Năng lực là gì? Khái niệm năng lực có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau trong mọi lĩnh vực của cuộcsống xã hội. Hiểu theo từ điển tiếng Việt: "Năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hành động nào đó. Năng lực là phẩm chất tâm lý và sinh lý tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao". Nhưng theo định nghĩa của những nhà tâm lý học, năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt độngnhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao.  Năng lực là gì? Ảnh: Internet. Tóm lại, dựa trên nhiều quan điểm có thể hiểu đơn giản: "Năng lực là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí năng lực của cá nhân được đánh giá qua phương thức và khả năng hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề của cuộc sống". Phân loại năng lực Người ta chia năng lực thành hai dạng chính là năng lực cá nhân và năng lực chuyên môn: Năng lực chung: Là năng lực cần thiết cho nhiều hoạt động khác nhau chẳng hạn như năng lực phán xét tư duy lao động, năng lực khái quát hóa, năng lực học tập, năng lực tưởng tượng hay năng lực ngôn ngữ Năng lực chuyên môn: Là năng lực có tính chất đặc trưng nhằm đáp ứng yêu cầu của một hoạt động nào đó trong một lĩnh vực nhất định của xã hội như năng lực tổ chức, năng lực âm nhạc, năng lực kinh doanh, hội họa, toán học... NÓNG: Bà Phương Hằng bức xúc khi bị 5 người hành hung trong phòng kínHàng chục học sinh mắc Covid-19, hàng ngàn em là F1, nhiều địa phương dừng học trực tiếpNăng lực được chia thành năng lực chung và năng lực chuyên môn. Ảnh: Internet. Năng lực chung và năng lực chuyên môn có quan hệ qua lại hữu cơ với nhau, năng lực chung là cơ sở của năng lực chuyên môn, nếu chúng càng phát triển thì càng dễđạt được năng lực chuyên môn. Ngược lại sự phát triển của năng lực chuyên môn trong những điều kiện nhất định lại có ảnh hưởng đối với sự phát triển của năng lực chung. Thực tế cho thấy, mọi hoạt động có kết quả và hiệu quả cao thì mỗi người đều phải cónăng lực chung phát triển ở trình độ cần thiết và có một vài năng lực chuyên môn tương ứng với lĩnh vực công việc của mình. Những năng lực cơ bản này không phải là bẩmsinh, mà nó phải được giáo dục phát triển và bồi dưỡng cũng như có một quá trình tập luyện ở con người. Năng lực của một người phối hợp trong mọi hoạt động là nhờ khả năng tự điều khiển, tự quản lý, tự điều chỉnh ở lỗi cá nhân được hình thành trong quá trình sống và giáo dục của mỗi người. Đặc điểm của người có năng lực Một người được xem là người có năng lực thường có những đặc điểm cơ bản sau: Chủ động, sáng tạo. Không chờ người khác bảo làm gì, mà tự tay làm ngay khi có thông tin. Khả năng tự học của họ là không có giới hạn Đơn giản như học ngoại ngữ. Một người tầm thường sẽ chờ thầy dạy 10 chữ, ngồi học hết 10 chữ đó, nhớ được 5 chữ, 5 chữ quên, phải học lại. Người có năng lực họ học 1 chữ, suy ra 10 chữ, gắn vào các tình huống khác nhau, rất thông minh, linh động. Đi châm cứu đầu nhưng thấy 'vùng dưới' kích thích, người phụ nữ choáng nặng khi biết sự thậtBé gái bị cha đẻ bắt nhốt lạm dụng 13 năm đến mức đi không vững, lúc tưởng thoát nạn lại trở thành 'miếng ngon' cho các nhà nghiên cứuNhững người có năng lực thường là những người có khả năng nhận thức và học tập nhanh, khả năng tự học cũng rất cao. Vì vậy, trong bất kỳ mỗi ngành nghề,khả năng tự học và sáng tạo luôngiúp họ nhanh chóng nắm rõ bản chất của sự việc và làm tốt, luôn có sự thay đổi, khác biệthơn những người khác.Người có năng lực hầu như không thể dốt vì khả năng tự học này, dù có thể không có bằng cấp. Những người có năng lực là những người chủ động, sáng tạo và có khả năng tự học vô biên. Ảnh: Internet. Mọi thứ ngắn gọn, rõ ràng vì không có thời gian Người năng lực biết đời người là hữu hạn, nên những gì không liên quan đến việc họ làm, không dính dáng gì đến hiệu quả công việc, họ lập tức bỏ qua. Họ không lằng nhằng dây dưa vào các sự việc phức tạp, tốn thời gian, nhất là tình cảm. Họ không quá để tâm đến cảm xúc của mình và người khác vì cái đó là nhất thời. Họ không đọc, nghe, bàn bạc... các thông tin vô bổ (còn thế nào là vô bổ thì tùymức độ đánh giá của mỗi người). Họ cũng không tập trung phân tích nguyên nhân của cái sai, cái thất bại mà rút bài học rồi nhanh chóng làm lại cái mới. Tư duy tích cực Cái này nói dễ, nhưng làm không dễ. Vì con người bản chất là phòng thủ, nên thường nhìn các mặt xấu để đề phòng. Nhưng với người có năng lực, họ xem mọi thứ đều là cơ hội. Họ biến các cơ hội đó làm bàn đạp đi tới thành công. Tư duy lớn, dài hạn. Không nhỏ nhặt, tủn mủn Cái này cực khó. Ai càng lớn tuổi, càng kiếm được tiền, càng sống gần người làm ăn lớn, trí tuệ lớn, nhân cách lớn, hoặc bản thân họ phải nghĩ thật lớn..., thì mới có được tư duy này. Còn không mãi mãi chỉ quẩn quanh với mấy thứ vụn vặt, nhìn một mà không biết hai, mãi mãi dậm chân tại chỗ. Chấp nhận cô đơn thượng lưu và dám bị ghét Người có năng lực vì tư duy vượt trội và khác biệt, nên luôn có một tỷ lệ người không ưa. Nhất là người theo tư duy xơ cứng lối mòn đám đông (stereotype), người bảo thủ, người nghĩ nhỏ, người tham sân si, người đố kỵ, người tiêu cực... Nhưng người năng lực không bận tâm những thứ ngoài thân đó, họ vui vẻ chấp nhận sẽ bị ghét. Bởi họ sinh ra trên đời không phải để làm hài lòng đám đông. Tóm lại, năng lực thường hình thành trên cơ sở của các tư chất tự nhiên của cá nhân. Đặc biệt năng lực của con người không phải tự nhiên mà có mà phần lớn là do công tác, do quá trình tập luyện, nỗ lực của mọi cá nhân vì vậy, mỗi chúng ta cần cố gắng nỗ lực học tập, rèn luyện nếu muốn trở thành một người có năng lực trong một lĩnh vực nào đó. (Tham khảo Tony Buổi sáng) |
