Chào bác sĩ! Tôi có một vấn đề mong được bác sĩ tư vấn, bệnh ung thư máu có di truyền không? Nếu ông nội tôi đã bị ung thư máu, chúng tôi có nên đi sàng lọc ung thư không? Nếu có, bác sĩ cho biết bao nhiêu tuổi thì đi sàng lọc?
Bình Minh (1991)
Trả lời
Chào bạn! Trước tiên xin cảm ơn bạn đã tin tưởng và chia sẻ những lo lắng tới Vinmec. Hầu hết bệnh đều có khả năng di truyền. Tuy nhiên, ung thư máu khả năng di truyền là không cao. Hiện tại, chưa có chương trình xây dựng sàng lọc ung thư máu đặc hiệu. Bạn nên xét nghiệm máu từ 1- 2 lần/ năm hoặc tới khám trực tiếp khi có triệu chứng.
Bạn có thể thực hiện việc kiểm tra sức khỏe tại bệnh viện thuộc Hệ thống Y tế Vinmec. Chúc bạn luôn có sức khỏe tốt.
Được giải đáp bởi Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Yi Hyeon Gyu - Đơn nguyên Huyết học và Trị liệu tế bào - Đơn nguyên Huyết học và Trị liệu tế bào
XEM THÊM:
- Chất béo nội tạng là gì? Vì sao nó nguy hiểm?
- Tầm quan trọng của khám Sức khỏe định kỳ
- Kiểm tra thể chất định kỳ gồm những gì?
Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng.
Trả lời: Bệnh bạch cầu được định nghĩa là ung thư các mô hình thành máu bao gồm tủy xương và hệ bạch huyết. Một số loại bệnh bạch cầu có thể phát triển. Một số dạng bệnh bạch cầu là phổ biến hơn ở trẻ em trong khi các hình thức khác chủ yếu xảy ra ở người lớn. Bệnh bạch cầu thường liên quan đến các tế bào bạch cầu. Bệnh bạch cầu không được cho là di truyền. Mặc dù nguyên nhân gây bệnh bạch cầu vẫn chưa được biết, nhưng tỷ lệ mắc bệnh bạch cầu tăng đáng kể ở những bệnh nhân mắc một số yếu tố nguy cơ nhất định, ví dụ: Các rối loạn di truyền như hội chứng Down và tiếp xúc với bức xạ ion hóa. Một số chất gây ung thư, ví dụ: Benzen và formaldehyd cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu.
Ung thư là căn bệnh ác tính nguy hiểm với tỉ lệ bệnh nhân tử vong cao và chưa có cách điều trị triệt để. Ung thư máu là một trong những ung thư nguy hiểm nhất hiện nay, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Các chuyên gia y tế đã khẳng định yếu tố môi trường là nguyên nhân chính dẫn đến ung thư, những câu hỏi “Ung thư máu có di truyền hay không?” vẫn luôn là thắc mắc của nhiều người. Bài viết này sẽ cung cấp thêm thông tin về bệnh ung thư máu và giải đáp câu hỏi trên.
Ung thư máu là bệnh gì?
Trong các bệnh lý về ung thư, ung thư máu là bệnh duy nhất không hình thành khối u, vì vậy việc điều trị sẽ phức tạp và khó khăn hơn các bệnh ung thư khác. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị ngay từ giai đoạn đầu, hiệu quả điều trị bệnh sẽ cao hơn rất nhiều.
Máu gồm 3 loại tế bào là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Ung thư máu bắt nguồn từ sự tăng sinh và tích lũy bất thường của các tế bào tạo máu chưa trưởng thành trong tủy xương và ở máu ngoại vi. Những tế bào này lấn át và ức chế dòng tế bào bình thường khác trong tủy, xâm lấn ra các cơ quan khác và lan tràn ra máu ngoại vi.
Ung thư máu là do bất thường các dòng tế máu
Ung thư máu gồm 3 bệnh chính:
- Bệnh bạch cầu (Leukemia) hay còn gọi là bệnh máu trắng: Là sự tăng sinh ác tính của dòng bạch cầu ở cơ quan tạo máu, có thể xâm nhập vào các phủ tạng khác. Bạch cầu tăng sinh gây ức chế sự phát triển của hồng cầu và tiểu cầu, có thể gây ra tình trạng suy tủy xương.
- U Lympho (Ung thư hạch) Là nhóm bệnh ác tính của tổ chức Lympho, có biểu hiện như các khối u ở hạch hoặc ở các tổ chức Lympho khác (Lách). Đây là nhóm hay gặp ở Việt Nam, thường xuất hiện ở tuổi trung niên và người già.
- Đa u tủy xương: Là bệnh đặc trưng bởi sự tăng sinh ác tính tế bào dòng Plasmo tiết ra protein đơn dòng trong huyết thanh và nước tiểu.
Triệu chứng của bệnh là gì?
Triệu chứng của ung thư máu thường không biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu, chỉ khi các tế bào ung thư phát triển mạnh, ảnh hưởng đến 1 số cư quan, bộ phận trên cơ thể thì mới xuất hiện các triệu chứng:
- Ban đầu, các triệu chứng khá mơ hồ: Mệt mỏi, sút cân, giảm thể lực
- Xuất hiện xuất huyết tự nhiên, đa hình thái (chấm, nốt, mảng xuất huyết dưới da, chảy máu cam, …)
Triệu chứng bệnh ung thư máu: xuất huyết tự nhiên, chảy máu cam
- Có thể sốt không rõ nguyên nhân, điều trị kháng sinh không đỡ.
- Tế bào ung thư xâm nhập vào xương gây đau nhức xương khớp.
- Có thể sưng hoặc nổi các hạch bạch huyết.
Khi thấy xuất hiện những triệu chứng này, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe cơ thể mình. Việc phát hiện bệnh và điều trị sớm có ý nghĩa vô cùng quan trọng, vậy nên chúng ta không được chủ quan với những triệu chứng này.
Vậy bệnh ung thư máu có di truyền không?
Các yếu tố về điều kiện môi trường sống được coi là các tác nhân chính gây ung thư máu. Tuy nhiên, bệnh ung thư máu lại là bệnh có thể di truyền, nhưng tỉ lệ này không cao, chỉ khoảng 5% bệnh nhân mắc ung thư máu là do nguyên nhân này.
AND hay ARN là các nhân tố di truyền của cơ thể, chúng có nhiệm vụ mang thông tin di truyền riêng của mỗi cá thể như màu da, màu mắt,… ngoài ra nó còn quy định sự phân chia và phát triển của tế bào theo lập trình sẵn có. Một số trường hợp ít gặp, bệnh nhân ung thư máu có thể do đột biến gen của tế bào tủy xương như:
- Đột biến gen CEBPA: Người mang đột biến gen này thường có lượng bạch cầu và hồng cầu thấp, từ đó khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và cơ thể suy nhược do thiếu Hemoglobin. Đột biến gen CEBPA đã được chứng minh đóng vai trò quang trọng trong việc hình thành và tiên lượng bệnh ở bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu dòng tủy.
- Đột biến gen DDX41: Đột biến gen này không trực tiếp gây mà làm gián đoạn khả năng ức chế các khối u của cơ thể, từ đó gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc ung thư máu.
- Đột biến gen RUNX1: Đây là loại đột biến gen phổ biến nhất ở các bênh nhân mắc ung thư máu do di truyền. Đột biến gen này sẽ gây rối loạn khả năng đông máu do giảm số lượn tiểu cầu, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu dòng Lympho (cả bệnh bạch cầu kinh và bệnh bạch cầu cấp).
Hình ảnh minh họa các đột biến gen gây ung thư máu
Ngoài các đột biến gen trên, các rối loạn di truyền cũng là tác nhân gây ung thư máu:
- Hội chứng rối loạn tế bào máu: Là các rối loạn của tế bào máu hình thành bất thường cả về cấu trúc và chức năng. Các tế bào máu bất thường chết trong tủy xương hoặc ngay sau khi ra máu ngoại vi khiến người bệnh xuất huyết, nặng hơn là ung thư máu. Theo các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này là do yếu tố di truyền hoặc do người bệnh tiếp xúc hóa chất quá nhiều.
- Người mắc hội chứng Down: Bệnh Down là căn bệnh không phải di truyền mà do đột biến nhiễm sắc thể gây ra. Do sự mất cân bằng gen trong cơ thể, người bênh Down hoặc người trong gia đình có người mắc bệnh Down sẽ có tỉ lệ mắc ung thư máu cao hơn.
Khi có các yếu tố nguy cơ như trên, bạn cũng không nên quá lo lắng vì nhiều người có yếu tố nguy cơ nhưng không tiến triển thành bệnh. Bạn nên xây dựng cho mình lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý để có thể hạn chế tối đa khả năng mắc ung thư của mình. Ngoài ra, bạn nên tầm soát ung thư định kỳ như một biện pháp phòng ngừa bệnh cho bản thân và gia đình.
Bệnh ung thư có di truyền không tại sao?
Ung thư là bệnh do tổn thương gen Phần lớn những người mắc ung thư không liên quan đến di truyền và không để lại bệnh cho các thế hệ sau. Chỉ có một số ít bệnh ung thư liên quan đến gene di truyền. Hiểu một cách đầy đủ thì ung thư là bệnh do tổn thương gene – vật liệu mang tính di truyền của tế bào gây ra.
Bệnh ung thư máu có thể sống được bao lâu?
Đối với những người mắc bệnh ở giai đoạn trung bình và tiếp tục nhận điều trị, thời gian sống trung bình là khoảng 5,5 năm. Tuy nhiên, nếu đã tiến triển đến bệnh ung thư máu giai đoạn cuối và không thể kiểm soát, thì thời gian sống chỉ còn khoảng 4 năm.
Ung thư máu giai đoạn đầu có biểu hiện gì?
Dấu hiệu nhận biết ung thư máu giai đoạn đầu.
Cân nặng giảm không rõ nguyên nhân. Đây là dấu hiệu mà hầu hết người mắc ung thư nào cũng có. ... .
Sốt cao. ... .
Một vài đốm đỏ trên da xuất hiện. ... .
Xương đau. ... .
Hay nhức đầu. ... .
Cơ thể liên tục thấy mệt mỏi, da xanh xao. ... .
Chảy máu cam. ... .
Hay bị khó thở.
Ung thư máu lấy quà đâu?
Theo chuyên gia cho biết, ung thư máu không lây truyền từ người sang người. Bởi vì nó không thuộc vào nhóm bệnh ung thư gây ra do vi rút, vì vậy nó không có khả năng lây truyền bệnh. Bạn và người thân có thể an tâm nói chuyện hoặc tiếp xúc mà không sợ bị lây nhiễm.