Bảng tuần hoàn là một công cụ quan trọng trong hóa học, giúp biểu diễn các nguyên tố hóa học theo thứ tự tăng dần của số nguyên tử và nhóm hóa trị. Bảng tuần hoàn có thể giúp bạn dự đoán tính chất và phản ứng của các nguyên tố, cũng như hiểu rõ hơn về cấu trúc nguyên tử.
Tuy nhiên, bảng tuần hoàn hoá học cũng có rất nhiều thông tin để nhớ, đặc biệt là khi bạn muốn học thuộc lòng các ký hiệu, tên, số nguyên tử và khối lượng nguyên tử của các nguyên tố. Vậy làm thế nào để học thuộc bảng tuần hoàn một cách hiệu quả và nhanh chóng? Dưới đây là một số mẹo và phương pháp mà bạn có thể áp dụng:
Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được thể hiện qua ba quy tắc cơ bản:
1. Sắp xếp theo điện tích hạt nhân nguyên tử
Các nguyên tố hóa học được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Điều này có nghĩa là các nguyên tố có số proton (hay số hạt nhân) tăng dần từ trái qua phải và từ trên xuống dưới trên bảng tuần hoàn.
Ví dụ: Hidro (H) có điện tích hạt nhân là 1, trong khi Héli (He) có điện tích hạt nhân là 2.
2. Sắp xếp theo số lớp electron trong nguyên tử
Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng. Mỗi hàng trong bảng tuần hoàn gọi là chu kì.
Ví dụ: Các nguyên tố trong cùng một chu kì (như Li, Be, B, C, N, O, F, Ne) có cùng số lớp electron.
3. Sắp xếp theo số electron hóa trị trong nguyên tử
Các nguyên tố có cùng số electron hóa trị trong nguyên tử được sắp xếp thành một cột. Mỗi cột trong bảng tuần hoàn gọi là nhóm.
Các nguyên tố trong cùng một nhóm có tính chất hóa học tương tự nhau. Ví dụ: Nhóm IA (gồm Li, Na, K, Rb, Cs, Fr) đều có tính chất kim loại kiềm.
Bài viết này được đăng lần đầu tiên trên website Bảng tuần hoàn hóa học. Mọi trang web khác sử dụng nội dung này đều là copy!
Một số mẹo học thuộc bảng tuần hoàn nhanh chóng
Cách học thuộc bảng tuần hoàn hoá học bằng thơ
30 nguyên tố đầu tiên
Bạn có thể học thuộc các nguyên tố hóa học bằng cách “chế” thơ từ kí hiệu của chúng. Dưới đây là những câu thơ giúp bạn nhớ 30 nguyên tố đầu tiên của bảng tuần hoàn:
- Các nguyên tố có số thứ tự từ 1-20:
H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca
Có thể dịch thành: Hoàng Hôn Lặn Bể Bắc Chợt Nhớ Ở Phương Nam Nắng Mai Ánh Sương Phủ Song Cửa Ai Không Cài
- Các nguyên tố có số thứ tự từ 21-30:
Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
Sớm Tối Vui Ca Múa Fải Có Nhạc Có Kèn
Mẹo nhớ các nhóm nguyên tố
- Nhóm IA: Hi rô – Li – Na – Không – Rời bỏ – Cộng sản – Pháp. (H;Li;Na;K;Rb;Cs;Fr)
- Nhóm IIA: Banh – Miệng – Cá – Sấu – Bẻ – Răng. (Be;Mg;Ca;Sr;Ba;Ra)
- Nhóm IIIA: Ba – Anh lấy – Gà – Trong(In) – Tủ lạnh. (B;Al;Ga;In;Tl)
- Nhóm IV: Chú – Sỉ – Gọi em – Sang nhậu – Phỏ bò. (C;Si;Ge;Sn;Pb)
- Nhóm V: Ni cô – Phàm tục – Ắc – Sầu – Bi. (N;P;As;Sb;Bi)
- Nhóm VI: Ông – Say – Sỉn – Té – Pò. (O;S;Se;Te;Po)
- Nhóm VII: Phải – Chi – Bé – yêu(I) – Anh. (F;Cl;Br;I;At)
- Nhóm VIII: Hằng – Nga – Ăn – Khúc – Xương – Rồng .(He;Ne;Ar;Kr;Xe;Rn)
Bài thơ hoá trị
Kali (K), Iốt (I), Hidrô (H) Natri (Na) với Bạc (Ag), Clo (Cl) một loài Là hoá trị I hỡi ai Nhớ ghi cho kỹ khỏi hoài phân vân Magiê (Mg), Kẽm (Zn) với Thuỷ ngân (Hg) Ôxi (O), Đồng(Cu), Thiếc (Sn) thêm phần Bari (Ba) Cuối cùng thêm chữ Canxi (Ca) Hoá trị II nhớ có gì khó khăn ! Này nhôm (Al) hoá trị III lần In sâu trí nhớ khi cần có ngay Cacbon (C), Silic (Si) này đây Có hoá trị IV không ngày nào quên Sắt (Fe) kia lắm lúc hay phiền II, III ta phải nhớ liền nhau thôi ! Lại gặp Nitơ (N) khổ rồi I , II , III , IV khi thời lên V Lưu huỳnh (S) lắm lúc chơi khăm Xuống II lên IV khi thì VI luôn Phốt pho (P) nói đến không dư Có ai hỏi đến ,thì ừ rằng V Em ơi cố gắng học chăm Bài ca hoá trị suốt năm cần dùng.
Hiđro (H) cùng với liti (Li) Natri (Na) cùng với kali (K) chẳng rời Ngoài ra còn bạc (Ag) sáng ngời Chỉ mang hóa trị I thôi chớ nhầm. Riêng đồng (Cu) cùng với thủy ngân (Hg) Thường II, ít I chớ phân vân gì Đổi thay II, IV là chì (Pb) Điển hình hóa trị của chì là II Bao giờ cũng hóa trị II Là oxi (O), kẽm (Zn) chẳng sai chút gì Ngoài ra còn có canxi (Ca) Magie (Mg) cùng với bari (Ba) một nhà Bo (B), nhôm (Al) thì hóa trị III Cacbon (C), silic (Si) thiếc (Sn) là IV thôi Thế nhưng phải nói thêm lời Hóa trị II vẫn là nơi đi về ! Sắt (Fe) II toan tính bộn bề Không bền nên dễ biến liền sắt III Photpho (P) III ít gặp mà Photpho V chính người ta gặp nhiều Nitơ (N) hóa trị bao nhiêu I, II, III, IV phần nhiều tới V Lưu huỳnh lắm lúc chơi khăm Khi II, lúc IV, VI tăng tột cùng Clo (Cl), iot (I) lung tung II, III, V, VII thường thì I thôi Mangan (Mn) rắc rối nhất đời Đổi từ I đến VII thời mới yên Hóa trị II dùng rất nhiều Hóa trị VII cũng được yêu hay cần Bài ca hóa trị thuộc lòng Viết thông công thức, đề phòng lãng quên Học hành cố gắng cần chuyên Siêng ôn, năng luyện tất nhiên nhớ nhiều.
Nguyên tử khối
Anh hydro là một (1).
Mười hai (12) cột Carbon.
Nitro mười bốn (14) tròn.
Oxi mỏi mòn mười sáu (16).
Natri hay láu táu.
Nhảy tót lên hai ba (23).
Khiến Magie gần nhà.
Ngậm ngùi đành hai bốn (24).
Hai bảy (27) nhôm la lớn.
Lưu huỳnh giành ba hai (32).
Khác người thật là tài.
Clo ba lăm rưỡi (35,5).
Kali thích ba chín (39).
Canxi tiếp bốn mươi (40).
Năm lăm (55) mangan cười.
Sắt đây rồi năm sáu (56).
Sáu tư (64) đồng nổi cáu.
Bởi kém kẽm sáu lăm (65).
Tám mươi (80) Brom nằm.
Xa bạc trăm lẻ tám (108).
Bari lòng buồn chán.
Một ba bảy (137) ích chi.
Kém người ta còn gì.
Hai lẻ bảy (207) bác chì.
Thủy ngân hai lẻ một (201)…
In bảng tuần hoàn dán vào góc học tập
Bạn có thể in ra bảng tuần hoàn và treo lên tường phòng học hoặc bàn làm việc của bạn, để bạn có thể nhìn vào nó thường xuyên và luyện tập. Bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng di động hay trò chơi trực tuyến liên quan đến bảng tuần hoàn, để bạn có thể học một cách vui vẻ và thú vị.
Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các biểu đồ, sơ đồ hay flashcard để ghi lại các thông tin cần thiết về các nguyên tố và ôn tập chúng.
Học thuộc bảng tuần hoàn không phải là một việc dễ dàng, nhưng cũng không phải là không thể. Nếu bạn áp dụng các mẹo và phương pháp trên đây, bạn sẽ có thể học thuộc bảng tuần hoàn một cách hiệu quả và nhanh chóng. Chúc bạn thành công!