ĐỊNH LƯỢNG CEA Show (Carcinoembryonic antigen) NGUYÊN LÝ CEA được định lượng bằng phương pháp miễn dịch sandwich sử dụng công nghệ hóa phát quang hay điện hóa phát quang. CEA có trong mẫu thử đóng vai trò kháng nguyên được kẹp giữa hai kháng thể, kháng thể thứ nhất là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CEA đánh dấu biotin, kháng thể thứ hai là kháng thể đơn dòng đặc hiệu kháng CEA đánh dấu ruthenium (chất có khả năng phát quang) tạo thành phức hợp miễn dịch kiểu sandwich. Cường độ phát quang tỷ lệ thuận với nồng độ CEA có trong mẫu thử. CHUẨN BỊ Người thực hiện: 01 cán bộ đại học, 01 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh Phương tiện, hóa chất Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas e411, e170. e601, rchitect…. Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm CEA , chất chuẩn CEA , chất kiểm tra chất lượng CEA. Người bệnh: Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm. Không dùng Biotin trước khi lấy máu 8 tiếng. Phiếu xét nghiệm:Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Lấy bệnh phẩm Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống đông là Na-Heparin và K3-EDTA . Sử dụng chất chống đông Sodium Citrat và Sodium Heparin kết quả phải cộng thêm 10%. Máu không vỡ hồng cầu. Sau khi lấy máu, đem ly tâm tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương. Bệnh phẩm ổn định 7 ngày ở 2-8°C, 6 tháng ở -20°C. Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất lượng nên phân tích trong vòng 2 giờ. Tiến hành kỹ thuật Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cầi đặt chương trình xét nghiệm CEA . Máy đã được chuẩn với xét nghiệm CEA . Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm CEA đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng. Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có). Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích. Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm. Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy. Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ Trị số bình thường: Người không hút thuốc lá : < 3. 4 ng/mL Người hút thuốc lá : < 4. 3 ng/mL CEA máu tăng trong: Tăng cao trong ung thư đường tiêu hóa nhất là ung thư đại trực tràng. Ngoài ra còn tăng cao trong các ung thư như vú, phổi, buồng trứng…CEA còn có thể tăng nhẹ trong một số trường hợp như xơ gan, viêm tụy… CEA máu giảm trong: Sự giảm nồng độ CEA cũng có giá trị theo dõi hiệu quả của phương pháp điều trị. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng khi: + Huyết thanh vàng: Bilirubin < 66 mg/dL . + Tán huyết: Hemoglobin <2.> + Huyết thanh đục: Triglyceride < 1500 mg/dl. + Biotin <120> 5 mg/ngày cần lấy máu xét nghiệm ít nhất 8giờ sau khi sử dụng Biotin lần cuối. + Không có hiệu ứng “high-dose hook” (Hiệu ứng mẫu bệnh phẩm có nồng độ cao) khi nồng độ CEA tới 200 000 ng/mL. Khắc phục: Có thể hòa loãng bệnh phẩm và thực hiện lại xét nghiệm sau đó nhân kết quả với độ hòa loãng (Trường hợp có hòa loãng tự động trên máy thì kết quả không cần nhân với độ hòa loãng do máy đã tự tính toán).
Bạn có thể không cảm thấy đau khi bị kim đâm vào, một số người có thể cảm giác đau như bị kiến cắn khi kim đâm qua da. Dù thế nào đi nữa, khi kim đã được đâm vào tĩnh mạch và bắt đầu rút máu, đa số mọi người không cảm thấy đau nữa. Nói chung, mức độ đau của bạn phụ thuộc vào kỹ năng lấy máu của điều dưỡng, tình trạng tĩnh mạch và mức độ nhạy cảm của bạn với cơn đau. Sau khi lấy máu, bạn cần băng và ép nhẹ lên vùng đâm kim để cầm máu. Bạn có thể trở lại hoạt động bình thường sau xét nghiệm. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp. Thận trọng khi thực hiệnNhững điều cần biết trước khi thực hiện xét nghiệm CEA?Những người hút thuốc lá thường có mức độ CEA cao hơn so với người không hút thuốc. Mức độ CEA tăng có thể do một số bệnh khác không liên quan đến ung thư gây ra chẳng hạn như viêm, xơ gan, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm loét đại tràng, u trực tràng, khí phế thũng, bệnh u vú lành tính. Một số bệnh ung thư có thể sản xuất protein này, trong khi một số khác lại không. Vì vậy, lượng CEA của bạn có thể bình thường ngay cả khi bạn bị ung thư. Trước khi tiến hành xét nghiệm, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể. Kết quả của xét nghiệmKết quả xét nghiệm CEA của bạn có ý nghĩa gì?Thông thường, kết quả xét nghiệm CEA sẽ có trong vòng từ 1–3 ngày. Chỉ số CEA thế nào là bình thường? Lượng kháng nguyên CEA bình thường sẽ thấp hơn hoặc bằng 3 nanograms trên một mi-li-lít (ng/ml), tương đương 3 micrograms trên một lít (mcg/l). Hầu hết người khỏe mạnh có chỉ số CEA thấp hơn mức này. Nồng độ CEA cũng sẽ trở về bình thường trong khoảng 1 – 4 tháng sau khi khối u ung thư được loại bỏ thành công. Tuy nhiên, nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm. Vì vậy, dựa vào các yếu tố nguy cơ, bác sĩ có thể cần làm thêm một số xét nghiệm khác trước khi chẩn đoán xác định bệnh ung thư. Chỉ số CEA bao nhiêu là nguy hiểm? Nồng độ CEA bất thường xảy ra khi chỉ số CEA cao hơn 3ng/mL. Chỉ số CEA của những người mắc các loại ung thư khác nhau có thể cao hơn 3ng/mL. Tuy nhiên, nồng độ CEA cao có thể là biểu hiện của nhiều tình trạng khác, ví dụ như nhiễm trùng, xơ gan, hút thuốc mãn tính, bệnh viêm ruột… Lượng kháng nguyên CEA cao có thể là do:
Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
CEA là một kháng nguyên có ở tế bào ruột của thai nhi và khi trưởng thành thì chỉ còn nồng độ rất thấp ở trong máu. Chỉ số CEA cao có nguy hiểm không là thắc mắc của nhiều độc giả. CEA (carcininolembrionicthường) được sản sinh trong quá trình phát triển của thai nhi. Việc sản xuất CEA dừng lại trước khi sinh, và CEA của người lớn khỏe mạnh thường rất thấp. Bên cạnh đó, thử nghiệm CEA được chỉ định nếu bác sĩ nghi ngờ một số bệnh ung thư; đánh giá hiệu quả điều trị, theo dõi ung thư tái phát bởi trong các trường hợp này, nồng độ CEA thường khá cao.  Thử nghiệm CEA được chỉ định nếu bác sĩ nghi ngờ một số bệnh ung thư – ảnh minh họa 2. Chỉ số CEA cao có nguy hiểm không?Bình thường nồng độ CEA là 0-5 ng/ml. Tỷ lệ các bênh nhân ung thư có tăng CEA > 5 ng/ml tuỳ theo các phủ tạng khác nhau nhưng thường dao động từ 50-70%. – Theo dõi việc điều trị của bệnh nhân ung thư đại tràng. Xét nghiệm CEA cũng được sử dụng như một dấu hiệu cảnh báo ung thư tuyến giáp thể tủy và ung thư trực tràng, phổi, vú, gan, tuyến tụy, dạ dày, và buồng trứng. – Một xét nghiệm CEA ban đầu thường tiến hành trước khi điều trị và được xem như giá trị cơ sở. Các xét nghiệm CEA sau đó sẽ được dùng để đánh giá khả năng đáp ứng với điều trị, giai đoạn ung thư (kích thước khối u, mức độ lan rộng) và xác định xem liệu ung thư đã tiến triển hoặc tái phát hay chưa. CEA thường được dùng để theo dõi việc điều trị của bệnh nhân ung thư đại tràng. Tuy nhiên, chỉ số CEA trong máu cao chưa thể kết luận ung thư bởi có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến nồng độ CEA: – Carcinoma niệu-sinh dục – Bệnh lý viêm dạ dày- ruột( chẳng hạn như viêm loét đại tràng, viêm túi thừa, viêm túi mật, viêm tuỵ) – Xơ gan – Những bệnh lý khác của gan – Viêm, loét dạ dày – Hút thuốc lá nhiều – Nhiễm trùng phổi – Viêm phổi – Viêm tụy – Chảy máu quá nhiều (hiếm) – Ngất xỉu hoặc cảm giác chóng mặt – Tụ máu (máu tích tụ dưới da) – Nhiễm trùng CEA cũng có thể cao ở những bệnh nhân xơ gan Như vậy, chỉ dựa vào chỉ số CEA cao chưa thể đánh giá được chính xác bệnh lý mà bạn đang gặp phải. Để chẩn đoán chính xác nhất, tốt hết bạn nên mang kết quả khám đến gặp bác sĩ. Sau khi khám lâm sàng và xem xét kết quả, nếu phát hiện bất thường, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm khác như: chụp X-quang, siêu âm, sinh thiết… |
