Từ khóa liên quan số lượng
Câu hỏi ngày hỏi
Luật Báo chí 2016 Báo chí
Nội dung này được THƯ VIỆN PHÁP LUẬT tư vấn như sau:
Căn cứ pháp lý: Điều 3 Luật Báo chí 2016
Báo chí là sản phẩm thông tin về các sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng thông qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử.
Nguồn:
THƯ VIỆN PHÁP LUẬT
Tin tức liên quan:
- Ông Trump nổi giận với thư ký báo chí của Tổng thống Obama
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.
Thông tin báo chí.
Trong tiến trình phát triển của lịch sử văn hóa nhân loại, báo chí ra đời do nhu cầu thông tin giao tiếp, giải trí và nhận thức của con người. Thông tin là một hiện tượng vốn có của thế giới vật chất. Lần đầu tiên thông tin được con người chú ý nghiên cứu về mặt ý nghĩa xã hội của nó và được đề cập đến trong lý thuyết báo chí vào những năm 20 - 30 của thế kỷ XX. Theo cách hiểu kinh điển thì “Thông tin chính là những cái mới khác với những điều đã biết”(1).
Theo tác giả E.P.Prôkhôrốp viết trong cuốn “Cơ sở lý luận của báo chí” ấn hành năm 2001, hiện đang làm giáo trình giảng dạy cho sinh viên ngành báo chí của các trường đại học và cao đẳng ở Nga: “Từ “Thông tin” trong ngành báo chí cũng được sử dụng theo nhiều nghĩa, từ lâu nó đã được dùng trong ba nghĩa có quan hệ mật thiết với nhau: đó là các thông báo ngắn không bình chú về các tin tức nóng hổi của đời sống trong nước và quốc tế; là danh mục nhóm thể loại tin tức (các loại hình thông tin: tin ngắn, báo cáo, tường thuật, phỏng vấn); cuối cùng “Thông tin” đôi khi được hiểu là thể loại tin ngắn”(2).
Theo quan niệm của tác giả Phạm Thành Hưng, trong cuốn “Thuật ngữ Báo chí -Truyền thông”: “Trong báo chí học và nghiên cứu truyền thông, thông tin đồng nghĩa với những số liệu, kết luận hàm súc, có một hình thức dường như không cần bình luận, bàn cãi về các sự kiện, hiện tượng, vấn đề xã hội cụ thể”(3).
Thông tin là chức năng sơ khởi của báo chí, theo nghĩa sử dụng phương tiện kỹ thuật để phổ biến kết quả lao động sáng tạo của nhà báo. Thực hiện chức năng thông tin, báo chí cung cấp cho công chúng về tất cả các vấn đề, sự kiện của đời sống xã hội, đáp ứng nhu cầu khám phá, tìm hiểu thế giới tự nhiên, xã hội.
Trong một thế giới hiện thực chứa đầy lượng thông tin, báo chí có cách riêng của mình để phản ánh hiện thực với mục đích tác động tới nhiều tầng lớp xã hội với những mối quan tâm, sở thích và nhu cầu khác nhau. Chính điều đó đã khiến cho báo chí trở thành một hoạt động thông tin đại chúng rộng rãi và năng động nhất mà không một hình thái ý thức xã hội nào có được.
Như vậy, khái quát lại thông tin báo chí cũng được hiểu theo hai nghĩa:
Thứ nhất, đó là tri thức, tư tưởng do nhà báo tái tạo và sáng tạo từ hiện thực cuộc sống. Tất cả những vấn đề, sự kiện, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội được báo chí phản ánh nhằm phục vụ nhu cầu tìm hiểu, khám phá của con người.
Thứ hai, đó là phương tiện, công cụ chuyển tải tác phẩm báo chí tới công chúng.
Trong hoạt động báo chí, thông tin là yếu tố chủ yếu để nhà báo thực hiện mục đích của mình. Thông tin trở thành “cầu nối” giữa báo chí và công chúng. Căn cứ việc phân loại theo phương thức thể hiện, người ta chia thông tin báo chí thành các loại hình: Thông tin bằng chữ viết (báo in); thông tin bằng tiếng nói (phát thanh); thông tin bằng hình ảnh (truyền hình); thông tin trên mạng internet (đa phương tiện).
Trong thực tiễn báo chí, thuật ngữ “Thông tin” có nhiều cách sử dụng khác nhau, có khi chỉ là cái tin vắn, tin ngắn, bài bình luận, phóng sự, phỏng vấn, một chương trình phát thanh, truyền hình, các tiêu đề, vị trí của tác phẩm trên các cột báo, giọng đọc của phát thanh viên, các cỡ chữ hay cách xếp chữ trên các tờ báo...chúng đều có chứa đựng thông tin.
Thuật ngữ “Thông tin” trong hoạt động báo chí còn có cách hiểu rộng hơn, chúng còn được hiểu như một danh từ tập hợp. Chúng ta có thể gọi toàn bộ tác phẩm, hay hệ thống những tin tức... là thông tin.
Thông tin báo chí là dạng thông tin xã hội đặc thù, mang tính thời sự, phổ cập và rất quan trọng về phương diện chính trị - xã hội. Để xã hội loài người tồn tại và phát triển, con người cần nhiều loại hoạt động như sản xuất của cải vật chất để duy trì sự sống, sáng tạo nghệ thuật để thỏa mãn tinh thần. Một phần của sự hoạt động đó là hoạt động báo chí nhằm cung cấp cho công chúng những thông tin, tức là thông báo cho công chúng biết mọi sự kiện, hiện tượng diễn ra hàng ngày trong đời sống xã hội. “Nhưng thông tin báo chí là những thông tin chính trị - xã hội. Nghĩa là thông tin báo chí bao giờ cũng chứa đựng những giá trị xã hội hay chính trị. Thông tin là đặc trưng của ngành truyền thông đại chúng so với các ngành khác”(4).
Thông tin báo chí được hiểu theo nghĩa rộng, hàm chứa cả những tin tức về các lĩnh vực khác của đời sống kinh tế - xã hội. Trong một xã hội có giai cấp, các quá trình kinh tế, xã hội, tinh thần đều có nội dung giai cấp và được quản lý với ý thức về lợi ích của giai cấp thống trị chính trị. Do đó, thông tin về các quá trình đó cũng mang tính khuynh hướng chính trị và được sử dụng như một thứ công cụ, phương tiện nhằm tác động vào xã hội để thực hiện các mục tiêu đã định trước.
Ngày nay ai cũng biết con người cần thông tin về nhiều mặt, nhiều lĩnh vực, nhất là thông tin về sự kiện chính trị và kinh tế xã hội. Xã hội có dân trí là xã hội có thông tin báo chí phong phú. Xã hội hiện đại, dân trí cao, dân chủ tốt thì tất yếu kinh phí chi cho dịch vụ thông tin báo chí phải chiểm tỷ lệ lớn trong tổng kinh phí của đất nước. Xuất phát từ quan điểm này, tác giả Nguyễn Uyển đã viết trong cuốn “Nghề nghiệp và công việc của nhà báo”, Hội Nhà báo Việt Nam, Hà Nội, 1992: “Dịch vụ thông tin là tối cần thiết, vì ở quốc gia nào cũng vậy, thông tin là của cải, là tài nguyên, là hàng hóa, là trí tuệ và quyền uy của Nhà nước. Ai nắm quyền thông tin thì người đó nắm quyền uy”.
Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng và đánh giá cao vai trò của báo chí. Đây không chỉ là phương tiện cung cấp thông tin, cung cấp tri thức, là một trong những công cụ giúp cho công tác chỉ đạo, điều hành đất nước mà còn là nơi để phản hồi những thông tin từ nhân dân đối với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần quan trọng thực hiện dân chủ hóa trong đời sống xã hội. Báo chí thực sự là công cụ cung cấp tri thức, dự báo sự phát triển, đồng thời cũng là động lực thúc đẩy sự phát triển. Đời sống nhân dân được cải thiện, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao nên nhu cầu thông tin của nhân dân đòi hỏi ngày càng cao hơn.
Tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin báo chí.
Trong hoạt động báo chí, nhận thức về chất lượng thông tin song song với nhận thức về chức năng và đối tượng phản ánh của báo chí. Muốn có sự nhận thức đúng đắn về thông tin, cần xác định được mục đích hoạt động của báo chí, đồng thời phải nêu lên định hướng có tính nguyên tắc cho những hoạt động thực tiễn của một nền báo chí. Sự định hướng rõ ràng sẽ trang bị cho nhà báo phương pháp thông tin và biết cách vận dụng thông tin có hiệu quả để thực hiện chức năng của báo chí. Một hướng quan trọng trong cách tiếp cận thông tin báo chí là mỗi chương trình, mỗi tác phẩm phải được xem xét kỹ lưỡng trong hệ thống những mối quan hệ giữa báo chí và công chúng. Tác phẩm báo chí là điểm trung gian trong mối quan hệ: Nhà báo - Tác phẩm - Công chúng. Tác phẩm báo chí khi được đăng tải, phát sóng, mới chỉ dừng lại ở thông tin tiềm năng, vì thông tin đó chưa chắc đã được công chúng tiếp nhận. Người làm báo phải tìm mọi cách biến thông tin tiềm năng thành thông tin hiện thực. Tính chất thực tiễn của thông tin là tiêu chuẩn để đánh giá giá trị của thông tin cao hay thấp, tức là có mang đến cho công chúng những thông tin phù hợp với nhu cầu của họ không và có khả năng chuyển thông tin tiềm năng thành thông tin hiện thực không.
Lý luận báo chí truyền thông đã chỉ ra các tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin, đó là tính độc đáo, tính đại chúng và tính hợp thời (đúng lúc).
Tính độc đáo của thông tin, là cái mới mà công chúng chưa biết. Nhưng cái mới không phải là cái duy nhất thể hiện tính độc đáo. Cùng với sự đòi hỏi tất yếu của cái mới, có thể tái hiện thông tin cũ đã bị lãng quên, giúp cho công chúng có thêm tư liệu để nhận thức tốt hơn sự kiện mới. Tuy nhiên, những thông tin được nhắc lại sẽ vô bổ, thậm chí có hại khi cái mới, cái độc đáo bị chìm đi trong một loạt cái cũ; khi cái cũ không đóng vai trò bổ sung mà lại cản trở việc nhận thức cái mới.
Tính đại chúng (dễ hiểu): Để công chúng nhận thức nội dung tác phẩm tương ứng với ý đồ tác giả, đòi hỏi ngôn ngữ của báo chí (cách viết, cách thể hiện...) phải được công chúng nhận thức đầy đủ. Nếu không thực hiện được nguyên tắc tính đại chúng của ngôn ngữ sẽ dẫn đến tình trạng là công chúng không hiểu được tác phẩm.
Tính hợp thời (đúng lúc): Những tác phẩm báo chí xuất hiện đúng lúc, đáp ứng được nhu cầu của công chúng và sự quan tâm của họ trong thời điểm đó thì tác phẩm sẽ có giá trị hơn, tạo sự hứng thú, hấp dẫn công chúng. Lượng thông tin còn phụ thuộc vào tính thời điểm của nó. Trong thời đại ngày nay, lượng thông tin phụ thuộc một cách quyết định vào tính kịp thời, đúng lúc, nhanh nhạy. Báo chí làm được những điều trên sẽ làm tăng giá trị của thông tin, nếu thông tin chậm, hiệu quả sẽ ngược lại và lượng của nó sẽ bằng không.
Tiêu chí đánh giá tác phẩm báo chí chất lượng cao, được các cơ quan quản lý nhà nước nghiên cứu quy định cụ thể, đó là: “Những tác phẩm mang lại hiệu quả thiết thực cho toàn xã hội hoặc một vùng miền, địa phương; có nhiều tìm tòi, phát hiện những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày; có nội dung phù hợp, hấp dẫn người đọc, người nghe, người xem; phù hợp với quan điểm chỉ đạo, tuyên truyền, đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước”(5).
Cơ sở lý luận báo chí truyền thông cũng chỉ ra rằng, tác phẩm báo chí là một chỉnh thể, bao gồm hai yếu tố nội dung và hình thức. Hai yếu tố này có mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ, chi phối lẫn nhau tạo nên chất lượng tác phẩm báo chí. Tác phẩm báo chí còn được hiểu rộng hơn, đó là cả trang báo, số báo, tờ báo, chuyên mục, chương trình phát thanh, truyền hình... Do đó tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin báo chí phải coi trọng cả hai yếu tố nội dung và hình thức thông tin.
Hoạt động báo chí là hoạt động có ý thức và mục đích của con người, bởi vậy yêu cầu về tính hiệu quả báo chí phải được đặt lên hàng đầu. Hiệu quả báo chí là việc vận dụng các quy luật, các nguyên tắc, hình thức, phương thức hoạt động báo chí giúp cho nó thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình nhằm đạt mục đích đặt ra. Để báo chí hoạt động hiệu quả, trước hết nội dung phải hay, phải súc tích và hình thức thể hiện phải hấp dẫn.
- Về nội dung, phải phong phú, mang lại cho công chúng một lượng thông tin mới, phản ánh đúng, kịp thời, đi vào những vấn đề thiết thực nhất mà công chúng đang quan tâm hoặc đang thiếu thông tin.
- Về hình thức, phải thỏa mãn nhu cầu mỹ cảm, tác động sâu sắc đến tình cảm và suy nghĩ của đối tượng. Thông tin báo chí phải được chuyển tải bằng các hình thức, phương pháp thể hiện thuyết phục, dễ hiểu. Nó không chỉ làm cho công chúng thích thú mà còn khơi gợi được sự suy nghĩ theo hướng đúng và thúc đẩy hành động tích cực của họ.
Nâng cao chất lượng thông tin báo chí.
Nghiên cứu khái niệm thông tin báo chí được đặt trong mối quan hệ trực tiếp với vấn đề hiệu quả báo chí, tức là ảnh hưởng trực tiếp của thông tin đối với công chúng, hướng dẫn nhận thức để họ có hành động đúng đắn. Nâng cao chất lượng báo chí trong đời sống xã hội, mục tiêu cuối cùng là quan tâm tới tính hiệu quả của thông tin. Hiệu quả của thông tin báo chí khi được phát huy sẽ trở thành một sức mạnh to lớn, góp phần hình thành dư luận xã hội, xây dựng hệ tư tưởng chủ đạo của xã hội, biến nhận thức thành hành động theo chiều hướng tích cực để góp phần cải tạo và xây dựng một xã hội tốt đẹp.
Thực trạng thông tin báo chí ở nước ta trong những năm qua, bên cạnh những tác dụng tích cực về tính chất, nội dung, hình thức và loại hình, thì tình trạng thiếu cân đối, vừa có sự chồng chéo về nội dung và phân bố lại vừa có sự thiếu hụt ở một số lĩnh vực và địa bàn. Nhu cầu thông tin của một bộ phận nhân dân chưa được đáp ứng đầy đủ, mức độ thụ hưởng thông tin của các tầng lớp nhân dân không đồng đều. “ở một số lĩnh vực thông tin còn nặng yếu tố phổ biến, truyền đạt, tính hai chiều và tính diễn đàn chưa được phát huy. Mặt trái của cơ chế thị trường đã có những tác động tiêu cực, làm nảy sinh hiện tượng giật gân, câu khách, không phù hợp với định hướng tư tưởng, chính trị và truyền thống văn hóa dân tộc“(6).
Ngày 31-1-2008, tại Hà Nội, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có buổi Gặp gỡ Báo chí Xuân Mậu Tý 2008, do Văn phòng Chính phủ tổ chức. Thủ tướng yêu cầu báo chí trong điều kiện cạnh tranh thông tin quyết liệt phải cố gắng vươn lên, cung cấp thông tin mau lẹ, kịp thời, chính xác, sắc sảo, đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân, phục vụ sự điều hành của Chính phủ. Thủ tướng mong muốn, thời gian tới, báo chí nước nhà có nhiều tin, bài phong phú về thể loại, nội dung có giá trị cao hơn, đi vào lòng người, góp phần định hướng, điều chỉnh hành vi xã hội của người dân cũng như định hướng dư luận xã hội. Báo chí phát triển nhanh về số lượng, song cũng phải đáp ứng tốt yêu cầu về chất lượng, đủ sức cạnh tranh và có uy tín trong và ngoài nước. Báo chí không được tự mãn với kết quả đạt được mà phải không ngừng nâng cao chất lượng thông tin hơn nữa, có tác dụng chính trị, xã hội tốt hơn(7).
Việc nâng cao chất lượng thông tin báo chí trước hết xuất phát từ yêu cầu tự thân của hoạt động báo chí. Đặc biệt yêu cầu này càng thêm bức thiết, nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin và bối cảnh quốc tế và trong nước tạo ra thời cơ lớn, đồng thời cũng đặt ra những thách thức hết sức gay gắt cho lĩnh vực thông tin nước ta hiện nay. Trước yêu cầu mới của sự phát triển, tất cả các loại hình thông tin báo chí đều hướng tới một mục tiêu chất lượng cao, coi trọng chất lượng chính trị, chất lượng văn hóa, chất lượng khoa học và chất lượng nghiệp vụ của thông tin. Thông tin phải đảm bảo tính chân thật, tính giáo dục, tính nhân dân, tính chiến đấu, phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; phải góp phần quan trọng trong việc cung cấp tri thức, nâng cao dân trí, hình thành và định hướng dư luận xã hội lành mạnh; tăng cường sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng chính trị và tinh thần trong nhân dân; biểu dương các nhân tố mới điển hình tiên tiến; tích cực đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng và các tệ nạn xã hội; giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại. Thông tin phải thực sự đi trước một bước, vừa làm tốt việc dự báo, định hướng phát triển xã hội, đồng thời phải là nguồn lực thức đẩy sự phát triển xã hội.
Như vậy, việc nâng cao chất lượng thông tin báo chí là nâng cao chất lượng nội dung, tăng hàm lượng thông tin của tác phẩm báo chí, đồng thời đổi mới mạnh mẽ cách tiếp cận và phương thức thể hiện thông tin.
Suy cho cùng, hiệu quả báo chí phụ thuộc vào chất lượng thông tin báo chí. Muốn nâng cao hiệu quả báo chí phải tăng cường sự hợp tác giữa các bộ phận, các yếu tố nội dung và hình thức của tác phẩm báo chí. Hiệu quả báo chí còn phụ thuộc vào sức hấp dẫn của việc truyền thông tin, cách thể hiện thông tin. Cho nên, bên cạnh việc nâng cao chất lượng nội dung, tăng cường hàm lượng thông tin, việc lựa chọn những phương thức chuyển tải phù hợp và hình thức biểu hiện thông tin một cách sinh động, gây được những xúc cảm tốt cũng là yêu cầu cần thiết đối với báo chí, làm cho báo chí phát huy tác dụng thực sự trong việc hướng dẫn dư luận và đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng./.
Dương Văn Thắng
Tổng biên tập Tạp chí Bảo hiểm xã hội
———————
(1)Lê Thị Duy Hoa, Tạp chí Triết học, số 01 (107), tháng 2/1999.
(2)E.P.Prôkhôrốp,Cơ sở lý luận của báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội, 2004.
(3) Phạm Thành Hưng, Thuật ngữ Bao chí - Truyền thông. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007.
(4) Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang, Cơ sở lý luận Báo chí truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2004.
(5)Thông tư số 17/2007/ TTLT/BVHTT - BTC ngày 14/6/2007 của Liên bộ Văn hóa - Thông tin, Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao ở Trung ương và địa phương giai đoạn 2006 - 2010.
(6)Quyết định số 219/2005/QQĐ - TTg, ngày 9-9-2005 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010.
(7)Website Bưu chính viễn thông và công nghệ thông tin, Bộ Thông tin và truyền thông, ngày 1-2-2008.