Hướng dẫn sử dụng máy siêu âm điều trị

Siêu âm điều trị là một trong những chức năng hiệu quả nhất của vật lý trị liệu. Trong các dòng máy DoctorHome, chức năng siêu âm điều trị được tích hợp trong model DoctorHome DH14 và DoctorHome DH16, ngoài thực hiện kỹ thuật siêu âm điều trị đơn thuần, các máy này còn có thể thực hiện siêu âm kết hợp điện xung một tính năng tiên tiến mà trước đây chỉ có thể thấy ở các máy nhập ngoại đắt tiền.

1. Đại cương về siêu âm điều trị

Siêu âm là dạng sóng thẳng, là dao động cơ học của vật chất trong môi trường giãn nở, có tần số cao hơn tần số âm thanh (hơn 20.000 Hz) thường ngày. Siêu âm có tác động xoa bóp vi tế bào hay xoa bóp nội bào từ đó sinh ra tác dụng điều trị.

1.1. Về tác dụng:

Khi sử dụng siêu âm trong điều trị, sóng siêu âm tác động lên tổ chức bằng 2 hiệu ứng:

Hiệu ứng cơ học:Tác dụng đầu tiên của siêu âm trong tổ chức là tác dụng cơ học, do sự lan truyền của sóng siêu âm gây nên những thay đổi áp lực tương ứng với tần số siêu âm, tạo nên hiện tượng gọi là xoa bóp vi thể gây ra các tác dụng sinh học làm giãn cơ rất tốt đối với các cơ đang co thắt từ đó cắt đứt vòng xoắn bệnh lý trong đau, làm mềm các tổ chức liên kết (mềm sẹo)

Nhờ hiệu ứng cơ học mà các loại thuốc bôi (thoa) ngoài da có thể có thể ngấm vào tốt hơn nâng cao công năng điều trị (gọi là siêu âm dẫn thuốc).

Hiệu ứng nhiệt: do sự giao động của tổ chức theo sự giao động cửa sóng âm mà sinh ra nhiệt. Tác dụng nhiệt do siêu âm là giống tác dụng nhiệt sinh ra do các tác nhân khác, tuy nhiên nhiệt siêu âm thường tác động sâu hơn.

1.2. Về chế độ phát:

Siêu âm phát chế độ liên tục làm tăng nhiệt độ nhiều hơn siêu âm chế độ xung, điều này cần chú ý khi điều trị các tổ chức như khớp, vùng xương gần sát da, vì vậy nên sử dụng siêu âm xung.

Siêu âm chế độ xung làm hạn chế hiệu ứng nhiệt cho phép tăng công suất đỉnh lên cao hơn để làm tăng hiệu ứng cơ học.

Như vậy: nếu muốn sử dụng hiệu ứng nhiệt chúng ta nên dùng chế độ phát liên tục, nếu muốn sử dụng hiệu ứng cơ học nên sử dụng chế độ xung.

1.3. Về tần số:

Siêu âm điều trị hiện nay dùng phổ biến 2 loại tần số là 1MHZ và 3MHz. Nguồn siêu âm có tần số càng lớn thì năng lượng càng cao nhưng hệ số hấp thu lớn nên khả năng xuyên sâu càng giảm. Nghĩa là: siêu âm tần số 1MHz thì có khả năng đi sâu hơn 3MHZ.

Do đó, trong lâm sàng: siêu âm tần số 1MHz để điều trị sâu thường ứng dụng trong khoa cơ xương khớp, tần số 3MHz thường ứng dụng điều trị nông ngoài da ở các khoa da liễu và thẩm mỹ.

1.4. Về sự phản xạ của sóng:

Sự phản xạ của siêu âm sinh ra ở ranh giới giữa 2 môi trường, năng lượng bị phản xạ phụ thuộc vào trị số kháng âm riêng rẽ của những môi trường khác nhau. Trong cơ thể thực tế chỉ có sự khác nhau giữa tổ chức mềm và xương. Sự phản xạ của siêu âm giữa một số môi trường như sau:

• Đầu phát Không khí: 100%
• Đầu phát chất gel: 60%
• Cơ Xương: 34,5%

Do sự phản xạ âm giữa đầu phát và không khí là 100% nên trong điều trị cần lót giữa đầu phát và da một lớp gel hoặc mỡ để truyền âm vào cơ thể. Đồng thời nếu để đầu phát phát sóng vào không khí, sóng âm sẽ phản xạ trở lại đầu phát làm cho đầu phát nhanh hỏng. Do đó, tuyệt đối không để sóng siêu âm phát vào không khí (phát không tải). Trong lúc đang điều trị nếu muốn nhấc đầu phát ra khỏi vùng điều trị nhất thiết phải vặn cường độ phát về 0 trước.

2. Đặc điểm thông số kỹ thuật siêu âm điều trị của máy DoctorHome.

2.1. Thông số kỹ thuật siêu âm điều trị:

Máy DoctorHome DH14:

• Dạng tín hiệu: siêu âm xung.
• Tần số dao động: 725KHz 1MHz.
• Biên độ dao động điện (đỉnh-đỉnh): từ (0 70)V.
• Tỷ lệ thời gian có xung/thời gian nghỉ: 1/2 (33.3%).
• Chu kỳ điều biến: 7ms.
• Thời gian phát siêu âm cho mỗi lần đặt mức công suất: 10 phút.
• Công suất: (0 1.5)W/cm2, tương ứng tỷ lệ điều biến (0 100)%.
• Thay đổi công suất bằng núm xoay, hiển thị bằng đèn LED: 10 mức từ 0 9.

Máy DoctorHome DH16:

• Thay đổi công suất bằng núm xoay, hiển thị bằng đèn LED: 10 mức từ (0 9).
• Có 2 chế độ, chuyển bằng nút ấn mặt máy:
  • Chế độ 1: Phát xung (tỷ lệ: 1/1 50%), tương ứng dấu chấm đèn LED chỉ thị nhấp nháy.
  • Chế độ 2: Phát liên tục, dấu chấm đèn LED chỉ thị sáng liên tục.
• Tần số dao động: 1MHz.
• Biên độ dao động điện (đỉnh-đỉnh): (60 100)V.
• Chu kỳ điều biến: 7ms.
• Thời gian phát siêu âm: 10 phút/lần.
• Công suất phát: 1,5 W

2.2. Như vậy có thể rút ra một số đặc điểm của các máy như sau:

• Máy DoctorHome DH14 chỉ có 1 chế độ phát là phát xung 33.3% nên ít sinh nhiệt và ưu tiên hiệu ứng cơ học (nên trong đa số trường hợp nếu làm siêu âm đơn thuần bệnh nhân sẽ không thấy có cảm giác gì).
• Máy DoctorHome DH16 có 2 chế độ phát: xung và liên tục nên có thể tùy chọn ưu tiên hiệu ứng nhiệt (chế độ liên tục) hay hiệu ứng cơ học (chế độ xung).
• Tần số siêu âm cả 2 máy ở mức 1 MHz nên khả năng xuyên sâu lớn (tới 3-5cm).
• Sóng siêu âm chỉ phát 10p sẽ tự ngắt.
• Mỗi nấc công suất (từ 0-9) tương đương 0,16W/cm2

3. Hướng dẫn sử dụng

3.1. Lưu ý khi trị liệu:

Không sử dụng Siêu âm trị liệu các trường hợp sau:

• Người đang bị chảy máu nội tạng; nhiễm trùng lan rộng; viêm buồng trứng; viêm tinh hoàn; bệnh lao đang tiến triển (lao phổi, lao da, lao xương khớp vv).
• Không dùng Siêu âm vào các vùng: Mắt, tai, não, tim, tử cung và phần bụng phụ nữ đang mang thai, vết thương hở.

Đầu Siêu âm phải luôn thẳng góc với mặt da và giữa đầu trị liệu và da phải có Gel Siêu âm.

Tuyệt đối không để sóng siêu âm phát vào không khí (phát không tải). Trong lúc đang điều trị nếu muốn nhấc đầu phát ra khỏi vùng điều trị nhất thiết phải vặn cường độ phát về 0 (với đầu phát không có nút bấm) hoặc thả nút bấm ra để đầu phát dừng phát (với đầu phát có nút bấm).

Thời gian trị liệu mặc định của siêu âm là 10 phút (có dấu chấm đỏ bên cạnh số hiển thị cường độ siêu âm trên màn hình LED), khi hết 10p dấu chấm đỏ mất đi nghĩa là siêu âm đã dừng hoạt động (mặc dù thời gian có thể vẫn còn). Muốn siêu âm hoạt động tiếp thì vặn núm cường độ về 0 rồi lại vặn lên để dùng.

Ngày trị liệu từ: 01 02 lần.

3.2. Cách thử xem đầu phát có hoạt động hay không:

Để đầu phát thẳng đứng, mặt đầu phát quay lên trên, nhỏ 1 giọt nước lên bề mặt đầu phát, tay ấn giữ nút bấm trên đầu phát, rồi vặn công suất siêu âm tăng lên. Nếu thấy giọt nước nhảy rung rinh là đầu phát đang hoạt động. Đồng thời thấy dấu chấm đỏ bên cạnh số hiển thị công suất siêu âm trên màn hình LED.

3.3. Thao tác trị liệu với siêu âm đơn thuần

• Bước 1: Bôi (thoa) thuốc dùng ngoài lên vùng cần trị liệu (tốt hơn nếu bôi trước khi trị liệu 15 phút) bước này không bắt buộc.
• Bước 2: Cắm dây nguồn của máy với nguồn điện 220V. Cắm đầu siêu âm vào lỗ cắm siêu âm trên máy.
• Bước 3: Xoa gel siêu âm lên da vùng trị liệu hoặc lên đầu phát sóng siêu âm.
• Bước 4: Đặt đầu siêu âm trực tiếp vào vùng da cần trị liệu qua lớp gel.
• Bước 5: Khởi động máy. Đặt thời gian trị liệu 10 phút.
• Bước 6: Vặn núm cường độ Siêu âm đến mức cần thiết.
• Bước 7: Di chuyển đầu Siêu âm xoay tròn đều, liên tục lên mặt da với tốc độ chậm, giữ cho đầu Siêu âm luôn luôn thẳng góc với mặt da (lưu ý nếu là đầu phát có nút bấm thì phải bấm giữ nút đó siêu âm mới phát).
• Bước 8: Hết giờ vặn núm công suất siêu âm về 0, lau sạch gel trên đầu phát, bảo quản đầu phát cẩn thận tránh va đập.

3.4. Thao tác với siêu âm kết hợp điện xung:

Siêu âm kết hợp điện xung là tính năng tiên tiến có trong các dòng máy DoctorHome. Khi sử dụng, lấy 01 cực điện xung bất kỳ của kênh 1 hoặc kênh 2 (trong số 4 đầu xung ra) dùng làm điện cực trung gian, cực xung còn lại chính là đầu dò siêu âm. Như vậy khi hoạt động, đầu dò siêu âm vừa phát dòng điện xung, vừa phát siêu âm cho tác động kép.

Các thao tác bao gồm 10 bước:

• Bước 1: Bôi (thoa) thuốc dùng ngoài lên vùng cần trị liệu (tốt hơn nếu bôi trước khi trị liệu 15 phút) bước này không bắt buộc.
• Bước 2: Cắm dây nguồn của máy với nguồn điện 220V. Cắm đầu siêu âm vào lỗ cắm siêu âm trên máy.
• Bước 3: Lấy một dây xung đa năng, kết nối 1 đầu ra với 1 miếng xung dán, đầu ra còn lại để nguyên. Cắm dây xung vào lỗ kênh xung 1 hoặc 2.
• Bước 4. Dán miếng xung dánđã chọn gần vùng điều trị.
• Bước 5: Xoa gel siêu âm lên da vùng trị liệu hoặc lên đầu phát sóng siêu âm.
• Bước 6: Đặt đầu siêu âm trực tiếp vào vùng da cần trị liệu qua lớp gel.
• Bước 7: Khởi động máy. Đặt thời gian trị liệu 10 phút.
• Bước 8: Vặn núm cường độ xung ở kênh đã cắm dây xung đến khi bệnh nhân thấy cảm giác xung dễ chịu. Vặn núm cường độ Siêu âm đến mức cần thiết.
• Bước 9: Di chuyển đầu Siêu âm xoay tròn đều, liên tục lên mặt da với tốc độ chậm, giữ cho đầu Siêu âm luôn luôn thẳng góc với mặt da (lưu ý nếu là đầu phát có nút bấm thì phải bấm giữ nút đó siêu âm mới phát). Khi di chuyển đầu phát các lớp cơ dưới đầu phát sẽ co bóp theo nhịp xung, có thể điều chỉnh lại cường độ xung cho phù hợp.
• Bước 10: Hết giờ vặn núm công suất siêu âm và cường độ xung về 0, lau sạch gel trên đầu phát, bảo quản đầu phát cẩn thận tránh va đập.

4. Clip hướng dẫn sử dụng

Hướng dẫn test đầu phát siêu âm xem có hoạt động không

Hướng dẫn kỹ thuật siêu âm điều trị

Hướng dẫn kỹ thuật Siêu âm kết hợp Điện xung

Máy trị liệu Bộ quốc phòng

Cùng chuyên mục

• Hướng dẫn chức năng Điện xung máy trị liệu đa năng
• Hướng dẫn sử dụng Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH14

Video liên quan