Trong tất cả thiết bị làm mát có trên thị trường Việt Nam hiện nay, quạt điện có lẽ là thiết bị phổ biến nhất. Không chỉ bởi ra đời và được biết đến từ rất lâu mà còn vì giá thành quạt điện cơ không quá đắt nhưng hiệu quả làm mát rất tốt, rất bền và nhiều mẫu mã để lựa chọn.
Chính vì quạt điện rất phổ biến, được dùng ở mọi nơi nên ít nhất bạn cũng nên nắm được những thông tin về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nó, để khi cần sửa chữa, thay thế có thể dễ dàng tháo lắp và mua linh kiện thay mới. Bài viết này sẽ cũng cấp đầy đủ thông tin đó cho bạn!
Để không nhầm lẫn, chúng tôi sẽ phân ra cấu tạo bên ngoài và bên trong quạt điện để bạn đọc dễ hình dung
Cấu tạo bên ngoài
Cấu tạo bên ngoài quạt điện thường gồm những bộ phận như:
Động cơ: Trong cấu tạo quạt điện, động cơ chính là trái tim của quạt điện, khi hoạt động tạo ra động lực bằng điện dựa trên nguyên lý điện từ, làm quay trục quạt có gắn cánh quạt, tạo nên sức gió làm mát không gian.
Lồng quạt: được đan với độ kín vừa phải có nhiệm vụ quan trọng là bảo vệ cánh quạt bên trong, tránh cho người dùng hoặc các đồ vật va chạm với cánh quạt gây nguy hiểm.
Cánh quạt: (thường làm bằng nhựa hoặc hợp kim sắt, nhôm) có tác dụng tạo ra gió khi quay động cơ quạt hoạt động, làm cho cánh quạt chuyển động.
Mỗi khi cánh quạt chuyển động sẽ tạo ra sự chênh lệch áp suất giữa phía trước và phía sau, từ đó tạo gió làm mát cho không gian.
Thân quạt: Tùy loại quạt mà có hình dạng thân quạt khác nhau, nhưng điểm chung là bộ phận có chức năng đỡ cánh quạt và động cơ, đảm bảo giúp cho quạt luôn hoạt động một cách chắc chắn và ổn định.
Đế quạt:( hay chân quạt) là bộ phận tiếp xúc mặt đất hoặc bề mặt bất kỳ, có tác dụng đỡ toàn bộ chiếc quạt. Tưởng chừng đơn giản nhưng đây là bộ phận vô cùng quan trọng, giúp quạt hoạt động ổn địnhm giảm độ ồn và tránh cho quạt không bị gỉ sét, dò rỉ điện hoặc dính nước….
Cấu tạo bên trong quạt điện
Cấu tạo bên trong quạt điện thường là cấu tạo bên trong của động cơ quạt điện. Các bộ phận bên trong quạt điện có thế kể đến như:
Rotor
Roto là phần quay bên trong động cơ quạt điện, được ghép từ nhiều lá thép mỏng ghép lại với nhau, có phần nhôm đúc nối với cốt thép để gắn cánh quạt và phần đuôi nhằm tạo ra chuyển động cho bộ chuyển hướng.
Các loại quạt bàn, quạt cây, quạt treo tường…thì rotor có tác dụng, đó là:
- Tạo chuyển động chính của quạt là quay cánh quạt
- Tạo chuyển động lắc trái phải thông qua bộ bánh răng ở phía sau động cơ thong qua tuốc năng.
Với quạt trần, rotor sẽ nằm bên ngoài stator và chỉ thực hiện một chuyển động quay của cánh quạt.
Stator
Stator là phần đứng yên, không chuyển động trong một hệ thống máy quay và thường có trong quạt điện, máy phát điện, máy bơm nước…
Stator của những thiết bị này có thể là một nam châm hay một nam châm điện. Trường hợp stator là một nam châm điện, cuộn dây mà sinh lực nó được gọi là các cuộn dây hoặc ‘trường quanh co.
Tụ điện
Tụ điện là linh kiện mà mọi loại quạt điện đầu phải có, có tác dụng tạo ra dòng điện lệch pha. Khi cắm nguồn điện vào quạt lúc này tụ sẽ tích điện tồi phóng một lượng điện nhất định để kích vào chân đề của quạt và giúp cho quạt khởi động được.
Khi quạt quay bình thường thì tụ này không còn tác dụng.
Vòng bạc đạn
Vòng bi hay bạc đạn chính là tên gọi của các loại ổ, là chi tiết truyền động cơ khí rất quan trọng.
Nhiệm vụ quan trọng của vòng bạc đạn quạt điện đó là đảm nhận vị trí di chuyển cũng như chuyển động quay trong động cơ để dễ dàng hơn trong việc giảm lực ma sát ảnh hưởng đến chuyển động của quạt.
Vòng bác đạn chất lượng càng cao sẽ tạo ra chuyển động càng trơn mượt, giúp quạt hoạt động ổn định, không gây tiếng ồn cũng như không gây bó bạc khi sử dụng lâu dài.
Vỏ nhôm
Có tác dụng chính trong việc ghép giữa rotor và stator lại với nhau, các loại quạt điện chất lượng cao thường có vỏ nhôm khép kín với gioăng cao su giúp hơi ẩm, bụi bẩn hay nước dính vào motor quạt.
Nguyên lý hoạt động của quạt điện
Quạt điện khi được cấp điện, sẽ hoạt động theo nguyên lý sau:
- Khi có dòng điện chạy trong dây dẫn quấn trên lõi sắt từ (phe silic) tạo thành một lực tác động lên rotor. Phe silic thường làm từ tole silic mỏng ghép nhiều miếng lại với nhau.
- Vị trí các cuộn dây chạy và dây đề được đặt lệch nhau. Đồng thời tác dụng làm lệch pha của tụ điện sẽ tạo ra trong lòng stator các lực hút không cùng phương với nhau.
- Vì 02 lực hút lệch nhau về phương và thời gian nên tạo ra trong lòng stator một từ trường quay làm cho roto quay được.
- Để thay đổi tốc độ của quạt người ta quấn trên đó một số vòng dây chung với cuộn chạy. Khi dòng điện tăng lên hoặc giảm xuống do điện trở của cuộn dây thay đổi sẽ tạo ra nên một từ trường mạnh hoặc yếu hơn, làm cho quạt chạy nhanh hơn hoặc chậm hơn.
Nắm được nguyên lý hoạt động, chúng ta cùng đến những loại quạt điện phổ biến, được sử dụng dụng nhiều ở Việt Nam. Đây là những mẫu quạt có cấu tạo và nguyên lý giống nhất với những gì chúng tôi đã nêu trên!
Các loại quạt điện phổ biến nhất ở Việt Nam
Quạt đứng
Quạt đứng(quạt cây) là loại quạt thông dụng nhất hiện nay. Lý do là quạt đứng giá rẻ nhưng có khả năng làm mát rất tốt, dễ sử dụng và khá bền nên luôn được ưu tiên chọn mua khi cần giải tỏa oi nóng, bí bách thường thấy trong gia đình, nơi làm việc như công sở cơ quan hay xưởng – nhà máy sản xuất.
Có 3 loại quạt đứng: quạt đứng dạng cao, quạt đứng thấp (quạt để bàn), quạt đứng công nghiệp công suất lớn.
Xem thêm :Quạt đứng công nghiệp
Quạt treo tường
Quạt treo tường là loại quạt điện được gắn cố định trên tường hoặc cột. Đây là loại quạt có khả năng làm rất tốt (bằng việc làm mát từ trên xuống), tiết kiệm diện tích không gian và rất an toàn (đặc biệt là trẻ em) nên mọi gia đình từ nông thôn đến thành phố đều sử dụng.
Quạt lửng treo tường có rất nhiều thương hiệu, với đa dạng mẫu mã, giá thì đắt rẻ đều có ( từ 200k – 2tr vnđ) nên mang đến nhiều lựa chọn khi mua sắm cho người tiêu dùng.
Quạt trần
Có độ an toàn cao hơn quạt troe tường, làm mát rộng hơn quạt đứng chính là quạt trần.
Được thiết kế để treo trên trần nhà, giúp làm mát trên diện tích rộng hơn, tiết kiệm diện tích sử dụng tốt hơn cũng như làm thông thoáng khí hiệu quả hơn.
Hiện nay, có quạt trần 3 cánh hoặc 5 cánh, được gắn thêm đèn giúp vừa làm mát, vừa trang trí, tạo điểm nhấn cho không gian nhà ở nên rất u gia đình hay cơ quan đều lắp đặt sử dụng loại quạt này.
Quạt âm trần
Cũng làm mát từ trên trần ng dưới như quạt trần nhưng quạt âm trần là một loại quạt khác biệt.
Quạt âm trần hay quạt đảo trần là dạng quạt gắn trần laphong, thạch cao có tác dụng chính là lưu thông gió và không khi giúp không gian thoáng mát. Tuy không có khả năng làm mát tốt như các loại quạt bên trên nhưng khả năng làm thoáng mát không gian, giải tỏa oi bức lại tốt hơn.
Quạt đảo trần thường có thiết kế với kiểu dáng đẹp mắt, màu sắc trang nhã cùng với phạm vi làm mát rộng, lưu lượng gió vừa phải không gây khó chịu, khi vận hàng êm ái, không tạo tiếng ồn khó chịu ảnh hưởng đến người ng nên thường được lắp đặt trong phòng ngủ, phòng khách hay ở công sở, cơ quan làm việc…
Quạt thông gió
Nói về khả năng lưu thông , tuần hoàn không khí và gió thì quạt thông gió là tốt nhất trong những dòng quạt điện hiện nay.
Xét về độ phổ biến thì quạt thông gió cũng trong top đầu vì gần như mọi nơi đều lắp đặt sử dụng loại quạt điện cơ này. Lý do:
- Quạt thông gió giá tương đối rẻ, sử dụng dễ dàng, khá bền do được gắn tường và thường có motor dạng kín tránh bụi bẩn, hơi nước…
- Khi hoạt động sẽ lưu chuyển không khí bên trong và bên ngoài, giúp thải luồng không khí tù đọng, ẩm mốc, hơi nước, hơi nóng bên trong ra bên ngoài hoặc đưa luồng không khí tươi mát từ bên ngoài vào trong nhà, giúp không gian thoáng mát, sạch sẽ.
Có rất nhiều loại thông gió khác nhau, mỗi loại lại có những đặc điểm để phù hợp sử dụng tại những không gian khác nhau như nhà ở, chung cư, công ty, bệnh viện, trường học hay cả nhà máy, xưởng sản xuất.
Các loại quạt khác
Ngoài các loại quạt phổ biến được nhiều người biết đến mà chúng tôi kể trên, có các loại quạt là biến thể của quạt điện, có thể kể đến như: quạt tích điện, quạt điện mini, quạt phun sương ( quạt hơi nước), quạt điều hòa…
Những loại quạt này xuất hiện trên thị trường chưa lâu nhưng cũng đang chiếm được niềm tin của người tiêu dùng do khả năng làm mát tốt, tiện dụng. Tuy nhiên, do mức giá khá đắt, kém bền nên bạn nên tìm hiểu và cân nhắc khi chọn mua.
Trên đây là bài viết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như thông tin về các loại quạt điện phổ biến nhất hiện nay, giúp cho bạn đọc có thêm kiến thức khi có ý định tìm hiểu mua quạt điện.