Cúng giỗ tổ nghề xây dựng cũng là một ngày lễ được rất nhiều người theo nghề xây dựng coi trọng. Để tìm hiểu về ngày giỗ tổ nghề xây dựng cũng như sự tích về ông tổ nghề xây dựng, mời các bạn cùng theo dõi bài viết sau đây của Gỗ Phương Đông.
Từ xa xưa, các ngành nghề đều có ngày giỗ Tổ để tưởng nhớ đến người sáng lập nghề và được truyền bá rộng rãi trong xã hội. Đây là một hình thức văn hóa thể hiện tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của thế hệ sau. Ở nước ta trong các ngành nghề, có thể nói là ngành xây dựng (gồm các nghề: thợ xây, thợ mộc, thợ cơ khí) có đến 2 ngày cúng giỗ cách nhau 6 tháng. Đó là ngày 13 tháng 6 và ngày 20 tháng Chạp Âm lịch hàng năm. Đa số thợ trong nghề đến ngày là lo cúng giỗ và biết ông Tổ là ông Lỗ Ban nhưng ý nghĩa và nguồn gỗc ít người hiểu rõ.
Sự tích giỗ tổ nghề xây dựng
Truyền thuyết ghi lại, vào thời Lục quốc phân tranh trong lịch sử Trung Quốc, ở nước Lỗ có một người thợ mộc tài giỏi. Ông tuân lệnh nhà vua bỏ ra gần 3 năm ròng rã nghiên cứu và chế tạo ra một con diều bằng gỗ có thể chở được một người, lợi dụng hướng gió mà thả bay lên trời thám thính tình hình quân lính nước Tống ở biên thùy. Lỗ Ban danh tiếng vang lừng, được mọi người tôn sùng là bậc thầy của thợ mộc nước Lỗ.
Ông tổ nghề xây dựng
Trước thời Lục quốc khoảng 500 năm, cũng tại nước Lỗ có ông Công Thư Ban chỉ huy tất cả thợ xây dựng đền đài cung điện, nghiên cứu và chế tạo ra hai dụng cụ để phục vụ cho xây dựng chuẩn xác và mau chóng. Đó là “quy” giống như chiếc compa ngày nay, và “củ” là chiếc thước bọt nước cổ xưa.
Chi tiết về truyền thuyết
Mạnh Tử có hạ bút tán dương ca ngợi công lao Công Thư Ban như sau: “Công Thư tử chi xảo, bất dĩ quy củ, bất năng phương viên hành”, có thể tạm dịch: “Công thư thật tinh xảo, không có thước compa và thước thủy thì không thể tạo thành mặt hình tròn và hình vuông phẳng được”.
Cũng theo truyền thuyết, giới thợ lúc ấy gọi ông là Lỗ Công Thư Ban, lâu ngày chỉ gọi là Lỗ Ban và Lỗ Công Thư Ban đã nghiên cứu thiên văn, địa lý kết hợp với 8 quẻ bát quái và sáng tạo ra cây thước Lỗ Ban riêng biệt của nghề mộc (ngay cả nghề thợ hồ cũng sử dụng) để phục vụ cho việc đặt đòn mái, đo khuôn nhà, khuôn cửa. Thước có chiều dài 1 thước Tàu (khoảng 44 cm) gồm 4 cung, 16 cửa xấu, tốt. Đến thời Lỗ Ban thuở Lục quốc phân tranh, ông đem đúc kết lại kinh nghiệm, hiệu chỉnh lại thước Lỗ Ban cũng chiều như cũ, nhưng có 8 cung, 32 của tốt, xấu, may, rủi, sinh tử, ly biệt…
Đời này truyền sang đời khác và do hoàn cảnh lịch sử truyền lại, đến nay, cả Trung Quốc và Việt Nam cũng như một số nước khác ở châu á, những làng nghề xây dựng đều xem Lỗ Ban là ông Tổ nghề của mình. Cứ đến ngày 13 tháng 6 và ngày 20 tháng Chạp Âm lịch hàng năm đều tổ chức ngày giỗ của ông Lỗ Ban.
Truyền thống trong ngày lễ giỗ Tổ xây dựng
Vào ngày lễ giỗ Tổ xây dựng được tất cả anh em thợ trong làng nghề tổ chức nghiêm túc và long trọng, nhất là ngày 20 tháng Chạp Âm lịch. Ngày xưa, cúng Tổ phải có lễ Tam sanh, cả làng nghề phân theo từng nhóm thợ mà đóng góp tiền bạc để lo tổ chức lễ cúng giỗ tổ. Lễ Tam sanh gồm 1 con gà trống trắng, một con heo đực và một vò rượu nếp trắng. Chủ lễ là một người thợ có uy tín hoặc lớn tuổi nhất đứng ra để bái lễ…
Ngoài ra, các thợ mới vào nghề, đây là lễ nhập môn ra mắt Tổ nghề. Lễ vật cúng giỗ tổ cho một thợ mới là một chú gà trống, trai rượu nếp trắng, nhang thơm. Đặt lên bàn thờ Tổ khấn vái rồi ba xá, ba lạy. Chủ lễ tiếp nhận lễ vật và trao lại cho “tân môn đồ” một ly rượu trắng, sau đó “tân môn đồ” lễ phép nâng ly rượu mời người thợ mà mình tôn làm thầy để thọ giáo. Thầy uống cạn ly với ý nghĩa: sẽ dạy nghề cho môn đồ thật chí tình, trọn nghĩa.
Giỗ tổ ngày 13 tháng 6 thì đơn giản hơn và thường cúng tại nơi làm. Lễ vật một bộ tam sên (một quả trứng luộc, một con tôm nướng, một miếng thịt heo quay), gà lược, chè xôi, rượu nếp trắng,… Sau đó, tất cả các thợ và khách quây quần lại với nhau, cùng vui ly rượu với những mẩu chuyện vui buồn trong nghề và truyền cho nhau những kinh nghiệm, bí quyết tay nghề để học hỏi lẫn nhau.
Một số truyền thuyết các về nguồn gốc giỗ tổ nghề xây dựng
1. Câu chuyện thần thoại về “Nữ Oa đội đá vá trời”
Ngày ấy Nữ thần đã mê mẩn ngắm nhìn mặt đất luôn rộn tiếng chim ca và thơm ngát hương hoa. Nữ thần đã say đắm đến mức không muốn trở về trời. Nhưng sự phồn thịnh ấy không kéo dài được lâu khi một trận bão lớn đã ập đến, gió thổi, mây giăng đầy trời. Rồi tiếng sấm vang động, ánh chớp sáng lòe đánh xuống mặt đất làm cho rừng cây bốc cháy. Một phần bầu trời sập xuống, tạo thành cái lỗ mà nước từ đó tuôn chảy ào ào làm cho mặt đất ngập tràn.
Thấy dân chúng sắp bị chết đuối,.bà Nữ Oa liền đội một hòn đá to bay đến bịt lỗ hổng,.nhưng dòng nước quá mạnh, nên bà cùng tảng đá bị xô trở lại. Tiếp tục bê hòn đá khác to hơn phóng lên,.nhưng dòng nước vẫn xô bà và tảng đá khỏi lỗ hổng ấy. Bà vẫn không thất vọng, đi nhặt rất nhiều đá.sỏi từ các sông, hồ chất thành một hòn núi ngũ sắc lấp lánh. Sau đó bà cắt những cọng lau trộn lẫn với đá.sỏi để nung trong chín ngày đêm, rồi bưng những.hòn đá cháy đỏ ấy suốt bảy ngày,.bảy đêm mới vá được lỗ hổng. Muôn dân được cứu thoát, cả đất trời.lại tưng bừng như ngày hội.
Loài người từ đấy sống một thời vàng son,.hòa thuận, đàn ông cấy cày, đàn bà dệt vải,.thóc lúa và gia súc đầy nhà. Người dân đã mang thóc,.gạo cày cấy được đến cám ơn bà Nữ Oa và lũ lượt đi theo chiếc xe.mây do một con rồng kéo để tiễn đưa vị nữ thần trở về thiên đình.
2. Trong thần thoại Hy Lạp có nữ thần Athêna
Nữ thần Athêna là con của Dớt-vị thần tối cao nhất.của thế giới thần tiên trên đỉnh Olanhpơ. Athêna không phải do.mẹ sinh ra mà do bố sinh ra từ cái đầu. Với một nhát búa nặng hàng ngàn cân.của thần thợ.rèn giáng vào đầu thần Dớt, làm cái sọ nứt toác và từ vết nứt đó,.Athêna nhảy ra trở thành vị nữ thần Trí tuệ. Athêna đã sáng tạo, dạy cho người trần.thế đoản mệnh này nhiều nghề để sống.
Đặc biệt khi nàng cai quản vùng đất Attích.(miền Trung Hy Lạp) đã đặt ra các thiết chế,.luật pháp, phân đô thị thành các tiểu khu để con người dễ dàng quản lý. Aten – một đô thị mang tên nữ thần Athêna và được nữ thần bảo hộ từ xưa, nay trở thành Thủ đô của Hy Lạp. Câu chuyện thần thoại này nói lên từ xa xưa con người đã biết coi trọng việc quy hoạch đô thị và coi nó là một nhiệm vụ thiêng liêng được tạo ra từ thần thánh. Quy hoạch đô thị cho đến nay vẫn là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành xây dựng. Athêna có phải là sư tổ của ngành nghề xây dựng không? hiện vẫn còn đang được tranh cãi.
Tổng kết
Vào ngày giỗ tổ nghề xây dựng mọi người thường.tổ chức cúng long trọng, nếu như chưa biết cách.cúng giỗ nghề xây dựng, các bạn có thể tham khảo thêm trên Gỗ Phương Đông. Ngoài ra chuyên mục văn khấn cổ truyền có rất nhiều mẫu bài cúng,.văn khấn quan trọng trong các ngày lễ cổ truyền của Việt Nam như ngày.Tết nguyên đán, rằm tháng 7, tết trung thu, văn khấn ông bà gia tiên, văn khấn cúng giỗ… Các bạn có thể tải về lưu lại.để sử dụng vào các dịp lễ cần thiết.
Nội dung liên quan
- GỖ ÓC CHÓ ‘ MỸ VƯƠNG’ TRONG NGÀNH NỘI THẤT
- Gỗ cứng hoa kỳ: Gỗ của tương lai
Việc thờ phụng tổ nghề vốn là truyền thống tốt đẹp, thể hiện lòng trân trọng, biết ơn đối với các bậc hiền nhân đã có công truyền bá một nghề cho hậu thế. Đây còn là sự tôn vinh, khẳng định thương hiệu của nghề. Do vậy, hành trình tìm Tổ sư nghề xây dựng-một nghề luôn làm đẹp cho xã hội ở mọi thời đại để ghi công, tưởng nhớ cũng là đạo đức “uống nước nhớ nguồn” của những người trong ngành Xây dựng. Tuy nhiên, việc làm này quả không phải là dễ dàng. Bởi vì, hiện nay có nhiều quan điểm và tranh cãi cho rằng, Lỗ Ban là ông Tổ nghề xây dựng, đồng thời cũng là Tổ nghề mộc. Có người lại bảo “Nữ Oa đội đá vá trời” mới chính là vị Tổ của nghề xây dựng… Vậy, ai là Tổ sư nghề xây dựng?
1. Câu chuyện thần thoại về “Nữ Oa đội đá vá trời” có lẽ là chuyện sớm nhất liên quan đến nghề xây dựng. Ngày ấy Nữ thần đã mê mẩn ngắm nhìn mặt đất luôn rộn tiếng chim ca và thơm ngát hương hoa. Nữ thần đã say đắm đến mức không muốn trở về trời. Nhưng sự phồn thịnh ấy không kéo dài được lâu khi một trận bão lớn đã ập đến, gió thổi, mây giăng đầy trời. Rồi tiếng sấm vang động, ánh chớp sáng lòe đánh xuống mặt đất làm cho rừng cây bốc cháy. Chim thú chạy loạn xạ trong tiếng khóc than của muôn dân. Một phần bầu trời sập xuống, tạo thành cái lỗ mà nước từ đó tuôn chảy ào ào làm cho mặt đất ngập tràn. Thấy dân chúng sắp bị chết đuối, bà Nữ Oa liền đội một hòn đá to bay đến bịt lỗ hổng, nhưng dòng nước quá mạnh, nên bà cùng tảng đá bị xô trở lại. Tiếp tục bê hòn đá khác to hơn phóng lên, nhưng dòng nước vẫn xô bà và tảng đá khỏi lỗ hổng ấy. Bà vẫn không thất vọng, đi nhặt rất nhiều đá sỏi từ các sông, hồ chất thành một hòn núi ngũ sắc lấp lánh. Sau đó bà cắt những cọng lau trộn lẫn với đá sỏi để nung trong chín ngày đêm, rồi bưng những hòn đá cháy đỏ ấy suốt bảy ngày, bảy đêm mới vá được lỗ hổng. Muôn dân được cứu thoát, cả đất trời lại tưng bừng như ngày hội. Loài người từ đấy sống một thời vàng son, hòa thuận, đàn ông cấy cày, đàn bà dệt vải, thóc lúa và gia súc đầy nhà. Người dân đã mang thóc, gạo cày cấy được đến cám ơn bà Nữ Oa và lũ lượt đi theo chiếc xe mây do một con rồng kéo để tiễn đưa vị nữ thần trở về thiên đình.
Chi tiết hay nhất mà người ta dựa vào đó để khẳng định Tổ nghề xây chính là bà Nữ Oa với việc chế ra chất kết dính vật liệu thật ngoạn mục là bà đã dạy dân biết lấy đá nung vôi làm vật liệu xây dựng.
2. Trong thần thoại Hy Lạp có nữ thần Atêna-con của Dớt-vị thần tối cao nhất của thế giới thần tiên trên đỉnh Olanhpơ. Atêna không phải do mẹ sinh ra mà do bố sinh ra từ cái đầu. Với một nhát búa nặng hàng ngàn cân của thần thợ rèn giáng vào đầu thần Dớt, làm cái sọ nứt toác và từ vết nứt đó, Atêna nhảy ra trở thành vị nữ thần Trí tuệ. Atêna đã sáng tạo, dạy cho người trần thế đoản mệnh này nhiều nghề để sống. Đặc biệt khi nàng cai quản vùng đất Attích (miền Trung Hy Lạp) đã đặt ra các thiết chế, luật pháp, phân đô thị thành các tiểu khu để con người dễ dàng quản lý. Aten - một đô thị mang tên nữ thần Atêna và được nữ thần bảo hộ từ xưa, nay trở thành Thủ đô của Hy Lạp. Câu chuyện thần thoại này nói lên từ xa xưa con người đã biết coi trọng việc quy hoạch đô thị và coi nó là một nhiệm vụ thiêng liêng được tạo ra từ thần thánh. Quy hoạch đô thị cho đến nay vẫn là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành xây dựng. Atêna có phải là sư tổ của ngành nghề xây dựng không hiện vẫn còn đang được tranh cãi.
3. Truyền thuyết về Lỗ Ban đã từng được những người làm nghề mộc, ngõa (nề) coi là chuyện về ông Tổ nghề mình. Lỗ Ban sống vào thời cuối đời Xuân Thu tên thật là Công Thâu Ban - người nước Lỗ (Trung Quốc) nên được gọi là “Lỗ Ban”. Ông có tuyệt kỹ vô cùng cao siêu được tôn là người thợ “Đệ nhất thiên hạ”. Lỗ Ban phát minh và chế tạo rất nhiều công cụ như: Xẻng, cuốc, mai, thuổng, thước gấp, đặc biệt là thước Lỗ Ban cho đến ngày nay vẫn được dùng khá phổ biến trong xây dựng nhà cửa, đóng bàn ghế... Truyền thuyết kể rằng, ông bắc một chiếc cầu qua sông rất vững chắc mà Trương Quả Lão cưỡi lừa mang theo Thái Dương, Mặt Trăng và một vị tiên tên là Sài Vinh với cỗ xe chở “Ngũ nhạc danh sơn” (năm quả núi nổi danh) cùng đi trên cầu mà vẫn không sụp đổ. Lỗ Ban đã để lại cho những người thợ mộc, nề, xây dựng nhiều bí quyết về thiết kế nhà cửa, vật dụng mà một trong những vật dụng trong phép đo đạc ai cũng biết, ai cũng từng áp dụng là thước Lỗ Ban. Do vậy những người thợ này khi có việc hệ trọng thường phải cúng tế, xin phép Tổ sư Lỗ Ban. Tại Hồng Kông, tất cả công nhân ngành xây dựng được nghỉ ngày 16/6 âm lịch gọi là tết Lỗ Ban. Buổi sáng họ đến đền thờ Lỗ Ban cúng tế, buổi tối mở tiệc liên hoan tại đó để tưởng nhớ vị Tổ sư của mình.
Có thể còn nhiều truyền thuyết, nhân vật khác liên quan đến nghề xây dựng. Cuộc tìm kiếm vẫn đang tiếp tục.
Link gốc: