Cúng mụ cúng chè gì thì phù hợp với từng lễ bố mẹ đã biết hay chưa? Tục lệ cúng mụ từ lâu đã có trong văn hóa của các gia đình người Việt khi nhà có sinh em bé. Vậy cũng chè gì là phù hợp, chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua nhé.
Cúng mụ là gì?
Cúng mụ được biết đến là phong tục dân gian của các gia đình người Việt khi có em bé mới sinh và theo từng độ tuổi sẽ có lễ cúng phù hợp. Cúng mụ hay còn được gọi theo một cái tên khác chính là cúng căn, là dịp để tỏ lòng biết ơn đối với những bà mụ hay Tiên Nương. Theo quan niệm xưa, bà mụ đã nặn ra đứa trẻ thành hình hài xinh đẹp và chăm sóc cho đến khi chúng lớn. Vì thế, bố mẹ hay các gia đình Việt thường mượn những ngày tốt để bày tỏ lòng thành với các bà mụ với mong ước con cháu mạnh khỏe, thông minh và thành người tốt.
Cúng mụ được tổ chức vào những dịp nào?
Thông thường, các mốc lựa chọn để cúng mụ của một gia đình là khi bé mới chào đời, đấy gọi là cúng đầy cữ. Dịp này được chọn theo quan niệm cúng dân gian là sau khi bé gái sinh được 9 ngày và bé trai sinh được 7 ngày. Tuy nhiên, có một số trường hợp gia đình có xem phong thủy hoặc thầy bói để chọn ngày tốt, hợp chuyện làm ăn thì sẽ chọn ngày khác thích hợp, tài lộc hơn. Bên cạnh đó, còn có dịp đầy tháng, đầy năm (hay dân gian thường gọi với tên quen thuộc là thôi nôi), lúc bé được 3, 6, 9, 12 tuổi. Tùy vào từng hoàn cảnh mà bố mẹ sẽ chọn mốc cúng căn phù hợp với bé, tất cả đều với mong muốn bé mạnh khỏe, sáng suốt.
Cúng mụ cúng chè gì?
Chắc hẳn, có nhiều cặp vợ chồng lần đầu làm bố mẹ nên chưa có kinh nghiệm trong việc cúng căn cho bé và thắc mắc không biết cúng mụ cúng chè gì thì phù hợp và những loại lễ vật nào đi kèm mới đủ. Vậy thì bạn hoàn toàn có thể yên tâm với những nỗi lo mà mình đang mắc phải trước những ngày quan trọng của bé nhé.
- Cúng mụ đầy cữ: Ngoài những lễ vật như chim, cua, xôi thì chè cũng xuất hiện trong dịp lễ đầy cữ của bé. Chắc là bố mẹ đang thắc mắc cúng mụ cúng chè gì thì được đúng không nào? Thông thường, các gia đình sẽ chọn làm chè trôi nước để cúng đầy cữ cho bé với ý nghĩa những viên chè trôi nước sẽ thể hiện sự tròn vẹn, suông sẽ. Cuộc đời bé cũng từ đấy mà tốt đẹp, viên mãn hơn từ đó về sau.
- Cúng mụ đầy tháng: Dịp đầy tháng rất được quan tâm bởi đây là thời điểm bé đã cứng cáp hơn so với lúc mới sinh và vì thế bố mẹ sẽ càng muốn nhanh chóng tạ ơn các bà mụ. Bên cạnh đó, các gia đình luôn thể hiện niềm mong ước về tương lai và sức khỏe của đứa trẻ và muốn gửi gắm đến các bà mụ. Cúng mụ đầy tháng cần chuẩn bị 12 chén chè, nếu là bé gái thì cúng chè trôi nước còn bé trai thì cúng chè đậu trắng.
- Cúng mụ đầy năm (cúng thôi nôi): Cúng thôi nôi cũng là dịp được tổ chức linh đình và tụ họp rất nhiều họ hàng đến chung vui. Ngoài chuẩn bị những vật lễ như thức ăn, nhang đèn vàng mã, hoa tươi, đồ chơi cho trẻ thì chè cũng là một món bất di bất dịch. Thường thì các gia đình sẽ chọn cúng chè đậu và chè trôi nước, tùy vào mỗi nơi sẽ có lựa chọn khác nhau.
- Cúng mụ 3, 6, 9, 12 tuổi: Cũng giống như những dịp cúng mụ khác trước đó, cúng mụ với độ tuổi lớn hơn thì gia đình cũng chuẩn bị những lễ vật bao gồm nhang đèn, hoa tươi, thức ăn, hoa quả, xôi… thì chắc chắn sẽ có thêm chè. Món chè thường được chọn làm chè cúng là chè trôi nước, chè đậu (có thể đậu xanh hoặc đậu trắng).
Những lưu ý khi cúng mụ cho bé:
- Bố mẹ nên chọn thời điểm cúng mụ phù hợp và đúng ngày, nếu có xem phong thủy hoặc mời thầy bói thì sẽ chọn ngày tốt nhất.
- Trong lúc cúng, mẹ ôm bé ngồi bên cạnh để chứng kiến hết buổi lễ cúng và khi cúng xong thì chắp tay vé vái lạy 3 cái.
- Bất cứ buổi cúng mụ nào cũng được bày cúng hai nơi là bàn thờ gia tiên và trong phòng của bé. Nếu gia đình có thêm những nơi thờ cúng khác thì bày thêm mâm để cúng cho đủ lễ.
- Cúng mụ xong, thức ăn thì chia cho mọi người cùng ăn, đồ chơi của bé thì giữ lại để bé chơi và giữ lộc ông bà, những vật sống như cua, chim… thì phóng sinh.
Cúng mụ cúng chè gì bố mẹ đã nắm kĩ rồi đúng không nào, hãy chuẩn bị thật chu toàn để có được một buổi cúng mụ thành công và nhiều phước lộc cho bé nhé.
Theo dân gian, cúng thôi nôi sẽ được tính theo lịch âm. Nếu như các bé trai thường được tổ chức lễ thôi nôi sau ngày sinh một ngày, thì lễ thôi nôi cho bé gái sẽ được tổ chức trước 2 ngày kể từ ngày sinh. Ví dụ, nếu bé gái nhà bạn sinh ngày 20 tháng 8 thì lễ thôi nôi sẽ được tổ chức vào ngày 18 tháng 8 âm lịch của năm sau đó.
Tuy nhiên, quy tắc này chỉ mang tính tương đối. Trên thực tế vẫn có gia đình tổ chức lễ thôi nôi cho bé vào đúng ngày sinh của con mình. Về thời gian tổ chức, gia đình có thể cúng lễ thôi nôi cho bé gái vào buổi sáng sớm hay chiều tối đều không thành vấn đề.
2. Chuẩn bị gì lễ vật cho mâm cúng thôi nôi bé
Nếu như trong mâm cúng thôi nôi cho bé trai thường dùng chè đậu trắng. Thì khi cúng thôi nôi cho bé gái ông bà ta lại dùng chè trôi nước. Đây là điểm khác biệt cơ bản nhất giữa cúng thôi nôi cho bé gái và bé trai mà gia đình nên lưu ý.
2.1. Ý nghĩa việc cúng chè trôi nước trong lễ thôi nôi cho bé gái
Bàn đến cúng thôi nôi cho các bé, chắc chắn không thể không bàn về mâm cúng. Trong mâm cúng thôi nôi chắc chắn không thể thiếu được mâm chè xôi, đặc biệt với bé gái thì không thể thiếu món chè trôi nước để cúng 12 bà mụ. Người xưa cho rằng, hình ảnh chè trôi nước vừa trắng lại vừa tròn tượng trưng cho vẻ ngoài xinh đẹp, trắng trẻo và xinh xắn của bé gái.
Bên cạnh đó, việc cúng chè trôi nước còn thể hiện mong muốn cho cuộc đời của bé luôn trôi chảy, êm đềm và bình yên. Đặc biệt là chuyện tình duyên sẽ luôn luôn suôn sẻ không có bất kỳ trắc trở nào. Đó chính là lý do mà chè trôi nước luôn xuất hiện trong mâm cúng lễ thôi nôi bé gái.
Ngoài xôi, chè trôi nước ra, trong mâm cỗ cúng thôi nôi bé gài còn phải có những thứ sau:
- Một con gà luộc ( đặt đầu và cánh ở tư thế đẹp, hướng đầu lên phía trên)
- Mâm ngũ quả ( dưa hấu, đu đủ, xoài, cam, nho...)
- Trầu được têm cánh phượng
- Hoa tươi ( bạn có thể chọn các loại hoa như hoa cúc, hoa đồng tiền,...)
- Muối hạt trắng
- Trà, rượu và nước lọc
- Nhang, đèn cầy và giấy để cúng thôi nôi cơ bản
- Bánh kẹo
- Bánh hỏi
2.2. Cách khấn cầu xin thần linh và tổ tiên phù hộ cho bé
Sau khi đã chuẩn bị xong lễ vật làm tiệc cúng thôi nôi cho bé, việc tiếp theo gia đình cần làm là tiến hành thắp hương khấn nguyện và đọc bài văn khấn. Mục đích của nghi lễ này nhằm cầu mong thần linh và tổ tiên phù hộ cho bé được phát triển khỏe mạnh, thông minh, lanh lợi và gặp nhiều điều may mắn. Nội dung bài khấn như sau:
“Hôm nay, ngày (mùng)… tháng… năm (âm lịch), gia đình bé (nêu họ tên khai sinh và tên thường gọi ở nha)… bày làm mâm lễ vật, trước cung thỉnh đất đai diên địa, thổ công thổ chủ trước về chứng minh nhận lễ mừng cho cháu (… ) tròn một năm tuổi, sau tiếp tục phù trợ cho cháu (tên… ) khỏe mạnh, chóng lớn, ngoan hiền, phù trợ cho gia đình luôn ấm no, hạnh phúc…”
Tùy vào phong tục mỗi vùng miền mà lễ cúng thôi nôi có thể khác nhau từ các lễ vật cúng đến nghi thức làm lễ, nhưng đa số đều tuân theo phong tục của cha ông ta từ xưa cho đến nay.
3. Nghi lễ chọn đồ vật đoán nghề tương lai cho bé gái trong ngày thôi nôi
Sau hoàn tất nghi thức thắp hương khấn cúng thôi nôi cho bé gái, gia đình bắt đầu mở lời xin phép khai hoa. Theo đó, ông bà cha mẹ sẽ bé bé trên tay, đồng thời cầm một nhánh hoa điệp (có thể hoa khác) quơ qua quơ lại trước miệng bé và đọc lời cầu chúc, lời dạy mang ý nghĩa tốt đẹp:
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa,
Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,
Mở miệng ra cho có bạc, có tiền,
Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…”
Sau nghi lễ khai hoa, gia đình sẽ chuẩn bị một mâm nhỏ chứa các vật dụng mang ý nghĩa tượng trưng cho các nghề nghiệp khác nhau. Ví dụ chiếc máy tính cho các công việc liên quan đến những con số, tính toán đại diện cho lĩnh vực kinh tế, kế toán, ngân hàng. Hoặc cây bút tượng trưng cho nghề dạy học, viết lách, nhà báo,...
Thông thường đối với các bé gái, các đồ dùng được chọn có thể là những vật dụng nhà bếp - tượng trưng cho công việc sau này sẽ là đầu bếp, hay búp bê với công việc may vá, thiết kế thời trang hoặc có thể đặt son môi, gương, lược, tiền, ống nghe của bác sĩ, micro,…Tùy vào mỗi gia đình.
Dựa vào vật dụng bé chọn được, gia đình có thể dự đoán được công việc trong tương lai của bé. Tuy nhiên, đây chỉ là một nghi thức mang theo tín ngưỡng của ông cha ta ngày xưa. Vì thế, gia đình không nên quá đặt nặng về nghi thức này.
Sau lễ khai hoa và lễ chọn nghề, bố mẹ cũng như các thành viên khác trong gia đình có thể nói lời chúc mừng, lì xì và tặng quà cho bé. Thông thường, bé gái sẽ được tặng những món đồ như dây chuyền bạc, lắc tay, bông tai,... với ý nghĩa mang lại may mắn và tránh gió độc cho bé.
Cúng thôi nôi cho các bé, ngoài những điểm nhỏ cần lưu ý thì về cơ bản đều giống nhau trong cách khấn vái, chuẩn bị mâm lễ cúng Thần và những vật phẩm khác có liên quan. Hy vọng với những thông tin mà Chuyên mục Có con 0-12 tháng của Yeutre.vn chia sẻ có thể giúp các mẹ tránh khỏi bỡ ngỡ khi cúng thôi nôi cho cho con, đặc biệt là đối với những người lần đầu tiên làm mẹ và những ai chưa từng có kinh nghiệm thực hiện điều này.
Phụng Nguyễn tổng hợp