Hành vi sức khỏe là những hành vi của con người có ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến sức khỏe của chính bản thân họ, của những người xung quanh và của cộng đồng. Theo ảnh hưởng của hành vi đến sức khỏe, chúng ta có thể thấy ba loại hành vi sức khỏe.
Những hành vi có lợi cho sức khỏe: Đó là các hành vi lành mạnh được người dân thực hành để phòng chống bệnh tật, tai nạn, bảo vệ và nâng cao sức khỏe hay các hành động mà một người thực hiện để làm cho họ và những người khác khỏe mạnh và phòng các bệnh tật, ví dụ như khám thai định kỳ, tiêm chủng cho trẻ, tập thể dục, dinh dưỡng hợp lý, nuôi con bằng sữa mẹ, sử dụng hố xí hợp vệ sinh, thực hành vệ sinh môi trường, giảm các hành vi làm tổn hại sức khỏe như: hút thuốc lá, nuôi con bằng sữa chai, uống rượu quá nhiều…
Những hành vi có hại cho sức khỏe: Là các hành vi có nguy cơ hoặc có tác động xấu đến sức khỏe do một cá nhân, một nhóm người hay có thể cả một cộng đồng thực hành. Một số hành vi có hại cho sức khỏe do cá nhân và cộng đồng thực hành đã lâu và có thể trở thành những thói quen, phong tục tập quán gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của nhiều người. Ví dụ như sử dụng phân tươi bón ruộng, không ăn chín uống chín, hút thuốc lá, lạm dụng và nghiện rượu, quan hệ tình dục bừa bãi thiếu bảo vệ,…
Hành vi trung gian: là các hành vi không có lợi và cũng không có hại cho sức khỏe. Ví dụ một số bà mẹ đeo vòng bạc (hay vòng hạt cây) cho trẻ em để tránh gió, tránh bệnh. Với các loại hành vi trung gian này thì không cần phải tác động để loại bỏ, đôi khi cần chú ý khai thác những khía cạnh có lợi của các hành vi này đối với sức khỏe, ví dụ như hướng dẫn các bà mẹ theo dõi độ chặt, lỏng của vòng cổ tay, cổ chân của trẻ để đánh giá tình trạng tăng trưởng của trẻ.
Bạn đang xem: Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sức khỏe
1234Xem thêm: Uống Thuốc Tẩy Giun Uống Trước Hay Sau Ăn Và Đi Ngoài, Thuốc Tẩy Giun Và Những Thắc Mắc Thường Gặp
Arthro Mindmap Đông Y ICU Huyết học Nội thần kinh - tâm thần Gan mật tụy Tiêu hóa Hô hấp Tim mạch Thận Nội tiết Bệnh án Da liễu Cấp cứu Truyền nhiễm Sơ sinh Huyết học - Nội tiết Thận - niệu Tiêu hóa - gan mật Hô hấp Tim mạch Dinh dưỡng Khác Tiếng Anh ngành Dược Tiếng Anh ngành Nha phonetics Mỗi ngày học 1 từ Học giỏi anh văn Từ điển Tiếng Anh chuyên ngành Y One word a day Khoa Học Văn Học Nghệ thuật sống Tôn giáo Ẩm thực Y tế Giáo dục Địa chính trị Kinh tế Thể thao Văn hóa-âm nhạc Thành ngữ-tục ngữ Football Billiards Đố vui Tập đọc nhanh-speed reading Mỗi ngày học một từ Âm nhạc-cải lương Video Truyện vui Giải phẫu học Sinh lý học-di truyền Miễn dịch-slb Mô - phôi - gpb Sinh hóa anato&physio ứng dụng LS Hình ảnh học Vi sinh-KST Kỹ năng sống&Kỹ năng LS YTCC Luyện thi nội trú YDS Luyện chuyên ngành nội trú yds Thi basic Skills - Video tiếng Anh có phụ đề Thi Lâm sàngCác yếu tố nguy cơ cho sức khỏe
Sức khỏe và thể trạng bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, và những yếu tố liên quan tới việc suy yếu sức khỏe, tàn tật, bệnh tật và tử vong được gọi là các yếu tố nguy cơ. Những yếu tố nguy cơ thường được biết đến riêng lẻ, tuy nhiên, trên thực tế chúng không hề hoạt động độc lập mà thường cùng tồn tại và tương tác với nhau.
Các yếu tố nguy cơ từ thói quen sống
Các yếu tố nguy cơ này có thể được loại trừ hoặc giảm thiểu qua những thay đổi trong hành vi và lối sống bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Uống rượu
- Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng
- Lười tập thể dục
- Tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời
- Không chủng ngừa đầy đủ
- Quan hệ tình dục không an toàn
Các yếu tố nguy cơ về mặt y sinh
Các yếu tố nguy cơ loại này có thể bị ảnh hưởng bởi di truyền, lối sống hoặc những yếu tố khác. Các yếu tố nguy cơ y sinh bao gồm:
- Thừa cân và béo phì
- Huyết áp cao
- Hàm lượng cholesterol trong máu cao
- Suy giảm dung nạp glucose
Các yếu tố nguy cơ từ môi trường
Những yếu tố quyết định về môi trường sức khỏe bao gồm hàng loạt các chủ đề, có thể được chia làm hai nhóm chính:
- Xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị
- Vật lý, hóa học và sinh học
Các yếu tố nguy cơ từ di truyền
Một số chứng bệnh, như bệnh xơ nang và loạn dưỡng cơ, đều là kết quả từ di truyền, mặc dù mỗi cá thể sẽ phản ánh mức độ tương tác giữa di truyền và các yếu tố môi trường.
Có ba nhóm chính về các chứng bệnh di truyền/ các chứng rối loạn:
- Rối loạn 1 gen (monogenic), ví dụ như bệnh rối loạn đông máu di truyền (haemophilia);
- Dị tật nhiễm sắc thể, ví dụ như hội chứng Down;
- và các chứng bệnh đa nhân tố, như hen suyễn
Các yếu tố nguy cơ từ nhân khẩu học
Các yếu tố nhân khẩu học bao gồm tuổi tác, giới tính và các nhóm dân số. Ví dụ về các nguy cơ đến từ những yếu tố trên như sau:
- Tỉ lệ tử vong do đột quỵ tăng mạnh theo lứa tuổi, với 81% bệnh nhân tử vong vì đột quỵ nằm trong độ tuổi từ 75 trở lên
- Tỉ lệ phụ nữ dưới 75 tuổi có nguy cơ phát triển ung thư vú là 1 trên 11, trong khi tỉ lệ đó của đàn ông chỉ là 1 trên 1,426.
Trong Tuyên ngôn Alma Ata năm 1978, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa sức khỏe như sau: “Sức khỏe là sự hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội chứ không chỉ là không có bệnh hay tật”. Ngoài các yếu tố thể chất và tinh thần, các yếu tố xã hội cũng có tác động không nhỏ đến sức khỏe của chúng ta. Cùng Prudential tìm hiểu các yếu tố xã hội đang ảnh hưởng đến sức khỏe và làm thế nào để chủ động tạo "lá chắn" cho bản mình nhé!
Dịch bệnh và các hệ lụy khó đoán
Dịch Covid-19 bùng phát kéo theo vô số tác động tới hệ thống an sinh xã hội như thất nghiệp, giảm lương, gián đoạn việc học và gia tăng chi phí y tế. Trạng thái bất ổn này dẫn đến tình trạng căng thẳng, lo lắng (stress), suy giảm sức đề kháng. Về lâu dài, cơ thể bạn dễ gặp các vấn đề liên quan đến bệnh loét dạ dày, cao huyết áp, tai biến mạch máu não hay thậm chí nhồi máu cơ tim.
Để giảm bớt áp lực, lo lắng, bạn nên chủ động thực hiện kế hoạch đối phó với rủi ro. Hãy duy trì quỹ dự phòng trong tình huống khẩn cấp, tham gia bảo hiểm để gia tăng bảo vệ toàn diện là những giải pháp mà bạn có thể thực hiện ngay bây giờ. Chưa kể, mức phí tham gia bảo hiểm khi bạn còn trẻ cũng thấp hơn và khoản tiền bạn có thể nhận được từ các gói bảo hiểm dài hạn cũng cao hơn.
Xem thêm:
>>Hiểu đúng bảo hiểm nhân thọ là gì để tham gia kịp thời
>>TOP 12 điều cần biết khi tham gia bảo hiểm nhân thọ lần đầu
Văn hóa uống rượu bia
Việt Nam là quốc gia tiêu thụ bia nhiều nhất ở khu vực Đông Nam Á và thứ 3 ở Châu Á, chỉ sau Nhật Bản, Trung Quốc. Thói quen uống rượu, bia khi gặp gỡ bạn bè hay tiếp khách trong thời gian dài gây tác hại lớn cho sức khỏe. Người thường xuyên sử dụng rượu bia dễ có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như viêm loét dạ dày - tá tràng, xơ gan, cao huyết áp, tiểu đường, thậm chí các bệnh hiểm nghèo như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, ung thư gan. Không chỉ vậy, nếu lái xe trong trạng thái say xỉn, bạn còn đang đặt cược tính mạng bản thân và người khác.
Hãy học cách từ chối, uống rượu bia có kiểm soát để bảo vệ sức khỏe và an toàn của bản thân.
Thói quen hút thuốc lá
Hút thuốc là hình ảnh thường thấy từ nhà cho đến công sở. Nhưng bạn đã thật sự hiểu rõ tác hại của thói quen phổ biến này chưa?
Thuốc lá chứa hơn 7.000 độc chất hóa học (trong đó có hơn 70 chất gây ung thư). Khói thuốc không chỉ là "sát thủ vô hình" cho sức khỏe người hút mà còn ảnh hưởng xấu đến người vô tình hít phải, đặc biệt là người già, phụ nữ và trẻ em. Theo thống kê, mỗi điếu thuốc được hút tương đương với 5,5 giây cuộc sống bị mất đi. Bởi thế, tuổi thọ trung bình của người hút thuốc lá thường ít hơn 5-8 năm so với người không hút thuốc.
Dẫu biết tác hại như thế nhưng hút thuốc lá vẫn là một trong những thói quen "dễ mắc khó bỏ". Hãy đơn giản hóa quá trình cai nghiện thuốc lá bằng việc giảm dần liều lượng, nhai kẹo cao su hoặc tập trung vào một hoạt động giải trí khác để quên đi cảm giác thèm thuốc. Còn nếu bạn là người không hút thuốc, hãy chủ động tránh xa những khu vực có khói thuốc lá để không phải hít khói thuốc thụ động. Đừng ngại ngần đề nghị người đối diện ngưng sử dụng thuốc lá hay di chuyển sang khu vực dành riêng cho người hút thuốc để bảo vệ sức khỏe bản thân nhé.
Thực phẩm không an toàn
Thực phẩm bẩn luôn là vấn đề nhức nhối của toàn xã hội. Chưa kể các món ăn ở cửa hàng thường sử dụng nhiều dầu mỡ, ít rau xanh. Bởi thế nếu là người thường xuyên ăn bên ngoài hay gọi món về nhà, bạn sẽ có nguy cơ gặp các vấn đề về tiêu hóa cao hơn người nấu ăn tại nhà. Việc thiếu hụt vitamin, chất xơ từ rau xanh hay thừa chất béo trong thời gian dài dễ dẫn đến các vấn đề thừa cân, béo phì, gây ra các bệnh về tim mạch, tiểu đường.
Để đảm bảo sức khỏe, bạn nên tăng cường tự nấu ăn tại nhà, chọn mua thực phẩm từ các nguồn đảm bảo có chứng nhận đáng tin cậy. Thi thoảng nếu muốn ăn bên ngoài, hãy chọn những nhà hàng, quán ăn chế biến sạch sẽ, an toàn và đừng quên cân bằng lượng rau trong bữa ăn nhé.
Ô nhiễm không khí
Tình trạng ô nhiễm đáng báo động tại các thành phố lớn ở Việt Nam là yếu tố tác động xấu đến sức khỏe. Lượng khí thải độc hại, bụi mịn trong không khí là nguyên nhân gây suy yếu đường hô hấp, viêm phế quản, thậm chí ung thư phổi. Đây là một phần lý do vì sao người dân ở các thành phố lớn thường gặp vấn đề về hô hấp hơn người sinh sống ở nông thôn hay vùng núi.
Để bảo vệ sức khỏe, đừng quên đeo và thay khẩu trang thường xuyên khi ra đường. Thi thoảng, bạn hãy tự thưởng cho bản thân một chuyến đi chơi xa, hòa mình cùng thiên nhiên để tận hưởng không khí trong lành.
Đừng quên dành thời gian dọn dẹp, cải tạo không khí cho ngôi nhà mình thường xuyên. Hãy lên lịch định kỳ lau dọn nhà cửa, thường xuyên vệ sinh cho thú cưng, sử dụng chất tẩy rửa hữu cơ như chanh, giấm thay cho hóa chất độc hại. Bạn có thể cải thiện không khí trong nhà bằng cách sắp xếp góc vườn nhỏ trên gác mái, trồng thêm cây xanh, trang bị các thiết bị lọc không khí và quạt thông gió chuyên nghiệp.
Các yếu tố xã hội có thể tác động đến sức khỏe chúng ta theo hướng tích cực hoặc tiêu cực. Quan trọng là chúng ta nhận thức được sự tác động của chúng và hành động bảo vệ bản thân bằng cách phối hợp với các yếu tố xã hội tác động tích cực, đồng thời hạn chế ảnh hưởng của các yếu tố tiêu cực.