GV: Lê Quốc Huy SĐT : 0966289968 ph-¬ng ph¸p gi¶i chuyªn ®Ò pH I. c¬ së lý thuyÕt. 1. NÕu biÓu diÔn nång ®é mol/lÝt cña H+ b»ng hÖ thøc [H+] = 10-a (mol/lÝt) th× gi¸ trÞ a ®-îc xem lµ pH cña dung dÞch. Nªn pH = a =- lg[H+], hay [H+] = 10-pH tõ ®ã suy ra pH.   2. NÕu biÓu diÔn nång ®é mol/lÝt cña OH b»ng hÖ thøc [ OH ] = 10-b (mol/lÝt) th× gi¸ trÞ b ®-îc xem lµ pOH cña dung dÞch.   Nªn pOH = b =- lg[ OH ], hay [ OH ] = 10-pOH tõ ®ã suy ra pOH. 3. NÕu pH = 7 øng víi dung c dÞch m«i tr-êng trung hoµ - NÕu pH < 7 øng víi dung dÞch m«i tr-êng axÝt - NÕu pH > 7 øng víi dung dÞch m«i tr-êng baz¬  4. TÝnh sè ion: [H+]. [ OH ] = 10-14  pH + pOH = 14 5. NÕu dung dÞch axÝt yÕu (hoÆc baz¬ yÕu) cã thÓ sÏ dùa vµo h»ng sè ph©n li axit Ka (hoÆc h»ng sè ph©n ly baz¬ Kb) hay ®é ®iÖn ly .  C chÊt ph©n ly Cho¯ tan 6. Mèi liªn hÖ gi÷a h»ng sè ®iÖn ly K vµ ®é ®iÖn ly VÝ dô: Mét hçn hîp AB ®iÖn ly yÕu cã nång ®é ban ®Çu lµ (mol/lÝt, ®é ®iÖn ly ). Ph-¬ng tr×nh ®iÖn ly: C - C = (1 - ).C C.C C. 2  K Suy ra: K C ) 1  7. NÕu tÝnh thÓ tÝch n-íc cÇn thªm vµo V lÝt dung dÞch axit cã pH=a ®Ó ®îc dung dÞch míi cã pH=b (b>a) th× ta ¸p dông c«ng thøc tÝnh nhanh. Vsau  10ba.Vtruoc  10pH Vtruoc VH2O  (10pH  1).Vtruoc 8. NÕu tÝnh thÓ tÝch n-íc cÇn thªm vµo V lÝt dung dÞch axit cã pH=a ®Ó ®îc dung dÞch míi cã pH=b (b 7 D: Kh«ng x¸c ®Þnh Bµi gi¶i: 2NO2 + 2NaOH  NaNO3 + NaNO2 + H2O Đề-hóa.vn – Hóa học là Cuộc sống 2 GV: Lê Quốc Huy xmol SĐT : 0966289968 xmol x/2mol x/2mol Sau ph¶n øng thu ®-îc muèi trung hoµ NaNO3 (xmol) vµ muèi NaNO2 (xmol) mµ NaNO2 lµ    muèi t¹o bëi axit yÕu vµ baz¬ m¹nh nªn: NO2  H2 O  HNO2  OH sù xuÊt hiÖn OH lµm cho dung dÞch cã tÝnh baz¬ nªn pH > 7  C ®óng Bµi to¸n 5:Cho 1 lÝt dung dÞch axÝt cã pH = 4, ph¶i thªm V ml NaOH 0,01 M vµo ®Ó thu ®-îc dung dÞch muèi cã pH = 7, gi¸ trÞ V ml lµ: A: 10 ml B: 40 ml C: 100 ml D: 30 ml Bµi gi¶i: Dung dÞch muèi cã pH = 7 cã nghÜa lµ m«i tr-êng trung tÝnh hay n H  n OH  1. 10-4 = V. 0,01  V = 10-2lÝt = 10ml  A ®óng Bµi to¸n 6:Trén 300ml dung dÞch NaOH 0,05 M víi 200ml dung dÞch H2SO4 0,05 M thu ®-îc dung dÞch X, gi¸ trÞ pH cña dung dÞch X lµ: A: pH =1 B: pH =3 C: pH =2 D: pH = 5 Bµi gi¶i: Ph¶n øng trung hßa H   OH  H 2O 0,015 0,015 n OH  0,3.0,05  0,015(mol)    n H  n H ( d­ )  0,02  0,015  0,005(mol) n H  0,2.0,05.2  0,02(mol)   0,005   0,01  102  pH  2  C ®óng  [H ]  0,2  0,3 Bµi to¸n 7:Gi¸ trÞ pOH cña dung dÞch thu ®-îc sau khi trén 40 ml dung dÞch H2SO4 0,25 M víi 60 ml dung dÞch NaOH 0,5 M lµ: A: pOH =1 B: pOH =2 C: pOH =13 D: pOH =14 Bµi gi¶i: H   OH  n H H 2O 0,02 0,02(mol)  0,25.0,04.2  0,02(mol) n OH  0,5.0,06  0,03(mol) n OH (d­)  0,03  0,02  0,01(mol)   [OH ]  0,01  0,1  101 (mol / l)  pOH = 1  A ®óng 0,04  0,06 Bµi to¸n 8:Dung dÞch HCl cã pH = 3, sè lÇn ®Ó pha lo·ng dung dÞch ®Ó thu ®-îc dung dÞch HCl cã pH = 4 lµ: A: 30 B: 40 C: 70 D: 10 Bµi gi¶i: Dung dÞch HCl cã pH = 4  [H+] = 10-4 (mol/l) Theo c«ng thøc pha lo·ng dung dÞch: V1. C1 = V2.C2  V1.10-3 =V2.10-4  10V1 = V2 . Nh- vËy pha lo·ng dung dÞch ban ®Çu 10 lÇn  D ®óng Đề-hóa.vn – Hóa học là Cuộc sống 3 GV: Lê Quốc Huy SĐT : 0966289968 Bµi to¸n 9:§Ó ®-îc dung dÞch cã pH = 8 th× ph¶i lÊy dung dÞch axit pH = 5 vµ dung dÞch baz¬ pH = 9 theo tØ lÖ vÒ thÓ tÝch lµ: A: 11:9 B: 8:9 C: 9:11 D:3:4 Bµi gi¶i: Dung dÞch axit pH = 5  [H+] = 10-5 M Dung dÞch baz¬ pH = 9  pOH = 14 - 9 = 5  [OH-] = 10-5M Gäi V1 (lÝt), V2(lÝt) lµ thÓ tÝch dung dÞch axit vµ baz¬ cÇn lÊy:  n  105 V1 (mol); n OH  105 V2 (mol) H Khi trén 2 dung dÞch víi nhau thu ®-îc dung dÞch cã pH = 8 (m«i tr-êng baz¬)  pOH = 14 - 8 = 6,  [OH-] (d-) = 10-6M  [H+] ph¶n øng hÕt Ph¶n øng trung hoµ xÈy ra khi trén: H  OH H 2O Tr-íc ph¶n øng: 10 V1….. 10 V2 §· ph¶n øng: 10-5V1….. 10-5V1 Sau ph¶n øng: 0 ….. 10-5 (V2- V1) Do dung dÞch sau khi trén cã nång ®é [OH-] = 10-6(M) -5  n OH hay  -5  106 (V 1  V2 ) Ta cã: 10-5(V2- V1) = 10-6 (V1+ V2)  9V2 = 11V1 V1 9  C ®óng  V2 11 Bµi to¸n 10:§iÖn ph©n dung dÞch CuSO4 víi ®iÖn cùc trë trong thêi gian 60 phót, c-êng ®é dßng ®iÖn cè ®Þnh lµ 0,16 A. Khèi l-îng gam Cu tho¸t ra trªn ®iÖn cùc vµ pH dung dÞch thu ®-îc sau thêi gian ®iÖn ph©n lµ: A: 1,9 gam vµ pH =1 B: 0,192 gam vµ pH =1,22 C: 1,28 gam vµ pH =3 D: 0,64 gam vµ pH =2 Bµi gi¶i: ¸p dông c«ng thøc: m X  mCu  M X .I.t (xem thªm ph-¬ng ph¸p ®iÖn ph©n) n.F 64.0,16.60.60  0,19(g) 2.96500 Ph-¬ng tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch: CuSO4 1 ®p CuSO4  H 2O   Cu  O2  H 2SO4 2 0,19 2.0,19 0,19  n H    0,005938  5,988.103 (mol) 64 64 32 3 5,938.10 -2  [H  ]   5,938.102 pH = -lg5,938.10 = 1,22  B ®óng 0,1 n H2SO4  n Cu    Bµi to¸n 11: Cho 1 dung dÞch X gåm: NH 4 0,1M vµ NH3 0,1M (biÕt h»ng sè ®iÖn ly cña NH 4 : K NH  5.1010 ) gi¸ trÞ pH cña X lµ: 4 A: pH =10 B: pH =1,5 C: pH =7,9 Bµi gi¶i: D: pH =9,3 NH 4Cl  NH 4  Cl NH 4 NH3 H  : K NH  5.1010 4 Đề-hóa.vn – Hóa học là Cuộc sống 4 GV: Lê Quốc Huy SĐT : 0966289968 K NH  [H  ][NH3 ]  5.1010 (mol / l)  [NH 4 ] H     5.1010.0,1  5.1010 (mol / l) 0,1 4 thay gi¸ trÞ vµo ta cã:  pH = -lg (5.10-10) = 9,3 D ®óng Bµi to¸n 12:Trén lÉn V ml dung dÞch KOH 0,002M víi V ml dung dÞch HNO3 0,004 M ®-îc 2 V ml dung dÞch X . Dung dÞch X cã pH lµ: A: pH =1,5 B: pH = 2,0 C: pH =3,0 D: pH = 4,5 Bµi gi¶i: Ph-¬ng tr×nh ph¶n øng: KOH + HNO3  KNO3 + H2O OH   H   H 2O 0,002V 0,004V (mol)... (mol) 3 10 103 0,002V 0,002V 2.V  n   (mol)  [H ]  : 3  0,001  103 (mol / lit) 3 3 H (d­) 10 10 10  pH = 3  C ®óng Bµi to¸n 13: ThÓ tÝch cña n-íc cÇn thªm vµo 15 ml dung dÞch axit HCl cã pH=1 ®Ó ®-îc dung dÞch axit cã pH=3 lµ: A. 1,68 lÝt B. 2,24 lÝt C. 1,12 lÝt D. 1,485 lÝt Bµi gi¶i. ¸p dông c«ng thøc tÝnh nhanh. VH2O  (10pH  1).Vtruoc  (1031  1).0,015  1,485lit D lµ ®¸p ¸n ®óng Bµi to¸n 14: Thªm 90 ml n-íc vµo 10 ml dung dÞch NaOH cã pH=12 th× thu ®-îc dung dÞch cã pH lµ: A. pH=3 B. pH=1 C. pH=11 D. pH=13 Bµi gi¶i. Ta cã: Vsau  10pH.Vtruoc  (90  10)  10 (pH12).10 10  10 (pH12)  pH  11  C dung Bµi to¸n 15: .§Ó trung hoµ hoµn toµn 50ml hçn hîp X gåm HCl vµ H2SO4 cÇn dïng 20 ml NaOH 0,3 M. C« c¹n dung dÞch sau khi trung hoµ thu ®-îc 0,381 gam hçn hîp muèi kh«. TÝnh nång ®é mol cña mçi axit vµ pH cña hçn hîp X (coi H2SO4 ph©n li hoµn toµn thµnh ion). A. CM(HCl) = 0,120M ; C M(H2SO4 ) = 0,080M vµ pH = 0,85 B. CM(HCl) = 0,072M ; C M(H2SO4 ) = 0,024M vµ pH = 0,92 C. CM(HCl) = 0,065M ; C M(H2SO4 ) = 0,015M vµ pH = 0,89 D. KÕt qu¶ kh¸c Bµi gi¶i. §Æt x, y lµ sè mol cña HCl vµ H2SO4 trong 50 ml hçn hîp HCl + NaOH  NaCl + H2O (mol) x x x H2SO4 + 2NaOH  Na2SO4 + 2H2O (mol) y 2y y Đề-hóa.vn – Hóa học là Cuộc sống 5 GV: Lê Quốc Huy SĐT : 0966289968 Theo trªn vµ ®Ò ta cã : 58,5x  142y  0,381 x  0,0036  x  2y  0,3.0,02  y  0,0012 0,0036 VËy : C M(HCl)  0,05 0,0012 = 0,072(M), C M(H2SO4 )  0,05 pH = lg[H+] =  lg = 0,024(M) 0,006 = lg0,12 = 0,92 0,05 III. bµi to¸n tù gi¶i. Bµi 1. Mét dd cã [OH-] = 1,5.10-10 M. dung dÞch nµy cã m«i tr-êng. A. Axit B. trung tÝnh C. baz¬ D. Kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc. + Bµi 2. Cho dd HCl cã pH = 2. Nång ®é [H ] lµ A. 102 M B. 0.02 M C. 0.01 M D. 2.10-2 M. Bµi 3. Chän c©u sai: A. dd muèi CH3COOK cã pH > 7 B. dd muèi NaHCO3 cã pH < 7 B. dd muèi NH4 Cl cã pH < 7 D. dd muèi Na2SO4 cã pH = 7 Bµi 4.Trén lÉn 2 dd cã thÓ tÝch b»ng nhau HCl =0.5 M vµ Ba(OH)2 = 0.2 M . pOH cña dd thu ®-îc lµ: A. 9 B. 12.5 C. 2 D. 13 Bµi 5. Cho dd NaOH cã pH = 12 (ddX) cÇn pha lo·ng dd X bao nhiªu lÇn ®Ó thu ®-îc dd NaOH cã pH = 11: A. 10 lÇn B. 5 lÇn C. 15 lÇn D. 20 lÇn Bµi 6. Ph¶n øng nµo sau ®©y t¹o ra m«i tr-êng axit( theo ®óng tû lÖ sè mol chÊt tham gia ph¶n øng) A. HCl + NaOH B. HCl + Al(OH)3 C. H2CO3 + NaOH D. CH3COOH + NaOH Bµi 7.Cho 0,001 mol NH4Cl vào 100 ml dung dịch NaOH có pH = 12 và đun sôi, sau đó làm nguội, thêm vào một ít phenol phtalein, dung dịch thu được có màu A. xanh B. hồng C. trắng D. không màu Bµi 8. cho a mol CO2 hÊp thô hoµn toµn vµo dung dÞch chøa 2a nmol NaOH thu ®-îc dung dÞch cã pH b»ng: A. pH <7> 7 C. pH =7 D. kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc Bµi 9. CÇn ph¶i pha chÕ theo tØ lÖ nµo vÒ khèi l-îng gi÷a 2 dung dÞch KNO3 cã nång ®é % t-¬ng øng lµ 45% vµ 15% ®Ó ®-îc mét dung dÞch KNO3 cã nång ®é 20%. A. 2/3 B. 2/5 C. 1/5 D. 3/5 Bµi 10. Lµm bay h¬i 500ml dung dÞch HNO3 20% (D = 1,2g/ml) ®Ó chØ cßn 300 g dung dÞch. Nång ®é phÇn tr¨m cña dung dÞch nµy lµ : A. 30% B. 40% C. 35% D. 38% Bµi 11. TÝnh sè ml H2O cÇn thªm vµo 2 lÝt dung dÞch NaOH 1M ®Ó thu ®-îc dung dÞch míi cã nång ®é 0,1M. A. 9000 ml B. 18000 ml C. 11000 ml D. 17000 ml Bµi 12. Trén 100ml dung dÞch KOH cã pH = 12 víi 100ml dung dÞch HCl 0,012M. §é pH cña dung dÞch thu ®-îc sau khi trén lµ : A. 2 B. 4 C. 3 D. 5 Bµi 13. Trộn 200 ml dung dịch H2SO4 0,05M với 300 ml dung dịch NaOH 0,06M. pH của dung dịch tạo thành là: A. 2,7 B. 1,6 C. 1,9 D. 2,4 Đề-hóa.vn – Hóa học là Cuộc sống 6