 Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội Nguyễn Ngọc Sơn khuyến cáo, cần chủ động dự trữ nguồn thức ăn cho gia súc, gia cầm đủ về số lượng và đảm bảo về chất. Thức ăn dự trữ cần bảo quản ở những nơi khô ráo để tránh ẩm mốc. Tuyệt đối không cho vật nuôi ăn thức ăn tinh đã bị nấm mốc. Ngoài ra, cần dự trữ một số vật tư thuốc thú y cần thiết, vitamin, thuốc trợ sức, trợ lực, men tiêu hóa… dùng cho vật nuôi khi thời tiết bất lợi. Song song với đó, cần tăng cường vệ sinh phòng bệnh cho vật nuôi, áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, ngăn chặn mầm bệnh bên ngoài vào khu vực chăn nuôi để hạn chế phát sinh dịch bệnh. Vệ sinh sạch chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi. Định kỳ sát trùng trong và ngoài chuồng nuôi để diệt mầm bệnh. Một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu là cần chủ động phòng bệnh cho vật nuôi bằng cách tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine trước mùa mưa bão. Đối với trâu, bò, cần tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, lở mồm long móng. Đối với đàn lợn, tiêm phòng bệnh dịch tả lợn, tụ huyết trùng, phó thương hàn, lở mồm long móng, tai xanh… Đối với đàn gia cầm, cần tiêm phòng bệnh Newcastel, Gumboro, cúm gia cầm. Vịt, ngan cần tiêm phòng dịch tả vịt, viêm gan do vi rút, vúm gia cầm, tụ huyết trùng. Thường xuyên kiểm tra đàn gia súc, gia cầm, đặc biệt phát hiện sớm những bất thường trên đàn vật nuôi như uể oải, ủ rũ, kém ăn; tình trạng sức khỏe đàn gia súc, gia cầm. Cách ly kịp thời những vật nuôi có biểu hiện khác thường. Khi nghi ngờ gia súc, gia cầm mắc các bệnh truyền nhiễm phải báo ngay cho thú y viên để có biện pháp can thiệp kịp thời, tránh lây lan, bùng phát dịch bệnh. Sau bão lũ, khi nước rút cần quét dọn, vệ sinh chuồng trại, bãi chăn, thu gom rác thải… rồi tiến hành phun khử trùng tiêu độc bằng các chất sát trùng để tiêu diệt mầm bệnh trong nền chuồng và bãi chăn thả. Bài 35: Điều kiện phát sinh phát triển bệnh ở vật nuôi – Câu 4 trang 104 SGK Công nghệ 10. Trường hợp nào bệnh có thể phát triển thành dịch lớn? Làm thế nào phòng ngừa và ngăn chặn dịch bệnh cho vật nuôi?
Trường hợp nào bệnh có thể phát triển thành dịch lớn? Làm thế nào phòng ngừa và ngăn chặn dịch bệnh cho vật nuôi? – Có mầm bệnh nhiều, môi trường thuận lợi cho mầm bênh phát sinh phát triển và phát tán, vật nuôi yếu không được tiêm phòng dịch. – Khi có dịch phải chữa trị, tiêu hủy vật nuôi bị bênh, bao vây cách ly ổ dịch với bên ngoài. Tiêm vắc xin phòng bệnh cho vật nuôi quanh vùng có ổ dịch và vùng xung quanh trong phạm vi 5km. Hạn chế cao nhất sự vận chuyển gia súc bị bênh đi tiêu thụ ở các nơi khác
Bệnh truyền nhiễm thường do mầm bệnh là vi sinh vật (chủ yếu là do vi khuẩn hoặc virus) gây ra. Bệnh có khả năng lây lan từ địa phương này sang địa phương khác, thậm chí lây từ nước này sang nước khác nếu không được ngăn chặn kịp thời. Một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên vật nuôi như: Lở mồm long móng, tai xanh, dịch tả heo, gà rù, cúm gia cầm, Gumboro, dịch tả vịt, bệnh dại trên chó… Ðiều kiện xảy raBệnh truyền nhiễm thường xảy ra khi có đủ 3 yếu tố: Mầm bệnh, môi trường và quần thể động vật cảm thụ, thiếu 1 trong 3 yếu tố trên thì dịch bệnh truyền nhiễm không thể xảy ra. Cụ thể: - Nguồn chứa mầm bệnh (hay nguồn bệnh): Là các loại động vật đang bị bệnh hoặc đang mang mầm bệnh trong cơ thể, hàng ngày bài xuất mầm bệnh ra ngoài môi trường. - Vật trung gian truyền bệnh (môi trường) như: Thức ăn, nước uống, không khí, đất, côn trùng (ruồi, muỗi, gián...), các loại động vật (chó, chuột, mèo…), người cũng có thể là nhân tố trung gian truyền bệnh. - Quần thể động vật cảm thụ: Là nhóm động vật hay đàn vật nuôi bị cảm nhiễm với mầm bệnh truyền nhiễm và bị phát bệnh. Có loại mầm bệnh gây bệnh truyền nhiễm cho nhiều loài vật nuôi như: Bệnh dại, bệnh lở mồm long móng... nhưng cũng có loại mầm bệnh chỉ gây bệnh truyền nhiễm riêng cho một loài vật nuôi nhất định, như: Bệnh dịch tả heo chỉ xảy ra trên heo, bệnh Gumboro chỉ có trên gà. Ðàn vật nuôi nếu không được chăm sóc cẩn thận sẽ có nhiều nguy cơ nhiễm bệnh Phòng bệnhVệ sinh thú y: Chuồng trại phải đảm bảo phù hợp với từng đối tượng vật nuôi, thoáng mát, thông gió, không bị ánh nắng chiếu trực tiếp vào buổi chiều. Về mùa đông không bị gió lùa, phải có hệ thống che chắn gió vào những ngày trời lạnh. Ðảm bảo cách ly với môi trường xung quanh. Tẩy uế chuồng trại sau mỗi lứa nuôi bằng phương pháp: Rửa sạch, để khô sau đó phun sát trùng bằng các loại thuốc sát trùng và trống chuồng ít nhất 15 ngày với vật nuôi thương phẩm, 30 ngày đối với vật nuôi sinh sản. Với những chuồng nuôi lưu cữu hoặc chuồng nuôi có vật nuôi bị bệnh truyền nhiễm, cần phải vệ sinh tổng thể và triệt để. Trước khi nuôi lứa mới, cần chuẩn bị đầy đủ điều kiện như chuồng nuôi, các dụng cụ, thiết bị đã vệ sinh sạch sẽ và vật tư cần thiết như thức ăn, nước uống, thuốc thú y thiết yếu đảm bảo chất lượng... Trong quá trình nuôi, thức ăn, nước uống đảm bảo chất lượng, không sử dụng thức ăn bị hư hỏng, ôi, mốc. Không dùng nước ao hồ, sông ngòi hoặc nước giếng có hàm lượng sắt cao cho vật nuôi uống. Nền chuồng trại luôn khô ráo, không để nước đọng, ẩm ướt. Ðối với người trực tiếp làm việc, phải dùng bảo hộ lao động (quần, áo, ủng, mũ) sử dụng riêng trong khu vực chăn nuôi. Phòng bệnh bằng vaccine: Là biện pháp phòng bệnh chủ động có hiệu quả nhất. Khi đưa vaccine vào cơ thể vật nuôi, chưa có kháng thể chống bệnh ngay mà phải sau 7 - 21 ngày (tùy theo từng loại vaccine) mới có miễn dịch. Sử dụng vaccine phòng bệnh cho vật nuôi theo hướng dẫn của nhà sản xuất và theo dịch tễ từng vùng để hiệu quả phòng bệnh cao. Khi dùng đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh cho vật nuôi nhưng vẫn cần phải thực hiện tốt công tác vệ sinh phòng bệnh. Xử lý khi phát hiện bệnhKhi phát hiện trường hợp gia súc, gia cầm ốm, nghi mắc bệnh truyền nhiễm cần kịp thời báo cho chính quyền địa phương, cơ quan chuyên môn kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm. Cần cách ly triệt để, nhốt riêng con vật ốm ra một nơi cách xa các vật nuôi khỏe và điều trị kịp thời bằng những thuốc phù hợp, nhằm tiêu diệt mầm bệnh ngay trong cơ thể con vật nuôi. Sát trùng kỹ chuồng nuôi và khu vực xung quanh bằng cách quét dọn, thu gom chất thải: Phân, nước tiểu, lông da... của vật nuôi bị bệnh đem đốt cháy, rồi chôn. Toàn bộ tường chuồng trại nuôi được quét bằng nước vôi đặc 20% (pha 2 kg vôi sống trong 10 lít nước); Rắc vôi bột ở cửa chuồng, nền chuồng, hố xung quanh chuồng trại, hoặc phun một số hóa chất thường dùng theo hướng dẫn của cán bộ thú y. Máng ăn, máng uống cọ rửa sạch rồi sát trùng bằng Formol 2% hoặc Cloramin 2% sau đó đem phơi nắng. Ðối với xác động vật chết, phân, rác cần đốt rồi chôn sâu. Lưu ý, khi sử dụng các dụng cụ thú y cần phải sát trùng chúng cẩn thận, như: Bơm, kim tiêm luộc trong nước sôi 30 phút; Dao, kéo, panh, kim khâu… sát trùng bằng cồn 900 hoặc luộc trong nước sôi 30 phút. Ðể ngăn chặn không cho mầm bệnh phát tán ra ngoài và truyền đi nơi khác, cấm các trường hợp bán chạy, vận chuyển vật nuôi đang nghi bị mắc bệnh truyền nhiễm, từ nơi có dịch đi nơi khác. Cấm vận chuyển động vật mẫn cảm từ nơi khác vào trong vùng dịch. Không vứt bừa bãi xác vật nuôi chết vì bệnh truyền nhiễm ra vườn hay cống, rãnh mà phải đem đốt hoặc chôn sâu, rắc vôi bột lên trên. Tích cực tiêu diệt các loại côn trùng có hại như ruồi, muỗi, ve mòng, chuột. Không cho người vào tham quan khi đàn vật nuôi đang bị dịch. Không mổ vật nuôi ốm, chết gần khu vực chăn nuôi và không cho vật nuôi ăn các phụ phẩm của các loại thịt sống của vật nuôi bị bệnh và không rõ nguồn gốc. Không đem thức ăn thừa của vật nuôi bệnh cho vật nuôi khác ăn. Không chuyển các thiết bị, dụng cụ chưa được vệ sinh sát trùng từ khu vực có vật nuôi ốm, chết đến khu vực khác.
>> Trong chăn nuôi, phòng bệnh là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Nếu thực hiện tốt, vật nuôi sẽ khỏe mạnh, cho năng suất và chất lượng sản phẩm tốt, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Diệu Châu
16:41, 18/08/2017 BHG - Bệnh truyền nhiễm là bệnh lây lan từ con vật này sang con vật khác trong quần thể động vật thụ cảm thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với mầm bệnh. Bệnh truyền nhiễm thường lây lan từ địa phương này sang địa phương khác, thậm chí lây từ nước này sang nước khác nếu không được ngăn chặn kịp thời như: Bệnh Lở mồm long móng, bệnh tai xanh, bệnh dịch tả lợn, bệnh gà rù, bệnh cúm gà, bệnh Gumboro, bệnh dịch tả vịt, bênh dại và bệnh ca rê ở chó... Bệnh không truyền là loại bệnh xảy ra một cách lẻ tẻ trên từng con vật, không lây lan từ con vật này sang con vật khác như: Bệnh chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò, bệnh đau bụng, bệnh sót nhau, bệnh bại liệt... 1. Nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm: Do mầm bệnh là vi sinh vật (chủ yếu là do vi khuẩn hoặc do vi rút) gây ra. 2. Điều kiện để bệnh truyền nhiễm xảy ra + Nguồn chứa mầm bệnh (hay còn gọi là nguồn bệnh): Là các loại động vật đang bị bệnh hoặc đang mang mầm bệnh trong cơ thể, hàng ngày bài xuất mầm bệnh ra ngoài môi trường. + Vật trung gian truyền bệnh (môi trường) như: Thức ăn, nước uống, không khí, đất, côn trùng (ruồi, muỗi, gián...), các loại động vật (chó, chuột, mèo..), người cũng có thể là nhân tố trung gian truyền bệnh. + Quần thể động vật cảm thụ: Là nhóm động vật hay đàn vật nuôi bị cảm nhiễm với mầm bệnh truyền nhiễm và bị phát bệnh. Có loại mầm bệnh gây bệnh truyền nhiễm cho nhiều loài vật nuôi, như: Bệnh dại, bệnh lở mồm long móng,... nhưng cũng có loại mầm bệnh chỉ gây bệnh truyền nhiễm riêng cho một loài vật nuôi nhất định, như: Bệnh dịch tả lợn chỉ gây cho lợn, bệnh Gumboro chỉ gây cho gà. - Bệnh truyền nhiễm thường xảy ra khi có đủ 3 yếu tố: Mầm bệnh, môi trường và quần thể động vật cảm thụ, đồng thời phải có mối tương tác chặt chẽ giữa 3 khâu, nếu thiếu 1 trong 3 yếu tố trên bị cắt đứt thì dịch bệnh truyền nhiễm không thể xảy ra. Như vậy, muốn phòng bệnh truyền nhiễm cho vật nuôi cần phải xoá bỏ một trong 3 yếu tố trên hay cắt đứt mối liên hệ giữa chúng với nhau. 3. Phương pháp phòng, chống bệnh truyền nhiễm 3.1. Phòng bệnh - Phòng bệnh là việc sử dụng tất cả các bệnh pháp để bảo vệ vật nuôi không bị mắc bệnh. - Đối với mầm bệnh: Là những vật nuôi đang bị bệnh, cần phải cách ly triệt để, nhốt riêng con vật ốm ra một nơi cách xa các vật nuôi khoẻ và điều trị kịp thời bằng những thuốc phù hợp, nhằm tiêu diệt mầm bệnh ngay trong cơ thể con vật nuôi. - Sát trùng chuồng trại: + Xác động vật chết, phân, rác: Đốt rồi chôn sâu. + Sát trùng kỹ chuồng nuôi và khu vực xung quanh bằng cách quét dọn, thu gom chất thải: Phân, nước tiểu, lông da... của vật nuôi bị bệnh đem đốt cháy, rồi chôn.Toàn bộ tường chuồng trại nuôi được quét bằng nước vôi đặc 20% (pha 2 kg vôi sống trong 10 lít nước); rắc vôi bột ở cửa chuồng, nền chuồng, hố xung quanh chuồng trại, hoặc phun một số hoá chất thường dùng theo hướng dẫn của cán bộ thú y. + Máng ăn, máng uống cọ rửa sạch rồi sát trùng bằng Fomol 2% hoặc Chioramim 2% sau đó đem phơi nắng. Lưu ý: Khi sử dụng cụ thú y để phòng, chống bệnh cần sát trùng dụng cụ, như: Bơm, kim tiêm luộc trong nước sôi 30 phút; dao, kéo, panh, kim khâu.. sát trùng bằng cồn 900 hoặc luộc trong nước sôi 30 phút. * Để ngăn chặn không cho mầm bệnh phân tác ra ngoài và truyền đi nơi khác cần thực hiện tốt các khâu: - Cấm bán chạy, vận chuyển vật nuôi đang bị mắc bệnh truyền nhiễm, từ nơi có dịch đi nơi khác. - Cấm vận chuyển động vật mẫn cảm từ nơi khác vào trong vùng dịch. - Không vứt bừa bãi xác vật nuôi chết vì bệnh truyền nhiễm ra vườn hay cống, rãnh mà phải đem đốt hoặc chôn sâu, rắc vôi bột lên trên.- Tích cực tiêu diệt các loại côn trùng có hại như ruồi, muỗi, ve mòng; tiêu diệt chuột. - Không cho người vào tham quan khi đàn vật nuôi đang bị dịch. 3.2. Đối với quần thể động vật cảm thụ (thực hiện tốt 3 sạch và 3 chống) - Ba sạch: + Ăn sạch: Thức ăn phải đảm bảo số lượng, chất lượng, không mốc, không thiu thối... + Uống sạch: Nước phải đảm bảo vệ sinh (nước máy, nước giếng khơi, nước mưa, không cho vật nuôi nước uống nước ao tù, nước mương, rãnh). + Ở sạch: Chuồng trại phải quét dọn sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh, cao ráo sạch sẽ, thoáng mát về mùa Hè và ấm áp về mùa Đông..- Ba chống: + Chống nóng: Chuồng trại phải thoáng mát thông gió không bị ánh nắng chiếu trực tiếp vào buổi chiều. + Chống lạnh: Về mùa Đông chuồng trại không bị gió lùa, phải có hệ thống che chắn gió vào những ngày trời lạnh. + Chống ẩm: Nền chuồng trại luôn khô ráo, không để nước đọng, ẩm ướt. 3.3. Phòng bệnh bằng vắc xin: - Vắc xin là những chế phẩm chứa mầm bệnh (vi rút, vi khuẩn....) nhưng đã được làm yếu hoặc giết chết, sau khi tiêm chủng vào cơ thể sẽ kích thích cơ thể sản sinh ra kháng thể dặc hiệu để chống bệnh. - Có 2 loại vắc xin: + Vắc xin nhược độc: Sản xuất từ mầm bệnh đã được làm suy yếu, sau khi được tiêm chủng vào sẽ không gây bệnh mà kích thích cơ thể sản sinh ra kháng thể đặc hiệu, loại vắc xin này tạo miễn dịch sớm nhưng độ dài miễn dịch thường ngắn. + Vắc xin vô hoạt: Sản xuất từ mầm bệnh đã bị giết chết, loại vắc xin này tạo miễn dịch chậm nhưng độ dài miễn dịch thường kéo dài, dùng an toàn hơn vắc xin nhược độc. - Sau khi dùng vắc xin 2-3 tuần, lượng kháng thể đặc hiệu đã sản sinh đủ, vật nuôi sẽ không bị mắc loại bệnh đã được tiêm phòng. * Nguyên tắc cơ bản khi dùng vắc xin - Sử dụng: + Dùng vắc xin phải đủ liều, đúng lịch theo hướng dẫn của nhà sản xuất. + Phải lắc kỹ lọ vắc xin trước khi dùng, nhất là các loại vắc xin chết. Vắc xin đông khô phải pha bằng dung dịch bán kèm vắc xin, nước muối sinh lý 0,9 % vô trùng hoặc nước cất. + Tiêm vắc xin phải đúng vị trí, đủ đọ sâu. Vắc xin đã pha hoặc đã cắm kim tiêm nên dùng càng sớm càng tốt, nếu thừa phải huỷ, không nên để qua đêm. + Không vứt bừa bãi chai, lọ, kim tiêm - Bảo quản và vận chuyển: Vận chuyển, bảo quản vắc xin trong hộp xốp có đá lạnh. Không cho quá nhiều nước đá cục vào hộp xốp làm vắc xin đông thành đá. Nên có bông, vải ngăn cách vắc xin với đá. Tránh ánh nắng trực tiếp. Trần Minh Tuyết |
