Trường học với những giáo viên làm việc hiệu quả đã giúp học sinh có điểm số vượt trội, đưa Việt Nam vào nhóm những nền giáo dục tốt nhất thế giới, theo The Economist. Mặc dù GDP bình quân đầu người của Việt Nam ở mức 3.760 USD, thấp hơn so với các nước cùng khu vực là Malaysia và Thái Lan, con cái của các gia đình Việt Nam được thụ hưởng một trong những hệ thống trường học tốt nhất thế giới, theo báo nói trên. Điều này được phản ánh qua các đánh giá quốc tế về khả năng Đọc, Toán và Khoa học của học sinh Việt Nam. Số liệu từ Ngân hàng Thế giới cho thấy xét về tổng điểm học tập, học sinh Việt Nam không chỉ vượt trội so với các bạn ở Malaysia và Thái Lan mà còn vượt qua học sinh ở Anh, Canada, những quốc gia giàu hơn gấp 6 lần. Ngay trong nước, điểm số của học sinh không có sự bất bình đẳng giữa giới tính và vùng miền như ở những nơi khác. Thiên hướng học tập của một đứa trẻ là kết quả của một vài yếu tố, bắt đầu từ gia đình và môi trường mà các em lớn lên. Nhưng điều đó không đủ để giải thích thành tích xuất sắc của học sinh Việt Nam. Bí mật khác biệt nằm ở lớp học: trẻ em học nhiều hơn ở trường, đặc biệt là trong những năm đầu đời.  Học sinh Việt Nam trong một giờ ra chơi. Ảnh: Alamy Trong một nghiên cứu năm 2020, phó giáo sư Abhijeet Singh của trường Kinh tế Stockholm (Thụy Điển) đã đánh giá năng suất của các trường học ở Việt Nam bằng cách kiểm tra dữ liệu từ các bài kiểm tra giống hệt nhau của học sinh ở Ethiopia, Ấn Độ, Peru và Việt Nam. Ông thấy trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 5 đến 8 có kết quả vượt trội. Thêm một năm học ở Việt Nam giúp tăng khả năng giải một bài toán nhân đơn giản lên 21 điểm phần trăm; trong khi ở Ấn Độ, mức này là 6%. Nghiên cứu của các chuyên gia ở Trung tâm Phát triển Toàn cầu tại Washington, Mỹ, cho thấy ở 56/87 quốc gia đang phát triển, chất lượng giáo dục đã suy giảm từ những năm 1960. Việt Nam là một trong số ít đi ngược lại xu hướng này. Lý do lớn nhất là giáo viên giảng dạy hiệu quả hơn. Một nghiên cứu so sánh học sinh Ấn Độ và Việt Nam cho rằng phần lớn sự khác biệt về điểm số trong các bài kiểm tra toán là do chất lượng giảng dạy. Giáo viên Việt Nam làm tốt công việc của mình vì họ được quản lý tốt, được đào tạo thường xuyên và được tự do sáng tạo để lớp học hấp dẫn học sinh, theo báo Anh. Để giải quyết sự bất bình đẳng, những giáo viên công tác ở vùng sâu, vùng khó khăn có thêm phụ cấp, nhận thu nhập cao hơn. Quan trọng nhất, việc đánh giá giáo viên dựa trên kết quả học tập của học sinh. Những giáo viên có học sinh giỏi được khen thưởng danh hiệu "Giáo viên dạy giỏi". The Economist cũng nhắc tới sự quan tâm của Đảng và Chính phủ với giáo dục khi các chính sách được điều chỉnh để đáp ứng chương trình và tiêu chuẩn giảng dạy. Ngân sách địa phương được yêu cầu phải chi 20% cho giáo dục. Ông Ngo Quang Vinh, từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), cho biết việc các gia đình Việt Nam coi trọng giáo dục còn bắt nguồn từ truyền thống hiếu học. Dù không có nhiều điều kiện, phụ huynh vẫn cố gắng cho con học thêm. Ở các thành phố, nhiều người tìm kiếm những trường có giáo viên giỏi để con học. Tuy nhiên, hệ thống giáo dục của Việt Nam cũng đối mặt nhiều thách thức, đòi hỏi chính phủ phải nỗ lực giải quyết. Chẳng hạn, các doanh nghiệp có nhu cầu ngày càng cao về nhân lực có kỹ năng phức tạp nhưng việc đào tạo sinh viên chưa đáp ứng được. Tăng trưởng kinh tế cũng kéo theo những cuộc di cư đến thành phố, khiến trường học ở các đô thị bị quá tải. Trong khi đó, nhiều giáo viên bỏ việc sang khu vực tư nhân. Theo The Economist, mặc dù Việt Nam có nhiều năm tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, GDP bình quân đầu người hiện chỉ ở mức 3.760 USD, thấp hơn so với các nước láng giềng như Malaysia, Thái Lan. Tuy nhiên con cái của các gia đình ở Việt Nam được thụ hưởng "một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất trên thế giới". Điều này được phản ánh qua thành tích xuất sắc trong các bài đánh giá quốc tế về đọc, toán và khoa học. Dữ liệu mới nhất từ Ngân hàng Thế giới, xét về tổng điểm học tập, học sinh Việt Nam không chỉ vượt trội so với học sinh Malaysia, Thái Lan mà còn so với những học sinh Anh và Canada - những nước giàu hơn Việt Nam 6 lần. Cũng theo The Economist, ở Việt Nam, điểm số của học sinh không thể hiện mức độ bất bình đẳng giới tính, vùng miền như thường thấy với một số quốc gia khác. Theo tờ tạp chí này, một bí quyết thành công của giáo dục Việt Nam nằm trong lớp học: trẻ em học nhiều hơn ở trường, đặc biệt là trong những năm đầu tiên. Trong một nghiên cứu vào năm 2020, phó giáo sư Abhijeet Singh của Trường Kinh tế Stockholm (Thụy Điển) phát hiện hiệu quả cao hơn của hệ thống giáo dục Việt Nam bằng cách xem xét dữ liệu từ các bài kiểm tra giống nhau của học sinh ở Ethiopia, Ấn Độ, Peru và Việt Nam. Ông thấy rằng trẻ Việt Nam trong độ tuổi từ 5-8 có kết quả vượt trội. Thêm một năm học ở Việt Nam giúp tăng khả năng giải một bài toán nhân đơn giản lên 21 điểm phần trăm; ở Ấn Độ, mức tăng là 6 điểm. Theo The Economist, các trường học ở Việt Nam luôn phát triển qua thời gian. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2022 bởi các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phát triển toàn cầu (Mỹ) cho thấy ở 56/87 quốc gia đang phát triển, chất lượng giáo dục đã suy giảm kể từ những năm 1960. Tuy nhiên, Việt Nam là một trong số ít các nước mà các trường học liên tục đi ngược lại xu hướng trên. Một lý do là chất lượng của giáo viên khi họ ngày càng giảng dạy hiệu quả hơn. Biểu đồ về "Tỉ lệ phụ nữ biết đọc chữ sau 5 năm học ở trường", trích dẫn trong bài báo của The Economist. Tỉ lệ này ở phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi từ 20 - 49 ngày càng tăng lên kể từ năm 1959 - 1998. Tỉ lệ này ở một số nước khác có xu hướng giảm hoặc giữ nguyên - Ảnh chụp màn hình Nghiên cứu cho thấy phần lớn sự khác biệt về điểm số kiểm tra toán giữa học sinh Ấn Độ với Việt Nam đến từ cách giảng dạy. Giáo viên ở Việt Nam dạy giỏi vì được quản lý tốt, được đào tạo thường xuyên và được sáng tạo những buổi học hấp dẫn hơn. Bên cạnh đó, để giải quyết bất bình đẳng vùng miền, những giáo viên được phân công đến khu vực xa xôi nhận lương cao hơn. Giáo viên còn được tuyên dương, khen thưởng dựa trên thành tích học tập của học sinh. The Economist cũng nhắc đến sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước Việt Nam dành cho giáo dục. Các chính sách, chương trình, tiêu chuẩn giảng dạy liên tục được cập nhật. Ở cấp địa phương, các tỉnh thành được yêu cầu chi 20% ngân sách cho giáo dục, giúp cân bằng vùng miền. Ngoài ra, nhìn ở bức tranh rộng lớn hơn, xã hội Việt Nam coi trọng giáo dục, một phần tiếp nối văn hóa truyền thống hiếu học. The Economist trích dẫn ý kiến của ông Ngô Quang Vịnh - từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) - cho rằng các gia đình dù không có nhiều điều kiện ở Việt Nam vẫn sẽ cố gắng đầu tư cho con học hành. Ở các thành phố lớn, nhiều cha mẹ tìm kiếm những trường có giáo viên giỏi để cho con theo học. Học sinh Việt Nam tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023 - Ảnh: DUYÊN PHAN Theo The Economist, bên cạnh những mặt đạt được, giáo dục Việt Nam cũng đang đối mặt nhiều thử thách. Chẳng hạn, các doanh nghiệp ngày càng muốn có nhân viên với kỹ năng phức tạp hơn nhưng học sinh Việt Nam chưa được dạy những kỹ năng này. Việc di dân đến các thành phố lớn cũng làm quá tải những trường học ở đây. Ngoài ra, ngày càng có nhiều giáo viên rời bỏ giáo dục để chuyển sang công việc có thu nhập cao trong khu vực tư nhân. |
