Tuy bệnh động kinh ở trẻ em mới nghe qua có thể đáng sợ nhưng tình trạng này chỉ kéo dài dưới 2 phút và tự biến mất ngay sau đó. Vì vậy, động kinh ở trẻ em ít nguy hiểm đến tính mạng.
Một cơn động kinh xảy ra khi các tế bào thần kinh trong não phát ra các tín hiệu điện đột ngột, quá mức và không kiểm soát. Dòng điện trong não phải làm việc liên tục. Nếu có sự cố xảy ra với hoạt động này, con có khả năng gặp phải cơn co giật.
Chẩn đoán động kinh ở trẻ em
Chẩn đoán động kinh ở trẻ em từ những lần đầu tiên có thể khó khăn. Các cơn co giật kết thúc quá nhanh đến nỗi bác sĩ đôi khi không thể chứng kiến toàn bộ quá trình. Do vậy, điều họ cần làm là loại trừ các tình trạng khác, chẳng hạn như co giật không nhiễm trùng. Động kinh có thể giống co giật, nhưng thường được gây ra bởi các yếu tố khác như đường huyết trong máu giảm hoặc huyết áp thấp, thay đổi nhịp tim hoặc cảm xúc căng thẳng.
Mặt khác, hành động mô tả của bạn về cơn động kinh ở trẻ em cũng hết sức quan trọng để giúp bác sĩ chẩn đoán. Bố mẹ cũng nên xem xét thu thập thêm thông tin từ các thành viên trong gia đình bởi đôi lúc họ sẽ chứng kiến những biểu hiện khác lạ từ bé trong lúc bạn không chú ý.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng điện thoại quay hình lại những lúc bé lên cơn động kinh. Tuy điều này có thể khiến nhiều bố mẹ phản đối do khi con lên cơn động kinh, bố mẹ rất lo lắng và tìm cách để xử lý giúp giảm nhẹ tình trạng này của con nên không thể quay phim được, nhưng đoạn clip quay cảnh này có khả năng giúp bác sĩ rất nhiều trong việc chẩn đoán bệnh cho con chính xác hơn.
Một số loại động kinh, chẳng hạn như động kinh vắng ý thức, khó nhận diện vì có thể bị nhầm lẫn với tình trạng mơ màng. Người lớn thậm chí có thể phớt lờ tình trạng này trong nhiều năm. Còn một cơn động kinh dữ dội bao gồm các hành động như co giật và co cứng rất dễ nhận ra vì trẻ sẽ có những biểu hiện rõ ràng.
Bác sĩ cho biết bạn không nên lo lắng nếu trẻ nhỏ nhìn chằm chằm vào tivi hoặc nhìn ra ngoài cửa sổ. Hầu hết những trẻ nhỏ trông như đang mơ màng lại thật sự đang đắm chìm vào thế giới tưởng tượng của riêng mình. Thay vào đó, hãy theo dõi các biểu hiện xuất hiện vào những thời điểm không phù hợp, chẳng hạn như khi con bạn đang nói hoặc làm gì đó và đột nhiên dừng lại.
Các loại động kinh khác, chẳng hạn như động kinh cục bộ phức tạp hoặc động kinh cục bộ đơn thuần có thể bị nhầm lẫn với các tình trạng khác nhau, gồm:
- Chứng đau nửa đầu
- Bệnh tâm lý
- Nhiễm độc ma túy hoặc rượu.
Xét nghiệm là một phần quan trọng trong chẩn đoán động kinh ở trẻ em. Bác sĩ có thể sẽ cho bé làm một bài kiểm tra thể chất và xét nghiệm máu kèm theo các phương án như điện não đồ để kiểm tra hoạt động điện trong não.
Khi bé xuất hiện tình trạng động kinh, đầu tiên bạn hãy chắc chắn rằng con yêu đang ở một không gian an toàn, ít vật dụng xung quanh. Tiếp theo, bạn nên:
- Cho bé nằm xuống sàn nhà
- Không nên kiềm chế cử động của bé
- Nới lỏng quần áo ở khu vực cổ hoặc đầu
- Đừng cố mở miệng trẻ hoặc đặt một vật vào giữa răng con.
Nhiều bố mẹ có suy nghĩ rằng cho bé ngậm khăn hoặc cạy miệng con ra sẽ giúp ngăn ngừa hành động cắn lưỡi nhưng thực ra biện pháp này lại có thể khiến con yêu bị ngạt thở. Lượng máu chảy ra do bị cắn lưỡi không nhiều cũng như không gây nguy hiểm đến tính mạng.
Sau khi cơn động kinh đã qua đi, trẻ thường rất bối rối và mệt mỏi. Đôi lúc bé rơi vào một giấc ngủ sâu và ngủ trong vài giờ, bạn hãy để trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ. Ngoài ra, hãy kiểm tra tình trạng của con thường xuyên cho đến khi mọi thứ trở lại bình thường.
Khi nào nên đưa con đến bác sĩ?
Bạn phải đưa trẻ đến phòng cấp cứu ngay nếu bé:
- Gặp khó khăn khi thở
- Cơn co giật kéo dài hơn 5 phút
- Bé tỏ ra đau đớn trong khi co giật
- Không phản ứng lại những lời gọi của bố mẹ sau khi trải qua cơn co giật khoảng 30 phút.
Hầu hết các cơn co giật do động kinh ở trẻ kéo dài ít hơn 2 phút. Nếu một cơn động kinh đang tiếp diễn sau 5 phút thì nó có thể không tự dừng lại. Trẻ nhỏ thường không có bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào về hô hấp khi bị co giật dù miệng của bé trông có vẻ xanh xao.
Hiện tượng miệng xanh xao khá phổ biến và không phải là một dấu hiệu nghiêm trọng. Các bác sĩ đã giải thích rằng trong cơn động kinh, bộ não phải làm việc vất vả và cần nhiều oxy hơn. Cơ thể sẽ lấy một ít oxy từ khu vực xung quanh miệng để gửi đến não, từ đó gây ra hiện tượng xanh xao.
Có thể ngăn cơn động kinh ở trẻ em không?
Như Hello Bacsi đã đề cập ở trên, hầu hết các cơn co giật kéo dài ít hơn 2 phút. Nếu bé phải chịu đựng tình trạng này từ 5 phút trở lên thì bạn cần giúp con để dừng cơn động kinh lại. Cách duy nhất để thực hiện việc này là cho con dùng thuốc. Thêm vào đó, các biện pháp như ôm bé hay trò chuyện thực sự không giúp ích nhiều.
Trong cơn động kinh, con bạn không thể uống thuốc bằng miệng mà cần phải được truyền thuốc theo hình thức tiêm tĩnh mạch hoặc thông qua trực tràng và mũi, nơi thuốc sẽ được hấp thụ qua màng nhầy. Các loại thuốc phổ biến được sử dụng để ngăn chặn cơn động kinh là diazepam (Valium®), lorazepam (Ativan®) và midazolam (Versed®). Vì vậy, nếu con thường có những cơn động kinh, bạn nên trao đổi kỹ với bác sĩ về loại thuốc nên dùng trong trường hợp này nhé.
Động kinh ở trẻ em có gây tử vong không?
Hầu hết trẻ bị động kinh sẽ sống trọn vẹn và lâu dài. Tuy nhiên, dù rất hiếm nhưng vẫn có trường hợp trẻ nhỏ tử vong khi:
- Cơn động kinh rất dài (60 phút hoặc lâu hơn)
- Chấn thương hoặc chết đuối trong cơn động kinh
- Đột tử không giải thích được trong bệnh động kinh (SUDEP).
Cho đến hiện tại, đột tử khi động kinh vẫn chưa được tìm hiểu rõ ràng nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bé mắc phải hiện tượng này, ví dụ:
- Rối loạn phát triển
- Ngừng thuốc đột ngột
- Co giật không kiểm soát được
- Bố mẹ không cho bé uống thuốc thường xuyên
- Dùng nhiều loại thuốc chữa động kinh khác nhau.
Cách tốt nhất để giữ con bạn an toàn khỏi chấn thương và đột tử khi động kinh là sử dụng các biện pháp phòng ngừa động kinh, đảm bảo bé được uống thuốc thường xuyên và làm theo sự hướng dẫn của bác sĩ.
Phương Uyên/HELLO BACSI
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Động kinh là một hội chứng bệnh lý của não xảy ra thành cơn, là bệnh thần kinh mạn tính phổ biến ảnh hưởng lớn đối với sức khoẻ người bệnh và cộng đồng. Nhiều quan niệm sai lầm cho rằng đây là bệnh tâm thần, bệnh di truyền. Do đó, khiến người bệnh tự ti không đi điều trị, gia đình bệnh nhân giấu bệnh vì lo sợ dị nghị, xấu hổ.
1. Bạn biết gì về bệnh động kinh?
Động kinh là bệnh trong dân gian còn gọi là phong xù, kinh phong, kinh giật. Đây là một trạng thái bệnh lý của não bộ, do sự phóng điện đột ngột kịch phát và tăng đồng bộ của các tế bào thần kinh vỏ não. Với đặc điểm có các cơn rối loạn kịch phát chức năng của não về vận động, tâm thần, cảm giác, giác quan, thần kinh thực vật và ý thức.
Theo thống kê, số người mắc bệnh động kinh chiếm khoảng 0,5 - 0,7% dân số, số người bệnh mới mắc trung bình hàng năm là 20 - 70 người trong 100.000 dân. Nhưng tỷ lệ giữa các nước, vùng, khu vực có sự khác nhau.
Điều đáng lưu ý, tỷ lệ bệnh động kinh ở trẻ em khá nhiều, khoảng 50% số bệnh nhân động kinh dưới 10 tuổi và đến 75% số người động kinh dưới 20 tuổi. Tuổi càng lớn thì tỷ lệ bệnh động kinh càng thấp, nhưng từ tuổi 60 trở lên tỷ lệ động kinh lại tăng lên. Các nguyên nhân tử vong là do trạng thái động kinh, tự tử và tai nạn khi lên cơn.
Bệnh động kinh có thể gây ra chậm phát triển trí tuệ, nếu bệnh xảy ra ở trẻ nhỏ, điều trị không đúng sẽ gây trở ngại đến việc học tập, lao động. Về lâu dài có thể trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng, thích hợp có thể chữa khỏi, bệnh ổn định lâu dài. Vì đa phần người bệnh động kinh chỉ cần dùng thuốc, điều trị nội khoa tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ là khỏi bệnh, và tỷ lệ rất nhỏ khoảng có 10-20% bệnh nhân phải tiến hành phẫu thuật.
Động kinh là bệnh thần kinh mạn tính phổ biến ảnh hưởng lớn đối với sức khoẻ và cộng đồng.
2. Nguyên nhân gây bệnh động kinh
Có nhiều nguyên nhân động kinh trong đó có thể chia như sau:
- Động kinh ở trẻ sơ sinh: Theo nghiên cứu khoảng 1% trẻ sơ sinh có các cơn co giật và thường là động kinh triệu chứng, các nguyên nhân chính là:
- Ngạt lúc lọt lòng
- Chấn thương sản khoa
- Hạ canxi huyết
- Hạ magne huyết
- Hạ natri huyết
- Chảy máu trong sọ
- Hạ đường huyết...
- Động kinh ở trẻ: Đối với trẻ nhỏ (sau sơ sinh) có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây động kinh. Các nguyên nhân thường gặp là:
- Bại não
- Viêm não
- Viêm màng não
- Tổn thương cấu trúc trong sọ
- Bệnh chuyển hoá
- Ngộ độc (thuốc, chì)
- Bệnh di truyền
- Chấn thương
- Và động kinh nguyên phát (không rõ nguyên nhân)…
- Động kinh ở người lớn:
- Do chấn thương
- Do khối u
- Chảy máu
- Dị dạng mạch máu
- Bệnh mạch máu não
- Bệnh bẩm sinh
- Nhiễm độc rượu
- Thuốc tâm thần, lạm dụng thuốc…
- Động kinh ở người già: Động kinh có thể do ung thư di căn, u não, các rối loạn tuần hoàn não...
Động kinh là một hội chứng bệnh lý của não xảy ra thành cơn.
3. Dấu hiệu nhận biết cơn động kinh
Có nhiều biểu hiện khác nhau ở cơn động kinh, một số trường hợp có triệu chứng báo trước, xảy ra trước cơn động kinh. Những triệu chứng này xảy ra nhanh ngay trước cơn thì gọi là cơn động kinh thoảng qua.
Biểu hiện rất đa dạng nhưng thường gặp là:
3.1. Động kinh toàn thể:
Cơn động kinh xuất hiện rất đột ngột, người bệnh thường kêu lên một tiếng rồi ngã lăn ra, ngay lập tức mất ý thức hoàn toàn.
Cơn động kinh thường trải qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Giai đoạn co cứng kéo dài trong khoảng chừng một phút, khi đó người bệnh động kinh có biểu hiện co cứng toàn bộ các cơ tứ chi, cơ ở thân, ở ngực, hai tay co, hai chân duỗi… dẫn đến ngưng thở, tím tái, có thể cắn vào lưỡi.
- Giai đoạn 2: Giai đoạn co giật cơ kéo dài trong khoảng chừng một vài phút, khi đó người bệnh giật cơ từng đợt đều đặn có nhịp, hai mắt trợn trừng, nhấp nháy, miệng sùi bọt có lẫn máu.
- Giai đoạn 3: Giai đoạn hôn mê, lú lẫn, sau giai đoạn co giật người bệnh vào giai đoạn hôn mê sâu, thở rống, đái trong quần. Sau đó lúc tỉnh dậy thấy đau đầu, mỏi mệt.
Tuy nhiên, cũng có người có thể gặp cơn không điển hình, người bệnh chỉ mất ý thức, té ngã.
Có nhiều biểu hiện khác nhau ở cơn động kinh như co giật cơ, hai mắt trợn trừng, nhấp nháy, miệng sùi bọt.
3.2. Động kinh vắng ý thức:
Ở trạng thái này người bệnh động kinh có đặc trưng bởi sự đột ngột mất ý thức, ngừng mọi hoạt động trong thời gian rất ngắn vài chục giây. Lúc đó họ như đờ đẫn, mắt nhìn vô hồn, đánh rơi viết, đồ vật đang cầm hoặc chữ viết bỗng trở nên nguệch ngoạc. Đây là tình trạng rất nguy hiểm nếu người bệnh động kinh đang điều khiển phương tiện lưu thông, trèo cao, lao động…
3.3. Động kinh cục bộ:
Người bệnh động kinh ngoài các trạng thái trên còn có thể gặp các cơn co giật cục bộ ở mặt, tay hoặc chân…
3.4. Động kinh thái dương:
Ở trạng thái này còn gọi là động kinh tâm thần. Đây là một vấn đề rất phức tạp, đòi hỏi phải có nhiều kinh nghiệm mới có thể chẩn đoán được vì biểu hiện của nó rất giống rối loạn tâm thần.
Khi mắc các vấn đề về động kinh, nếu không được điều trị đúng sẽ gây các hệ luỵ cho người bệnh. Trong đó thường thấy là biến đổi nhân cách, tính tình. Người bệnh trở nên dễ giận dữ, ích kỷ, độc ác, có tính thù vặt, tư duy lai nhai… Lâu hơn nữa có thể sa sút tâm thần do bệnh động kinh.
Điều đặc biệt nếu không kiểm soát được cơn động kinh, người bệnh có thể lên cơn lúc đang làm việc gây ra tai nạn như: Té ngã gây bỏng, nguy hiểm thậm chí có thể tử vong nếu không có người cứu kịp thời.
Khi mắc các vấn đề về động kinh, nếu không được điều trị đúng sẽ gây các hệ luỵ cho người bệnh.
4. Chăm sóc người bệnh động kinh tại nhà như thế nào?
Bệnh động kinh nếu phát hiện sớm, điều trị đúng có thể khỏi bệnh, ổn định lâu dài. Người bệnh vẫn phát triển trí tuệ, có thể học tập bình thường. Vì vậy không được kỳ thị người bệnh, nếu phát hiện người thân có những biểu hiện nên đến cơ sở y tế gần nhất để được khám.
Người thân nên động viên, nhắc nhở người bệnh uống thuốc đúng theo hướng dẫn của thầy thuốc.
Uống đủ liều, đủ thời gian, không được tự ý ngưng thuốc, bỏ thuốc, đổi thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ.
Nếu không tuân thủ bác sĩ điều trị có thể làm xuất hiện cơn động kinh liên tục rất nguy hiểm đến tính mạng.
Nếu có cơn động kinh xảy ra, cần phải xử trí đúng. Để hạn chế tối đa các thương tổn do co giật có thể gây ra cần xử trí đúng như sau:
Bước 1: Cần cho người bệnh nằm nghiêng sang bên trái, lau sạch nước bọt, các chất nôn, ói (nếu có)…
Bước 2: Nới rộng cổ áo, thắt lưng để người bệnh dễ thở hơn. Yêu cầu mọi người xung quanh lùi ra xa tạo không gian thoáng khí
Bước 3: Lót dưới đầu người bệnh chăn, màn hay gối để giảm sang chấn khi co giật.
Bước 4: Xem gần người bệnh có đồ vật có thể gây sang chấn cho bệnh nhân: Bàn ghế, đồ vật sắc nhọn… cần di dời. Bạn có thể dùng tay đè lên các khớp lớn như khớp gối để giảm nguy cơ trật khớp do co giật.
Bước 5: Sau cơn động kinh cần ở bên cạnh người bệnh vì một số bệnh nhân có lú lẫn, hành vi vô ý thức có thể nguy hiểm cho bản thân và người khác.
Lưu ý: Cần theo dõi thời gian của cơn co giật của người bệnh động kinh. Thông thường sau cơn động kinh khoảng 2 - 4 phút sẽ hết co giật. Nếu trường hợp đã hết co giật nhưng người bệnh vẫn chưa tỉnh táo trở lại, có biểu hiện khó thở, lên một cơn động kinh khác cần nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
Những việc nên và không nên làm khi xử trí với người lên cơn động kinh
5.2. Những điều cần tránh
Không cố gắng đưa bất cứ đồ vật nào vào miệng bệnh nhân vì lo sợ người bệnh căn phải lưỡi, chỉ thực hiện ngáng lưỡi khi thành thạo kỹ năng này.
Tuyệt đối không di chuyển bệnh nhân khi đang co giật, không đè hoặc giữ tay, chân bệnh nhân lúc đang co giật.
Tuyệt đối không được nhỏ chanh, hay ép người bệnh uống bất cứ chất nào khác vì không những không cắt được cơn mà còn có nguy cơ làm tắc đường thở gây tử vong.
Không được chữa thầy bùa, làm phép, không chữa bệnh theo mách bảo… sẽ gây mất thời gian điều trị bệnh và nguy hại đến sức khoẻ.
Không được xa lánh, kỳ thị người bệnh, cần thương yêu, nâng đỡ, tạo điều kiện cho người bệnh bớt mặc cảm bệnh tật, tạo không khí thoải mái, vui chơi, giải trí để họ có thể phát huy việc học, lao động.
Không di chuyển bệnh nhân khi đang co giật, không đè hoặc giữ tay, chân bệnh nhân lúc đang co giật.
5.3. Đối với người bệnh cần:
Uống thuốc đúng chỉ định, bảo quản thuốc kháng động kinh thật cẩn thận vì quá liều sẽ gây ngộ độc.
Không nên xem tivi truyền hình, chơi vi tính quá lâu có thể làm cơn động kinh xuất hiện.
Không nên làm các công việc nguy hiểm như trèo cao, lái xe, vận hành máy móc, công việc liên quan đến sông nước, lửa, ga… vì có nguy cơ xảy ra tai nạn hoả hoạn, tử vong nếu bất chợt xảy ra cơn động kinh.
Tóm lại: Điều trị bệnh động kinh bằng thuốc, do đó người bệnh cần tuân thủ điều trị, tránh điều trị theo mách bảo sẽ nguy hại đến sức khoẻ. Cần nhớ rằng điều trị tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ là có thể khỏi bệnh. Trong quá trình điều trị, cách chăm sóc người bị bệnh động kinh rất quan trọng vì các yếu tố như tinh thần, chế độ dinh dưỡng… cũng ảnh hưởng rất nhiều đến cơn co giật, vì thế người thân lẫn bệnh nhân đều phải biết cách chăm sóc người bị động kinh đúng đắn, khoa học. Sự quan tâm, hỗ trợ trong cuộc sống từ phía gia đình rất quan trọng, giúp cải thiện sức khỏe lẫn tinh thần của bệnh nhân được thoải mái và nhanh nhất.
Mời độc giả xem thêm video đang được quan tâm:
Vận động để giữ sức khỏe trong mùa dịch COVID-19