Méo ảnh (Distortion) được hiểu là hiện tượng các đường thẳng trên ảnh nhìn bị cong méo, nghiêng rõ so với khung hình. Khi nhìn vào, ta có thể nhận thấy sự biến đổi hình dạng trên hình ảnh. Nguyên nhân dẫn đến việc méo ảnh là bởi các thấu kính trong ống kính máy ảnh không điều hướng được tia sáng đi theo hướng phù hợp lí. Ngoài ra còn lý do khách quan đến từ việc bị hạn chế về góc chụp và vị trí đứng của nhiếp ảnh gia.
Điều này làm các điểm thẳng hàng với nhau trong thực tế lại không thể hội tụ thẳng hàng trên mặt phẳng cảm biến máy ảnh. Cuối cùng dẫn đến việc ảnh bị méo. Hiện tượng méo ảnh thường thấy được trên các ống kính với cấu tạo hệ thấu kính phức tạp.
Cần nên nắm rõ, một bức ảnh đủ tiêu chuẩn, không bị méo nghiêng đó là tất cả đường thẳng của những đối tượng trong bức ảnh đó phải song song với các cạnh của ảnh. Những đối tượng đó có thể là đường chân trời, các đường cạnh của toà nhà.
Tất cả lens góc rộng đều khiến cho ảnh bị méo ít nhiều. Vậy nên hiện tượng méo ảnh xuất hiện với tần suất ra sao còn tùy thuộc vào loại lens. Loại lens càng rộng thì hiện tượng méo ảnh xảy ra càng rõ và thường xuyên hơn. Chẳng hạn trên thực tế, lens mắt cá chính là loại lens góc siêu rộng và dễ khiến ảnh bị méo nhất.
Hiện tượng méo ảnh thường được chia ra thành ba loại: Pincushion (méo rìa cạnh), Wave (méo tổng hợp), Barrel (méo ở vùng tâm, méo trong). Ở dạng méo Pincushion, ta có thể nhận ra qua tình trạng các đường thẳng ngoài rìa ảnh bị cong và đem lại cảm giác bức ảnh như phình to ra. Còn với Barrel, nó sẽ khiến vùng tâm bức hình bị độn lên và nhô ra. Trong khi đó với dạng méo Wave, có thể hiểu đây là sự kết hợp của méo Barrel và Pincushion.
Cách khắc phục hiện tượng méo ảnh
Tối giản hiệu ứng méo ảnh
Hạn chế việc sử dụng lens góc quá rộng để chụp là một trong những cách tốt nhất để tránh hiệu tượng méo ảnh. Nếu bạn đang sử dụng lens trong máy ảnh thì đừng nên zoom hết cỡ. Còn nếu bạn sử dụng phụ kiện lens góc rộng thì cần chú ý và thật cẩn thận khi kết hợp cả zoom của lens trong máy với lens phụ kiện. Khi chụp, bạn nên chú ý đến việc khung hình bị méo thông qua lỗ ngắm/màn hình LCD.
Có thể nó khá khó phát hiện khi nhìn trực tiếp mà không phải đã đến công đoạn nhìn lại ảnh trên màn hình máy tính, nhất là với những vật chỉ bị biến dạng nhẹ, hơi cong. Vì vậy nếu muốn tránh việc bị méo ảnh, hãy hạn chế để chế độ góc rộng trong máy ảnh.
Ngoài ra, bạn cũng thể dùng mẹo “đánh lừa thị giác” thông qua việc chọn khung cảnh chụp. Thương khi chụp góc siêu rộng, những vật có đường thẳng hay các cạnh rõ nét như tường nhà, đường ray, nhà cao tầng, và những vật nhân tạo khác,,,đều dễ bị lộ việc méo ảnh. Ngược lại, nếu chụp những sự vật trong phong cảnh thiên nhiên, như là cây cối, hoa cỏ, sông suối hay động vật đều có thể giúp “che” đi những đường cong từ hiện tượng méo ảnh một cách rất tinh tế.
Cắt ghép lại ảnh chụp
Một cách khác bạn có thể áp dụng trong trường hợp bạn vẫn dùng lens góc rộng để chụp, đó là chụp nhiều bức ảnh riêng lẻ và ghép nối chúng lại với nhau. Chẳng hạn như nếu bạn muốn chụp một khung cảnh rộng, bạn có thể chụp bằng lens góc rộng trong một kiểu ảnh, hoặc 3 – 4 kiểu ảnh riêng lẻ và sau đó ghép chúng lại. Qua đó bạn vẫn sẽ có được một bức ảnh với góc rộng mà không gặp phải hiện tượng bị méo ảnh. Bên cạnh đó, hiện nay cũng đã có nhiều phần mềm hỗ trợ việc “dán” nhiều ảnh thành một ảnh.
Làm thẳng ảnh
Hiện nay đã có khá nhiều chương trình, phần mềm hỗ trợ việc giảm thiểu hoặc có thể loại bỏ hoàn toàn các đường cong từ việc bị méo ảnh trong khâu hậu kỳ. Nó cho phép bạn có thể tùy chỉnh độ cong thẳng hoặc nó có thể tự làm thẳng các đường cong với dạng bị méo. Có điều quá trình ứng dụng này chủ yếu là do chương trình “đoán” ra chứ không chính xác 100%.
Chỉnh sửa trong ứng dụng
Câp nhật profile chỉnh lỗi cho lens hãng
Bạn cũng có thể dùng những phần mềm, chương trình khác tùy nhu cầu. Tuy nhiên ở đây, ta sẽ nói về việc khắc phục méo ảnh cụ thể thông qua Lightroom.
Theo đó, bước đầu tiên cần có khi muốn khắc phục hiện tượng méo ảnh đó là ứng dụng profile chỉnh lỗi cho lens từ Lightroom, được cập nhật từ hãng sản xuất. Bởi mức độ méo của mỗi loại lens sẽ tuỳ vào chất lượng của chiếc lens đó ra sao. Sẽ có những mức độ méo ảnh vẫn có thể chỉnh sửa bằng tay, nhưng có lúc không thể chỉnh.
Bức ảnh có thể bị méo trung tâm hay méo rìa, nhưng nếu ảnh bị méo không đồng đều thì khó có thể chỉnh bằng tay. Vậy nên dùng phiên bản có cập nhật profile chỉnh méo mới nhất do chính hãng sản xuất sẽ giúp cải thiện việc méo ảnh tốt hơn.
Bạn kéo xuống phần Lens Corrections/Basic rồi tick vào ô Enables Profile Corrections. Lightroom sẽ tự nhận (auto detected) profile của lens. Sau khi bạn đã apply profile, bức ảnh sẽ giảm bớt độ méo hơn và giảm được cả phần lỗi ảnh bị tối. Còn nếu sau khi làm xong bước apply profile này, ảnh vẫn bị méo ở một số thành phần bạn cần chỉnh méo nâng cao qua phần mềm hậu kỳ Photoshop.
Cân chỉnh đường chân trời (Correct Horizontal)
Điều tiếp theo bạn cần xử lý cho một bức ảnh méo đó là chỉnh thẳng cho bức ảnh để đảm bảo rằng các trục của nó thẳng so với các cạnh của ảnh. Để nói cho cụ thể hơn đó là căn chỉnh sao cho trục trung tâm hoặc trụng ngang song song với chiều cao và chiều rộng của ảnh.
Điều bạn cần làm đó là kéo lên thanh công cụ ở phía trên cùng bên phải rồi chọn Crop&Straighten (hoặc đơn giản hơn đó là nhấn phím tắt R). Tiếp đó, di chuyển chuột xoay ảnh theo 1 trong 2 cách:
– Đường chân trời thẳng song song với chiều ngang.
– Đường thẳng đứng chính giữa ảnh song song với chiều dọc.
Lý do chúng ta cần có bước căn chỉnh này là bởi nếu chỉnh trục giữa hay trục ngang của ảnh thẳng chuẩn xác và cố định thì ở các bước sau, dù bạn có chỉnh các thành phần ở mép của ảnh như thế nào thì các trục giữa của ảnh cũng sẽ không thay đổi.
Cân chỉnh các cạnh của ảnh cùng các bước hậu kỳ còn lại
Khi 2 trục giữa của bức ảnh đã thẳng, bạn có thể tiếp tục cân chỉnh phần rìa của bức ảnh để chắc chắn rằng chúng ở vị trí song song với các cạnh ảnh ở phía gần nó. Để thực hiện việc cân chỉnh này, bạn cần nhấn R để hiện chức năng Crop ảnh, nhấn vào O để hình ảnh hiện dưới dạng lưới (nên để dưới dạng ảnh chia làm các ô vuông nhỏ).
Tiếp đó bạn kéo xuống mục Lens Corrections/Manual, tùy chỉnh chỉ số Vertical đến khi bạn cảm thấy các cạnh của đối tượng ở cả rìa bên trái và bên phải bức ảnh song song với các đường thẳng đứng sát nó.
Bạn cần nhớ rằng nếu vị trí bạn đứng cao hơn so với tầm nhìn của chủ thể thì ảnh có thể sẽ méo hẹp theo hướng từ trên xuống dưới. Lúc này bạn cần chỉnh tăng Vertical với chỉ số dương. Còn nếu vị trí bạn đứng thấp hơn thì ảnh sẽ méo hẹp hơn hơn từ dưới lên trên (ví dụ bạn chụp từ dưới chụp lên) và bạn cân chỉnh giảm Vertical với chỉ số âm.
Sau khi thực hiện xong các bước trên bạn tiến hành crop lại bức ảnh và thực hiện thêm một số bước hậu kỳ khác nếu muốn ảnh hoàn hảo hơn.
Một vài lưu ý
Đối với các ống kính có hệ thấu kính phức tạp, hiện tượng méo Barrel thường xuất hiện khi dùng tiêu cự ngắn. Còn nếu dùng tiêu cự dài thường sẽ dễ xuất hiện hiện tượng méo Pincushion. Với 2 dạng méo này, có thể khắc phục bằng phần mềm chỉnh ảnh Photoshop hoặc Lightroom. Có điều nếu ảnh rơi vào trường hợp bị méo dạng Wave thì sẽ cần đến phần mềm chuyên dụng để xử lí.