Cục Quân khí nghiên cứu, chế tạo thành công dụng cụ hiệu chỉnh đường ngắm súng tiểu liên AK, nâng cao chất lượng hiệu chỉnh súng.  Dụng cụ hiệu chỉnh đường ngắm súng tiểu liên AK. Ảnh: QĐND. Hiệu chỉnh súng bộ binh sau bảo dưỡng hoặc sau khi nhuộm đen là một công việc khá vất vả. Trước đó, từng có một số phương pháp, dụng cụ hiệu chỉnh súng chính xác, hiện đại. Nhưng việc làm này đòi hỏi phải xây dựng cơ sở hạ tầng tốn kém, dẫn đến chi phí hiệu chỉnh cao, tính dã chiến thấp. Do đó, phương pháp hiệu chỉnh súng bằng bắn bia vẫn được áp dụng khá phổ biến, nhưng lại tốn một lượng đạn khá lớn, nhân viên hiệu chỉnh phải có kỹ năng bắn súng, và điều kiện tự nhiên, thời tiết, khí hậu. Từ thực tế trên, các nhân viên kỹ thuật của Kho K895 đã chế tạo thành công dụng cụ hiệu chỉnh đường ngắm súng tiểu liên AK. Dụng cụ này áp dụng nguyên lý dùng cơ quan ngắm bằng quang học để định vị đường thẳng từ trục nòng súng đến điểm chuẩn trên bia hiệu chỉnh. Sau đó ngắm qua thước ngắm của súng, nếu đường ngắm chệch khỏi điểm chuẩn trên bia hiệu chỉnh thì tiến hành dịch chuyển các chi tiết của cơ quan ngắm để đường ngắm qua thước ngắm đúng vào điểm chuẩn trên bia. Lúc đó, súng đã chỉnh đúng thước ngắm. Để thực hiện phương pháp hiệu chỉnh trên, ngoài việc sử dụng kính chuẩn làm nhiệm vụ định vị đường ngắm trục nòng, còn có một số chi tiết như giá hiệu chỉnh được chế tạo trên cơ sở chân và giá của súng đại liên K53; ống nối để lắp kính chuẩn vào đầu nòng súng; vam và chìa vặn để hiệu chỉnh cơ quan ngắm. Khi tiến hành hiệu chỉnh, người dùng gá kẹp súng hiệu chỉnh chắc chắn trên giá; lắp kính chuẩn vào đầu nòng. Một người ngắm qua kính chuẩn, thông báo kết quả để người thứ hai hiệu chỉnh tầm, hướng (trên giá hiệu chỉnh) bảo đảm điểm chữ thập trên kính trùng với chữ thập trên bia hiệu chỉnh. Người sử dụng cố định súng, ngắm qua thước ngắm lên bia hiệu chỉnh, nếu đường ngắm sai lệch với điểm chuẩn trên bia hiệu chỉnh thì dùng vam (hiệu chỉnh thước ngắm) và chìa vặn (hiệu chỉnh đầu ruồi) sao cho đường ngắm qua thước ngắm trùng với điểm chuẩn trên bia là được. Nhờ có dụng cụ hiệu chỉnh đường ngắm, năng suất hiệu chỉnh súng tăng lên đến 400%, tỷ lệ súng sau hiệu chỉnh đạt yêu cầu khoảng 85-90%, giảm tiêu hao đạn 65% và rất tiện lợi triển khai mặt bằng hiệu chỉnh. Huấn luyện cho sinh viên một số nội dung cơ bản về lý thuyết ngắm bắn; động tác thực hành ngắm chụm và trúng, thành thục động tác thực hành bắn, biết bắn trúng vào mục tiêu cố định có tính điểm.
II. NỘI DUNG
Hình1: Quỹ đạo đường đạn Đối với súng tiểu liên AK ở cự ly 50m đầu đạn dần dần tách ra khỏi đường phóng, đồng thời chuyển động theo quán tính. Vì vậy để đạn trúng một điểm trên mục tiêu, không thể đưa thẳng nòng súng vào điểm định bắn mà phải hướng nòng súng chếch lên trên 1 góc nhất định (góc bắn) để điểm chạm (điểm rơi) của đầu đạn trúng vào điểm định bắn trúng. Nếu gọi đường đạn là đường do trọng tâm đầu đạn vạch ra trong không gian, có thể hình dung đường đạn là một đường cong không cân đối, đoạn đi lên (Vmax) bao giờ cũng dài hơn đoạn đường đạn đi xuống (hình 2) Hình 2: Đường đạn trong không gian Để lấy hướng bắn và góc bắn nhanh chóng, chính xác người ta làm sẵn bộ phận ngắm trên súng. Sau khi người bắn ước lượng cự ly bắn, lấy thước ngắm tương ứng, dùng bộ phận ngắm ngắm vào mục tiêu, khi lấy được đường ngắm chính xác thực hiện bóp cò. Làm như vậy gọi là ngắm và bắn. Vậy: Ngắm là dóng súng vào mục tiêu, lấy góc bắn và hướng bắn để đưa quỹ đạo đường đạn vào điểm định bắn.
Ví dụ: Cự ly 300m, lấy thước ngắm 3. Thực chất của bước này là tạo góc tương ứng giữa đường ngắm và trục nòng súng, tạo cho súng một góc bắn về tầm khi bắn.
Nội dung lấy đường ngắm cơ bản là gióng một đường thẳng từ mắt người ngắm qua khe thước ngắm đến đỉnh đầu ngắm, sao cho đỉnh đầu ngắm ở chính giữa và ngang bằng với 2 mép trên của thành khe ngắm (hoặc tâm lỗ ngắm) với điều kiện mặt súng không bị nghiêng n g trc on xung Mt phng ngang o n lên Lấy đường ngắm đúng là đưa đường ngắm cơ bản đến điểm định ngắm trên mục tiêu Việc lấy đường ngắm là một quá trình phối hợp liên tục giữa lấy đường ngắm cơ bản và đưa đường ngắm cơ bản vào điểm định ngắm trên mục tiêu, phải được duy trì trong suốt quá trình bắn (bắn phát một hoặc trong một loạt bắn liên thanh). Do đặc điểm mắt ngắm chỉ nhìn rõ được 2 điểm còn một điểm trên mục tiêu thường bị mờ.
Hình 4: Đường ngắm cơ bản sai a. Đầu ngắm cao hơn khe ngắm ; b. Đầu ngắm thấp hơn khe ngắm; c. đầu ngắm cao hơn khe ngắm và lệch sang phải Nếu đầu ngắm cao hơn khe ngắm thì điểm chạm trên mục tiêu cao hơn so với điểm định bắn trúng (Hình 4a). Nếu đầu ngắm thấp hơn khe ngắm thì điểm chạm trên mục tiêu thấp hơn so với điểm định bắn trúng (Hình 4b). Nếu đầu ngắm cao hơn khe ngắm và lệch sang phải thì điểm chạm trên mục tiêu cao và lệch sang bên phải so với điểm định bắn trúng (Hình 4c). Bảng chỉ số sai lệch của đạn ở một số cự li của súng trường, tiểu liên có cùng mức sai lệch về đường ngắm cơ bản.
Vì vậy trong quá trình ngắm mặc dù súng có rung động nhỏ, nếu người bắn lấy đường ngắm cơ bản đúng, đường ngắm đúng chuẩn xác, khi người bắn thực hành bóp cò kết thúc phát bắn đạn vẫn trúng mục tiêu.
Ảnh hưởng của gió ngang sẽ làm đạn lệch theo hướng theo chiều xuôi hướng gió; gió thổi từ phải sang trái làm đạn lệch sang trái và ngược lại (hình 5), nếu đạn có sơ tốc lớn ảnh hưởng của đầu đạn đến kết quả bắn là không đáng kể. Ví dụ: Khi bắn súng AK; CKC; RPĐ khi gió thổi ngang so với hướng bắn (70º90º), cự li 200m, tốc độ gió 2m/s mức sai lệch là 6cm; tốc độ gió 3m/s mức sai lệch là 10cm; tốc độ gió 4m/s mức độ sai lệch là 14cm. Qua ví dụ trên ta có thể rút ra kết luận, khi bắn ở cự ly trong tầm bắn thẳng của các loại súng bộ binh có sơ tốc đầu đạn lớn, ảnh hưởng của đầu đạn là không đáng kể, nếu người bắn làm đúng động tác bắn, đảm bảo đạn vẫn trúng và chụm. Hng Hng bn
Chú ý: (Trong quá trình ngắm không xê dịch người). Ngắm từ lần thứ 2 trở đi nếu động vào súng người tập phải ngắm lại từ đầu.
Sau khi người tập đã ngắm xong 3 lần, người phục vụ dùng bút chì khoanh 3 điểm vừa chấm, đánh số lần ngắm, dùng 3 lỗ trên đồng tiền kiểm tra độ chụm của người tập để đánh giá kết quả tập như sau: Loại giỏi: 3 điểm ngắm được chấm, lọt vào lỗ có đường kính 2mm Loại khá: 3 điểm ngắm được chấm, lọt vào lỗ có đường kính 5mm Loại đạt: 3 điểm ngắm được chấm, lọt vào lỗ có đường kính 10mm c. Ngắm chụm và trúng Giống như ngắm chụm chỉ khác: Trước khi người tập vào ngắm, giảng viên hoặc cán bộ hoặc người ngắm giỏi lấy đường ngắm đầu tiên làm chuẩn (có thể dùng tập thể 3 4 người ngắm giỏi kiểm tra chính xác); ngắm xong đánh dấu lại, coi đó là điểm kiểm tra. Súng để nguyên trên bệ tập; sau đó gọi từng người vào tập ngắm đủ 03 lần, ngắm xong ngoài việc bình độ chụm còn bình về độ trúng so với điểm kiểm tra. Cách bình thành tích ngắm trúng như sau:
phải thực hiện động tác nằm bắn để tiêu diệt mục tiêu...
Cử động 1: Chân phải bước lên một bước dài theo hướng bàn chân phải, chân trái dùng mũi bàn chân làm trụ xoay gót sang trái để người hướng theo hướng bàn chân phải. Cử động 2: Chống bàn tay trái xuống đất trước mũi bàn chân phải khoảng 20 cm, mũi bàn tay hướng chếch về bên phải phía sau, thứ tự đặt cánh tay, khuỷu tay trái, đùi trái xuống đất. Hình 6: im chm trung bình C TB Đang ở tư thế nằm chuẩn bị bắn; để thực hành bắn trúng mục tiêu người bắn phải thực hiện các động tác: Giương súng, ngắm, bóp cò. Động tác giương súng Trước khi giương súng phải lấy thước ngắm động tác như sau Tay trái nắm ốp lót tay dưới, giữ súng để mặt súng hướng lên trên. Tay phải dùng ngón cái và ngón trỏ bóp then hãm cữ thước ngắm xê dịch cho mép trước cữ thước ngắm khớp vào vạch khấc thước ngắm định lấy. Muốn lấy thước ngắm chữ “” bóp then hãm cữ thước ngắm, kéo cữ thước ngắm về sau hết mức, thả tay ra rồi đẩy cữ thước ngắm về trước nghe thấy tiếng "tách'' là được. Sau đó tay phải gạt cần định cách bắn và khoá an toàn về đúng vị trí đã định. Trường hợp lấy thước ngắm ban đêm: Tay phải dùng ngón cái và ngón trỏ bóp then hãm cữ thước ngắm kéo hết cỡ về sau, sau đó đẩy nhẹ núm cữ lên trên nghe "tách" ta được thước ngắm chữ “”, tiếp tục bóp núm cữ đẩy nhẹ lên trên cho núm cữ rời khỏi khấc mắc chữ “” buông tay ra, thấy mắc hoặc nghe tiếng "tách", tiếp tục làm như vậy lần 2 ta được thước ngắm 1; từ thước ngắm 1 trở đi cứ mỗi lần đẩy núm cữ lên trên nghe một tiếng "tách" là tăng 1 thước ngắm. Động tác: Tay trái ngửa nắm ốp lót tay dưới hoặc nắm hộp tiếp đạn, tuỳ theo tay dài, ngắn của từng người và tư thế bắn. Khi nắm ốp lót tay dưới, bàn tay ngửa, ốp lót tay dưới nằm trong lòng bàn tay, ngón tay cái duỗi thẳng hoặc cong tự nhiên, bốn ngón tay con khép kín cùng với ngón tay cái nắm chắc ốp lót tay (với súng AK cải tiến, các ngón con bám vào gờ nổi bên phải ốp lót tay). Khi nắm hộp tiếp đạn, hộ khẩu tay đặt phía sống hộp tiếp đạn các ngón con và ngón cái nắm chắc hộp tiếp đạn; má phải cẳng tay trái sát với má trái hộp tiếp đạn, cẳng tay hợp với mặt phẳng địa hình một góc khoảng 40° 60°. Tay phải gạt cần định cách bắn về vị trí bắn, về nắm tay cầm, hộ khẩu tay nắm chính giữa phía sau tay cầm, đặt cuối đốt thứ nhất đầu đốt thứ 2 của ngón trỏ vào tay cò. Kết hợp 2 tay nâng súng lên, đặt phần trên đế báng súng vào hõm vai, 2 khuỷu tay chống xuống đất rộng bằng vai, kết hợp 2 tay giữ chắc súng cân bằng trên vai. Nhìn sơ qua đường ngắm thấy súng chưa đúng hướng thì dịch chuyển cả thân người để chỉnh súng vào mục tiêu, không dùng tay để điều chỉnh làm động tác giữ súng không tự nhiên, gò bó. Hình 8: Nằm bắn không tỳ: a) tay trái nắm ốp lót tay b) tay trái nắm hộp tiếp đạn Động tác ngắm: Khi lấy đường ngắm, má phải áp sát vào báng súng với lực vừa phải để đầu người ít bị rung động, không gối má vào báng súng làm mặt súng nghiêng, khi bắn liên thanh dễ làm súng tụt dần xuống. Khi ngắm: Mắt trái nheo tự nhiên, dùng mắt phải để ngắm hoặc có thể mở cả 2 mắt nhưng tập trung thị lực vào mắt ngắm; nhìn qua khe ngắm đến đầu ngắm lấy đường ngắm cơ bản; rồi đưa đường ngắm cơ bản đến điểm định ngắm trên mục tiêu. Động tác bóp cò: Trước khi bóp cò phải làm động tác ngưng thở để cho người và súng bớt rung động, có thể hít vào hoặc thở ra một ít rồi ngưng thở. Bóp cò: Dùng lực độc lập của ngón trỏ bóp cò từ từ êm đều từ trước về sau theo trục nòng súng cho đến khi đạn nổ; không tăng cò đột ngột trong quá trình bóp cò, không bóp quá nhanh, làm rung động bắn mất chính xác. Muốn bắn liên thanh từ 23 viên, khi bóp cò phải bóp hết cỡ rồi thả ra từ từ. Không bóp quá nhanh, mạnh, thả cò quá vội hoặc nháy cò đều dẫn đến bắn phát 1.
Hoàn thành tốt bài tập bắn này, là cơ sở cho các bài bắn sau này và trong chiến đấu khi chiến tranh nổ ra.
Khi thực hành tập bắn các loại súng bộ binh, việc rèn luyện bản lĩnh, tâm lý bắn rất quan trọng, có bản lĩnh, tâm lý tốt sẽ có động tác bắn chính xác, bắn trúng và chụm. Vì vậy ngoài việc nghiên cứu nắm chắc yếu lĩnh bắn, còn phải rèn luyện sức khỏe một cách toàn diện như: Chạy xa, thể dục thể thao, tập xà, tạ..ó như vậy mới có được động tác giữ súng ổn định, vững chắc, hạn chế tâm lý khi vào bắn.
PHƯƠNG ÁN TẬP BẮNBia s Tuyn bn Nm bn có t 100mVì: Thước ngắm 3 ở cự ly 100m đường đạn cao hơn so với điểm ngắm đối với súng AK là 28cm, từ mép dưới mục tiêu lên tâm của vòng 10 bia số 4 khoảng 23 cm, như vậy đạn vẫn trúng vào vòng 10 trên mục tiêu. Đối với súng trường CKC: Thước ngắm 3 ở cự ly 100m đường đạn cao hơn so với điểm ngắm là 25cm, từ mép dưới mục tiêu lên tâm của vòng 10 bia số 4 khoảng 23 cm, như vậy đạn trúng vào vòng 10 trên mục tiêu. Kết luận : Bài bắn này ta chọn như sau: Với mục tiêu bia số 4 lấy thước ngắm 3, ngắm chính giữa mép dưới mục tiêu. Chú ý: Có thể vận dụng lấy thước ngắm 1 ngắm đâu trúng đó, nhưng xác định điểm ngắm trên mục tiêu khó chính xác hơn so với ngắm chính giữa mép dưới mục tiêu.
đ) Kế hoạch luyện tập Xây dựng kế hoạch luyện tập phải dựa trên quỹ thời gian, đối tượng huấn luyện để xác lập nội dung, tổ chức, phương pháp cho sát đối tượng. Kế hoạch luyện tập sau: |
