Die Türme von Hanoi Thể loại: toán học giải trí 
Trò chơi được tìm thấy xuất hiện lần đầu trong sách minh họa quan thoại Trung Quốc, nhưng có thể đã xuất hiện ở Đông Á từ thế kỷ 19 hoặc trước đó _ vì theo một truyền thuyết Ấn Độ có nói đến sự di chuyển càn khôn của 64 (ứng với thuyết Kinh Dịch) đĩa vàng giữa 3 tòa tháp Brahma, Brahmin, Golcone. Khi công việc hoàn thành là thời điểm kết thúc của vũ trụ. Đây là lý do mà đa số người Tây Á gọi trò chơi kiểu này là ‘Tòa tháp Brahma’ hay Tháp Phật.
Ý tưởng của trò chơi đã phác họa lên mô hình sơ khai, làm cơ sở cho tháp Bá hộ Kim ra đời 3 năm sau đó. Và như một tiền định, các kiểu tháp ở Việt Nam đến nay không đâu có kiến trúc độc đáo như tháp Rùa: tầng dưới mang phong cách kiến trúc Âu châu với ô cửa cuốn gô-tích, xong phần mái cong bên trên giữ nguyên quy thức kiến trúc Việt Nam. Ba tầng tháp chồng lên nhau mô phỏng mức đơn giản nhất của game. F.E.A. Lucas mất ở tuổi 49 trong một tai nạn hi hữu: do người bồi bàn vô tình đánh vỡ đĩa tại buổi tiệc thường niên của Viện hàn lâm toán học quốc gia, gây lên một vết sước nhỏ bên má, dẫn đến nhiễm trùng máu (septicemia).
Luật chơi: di chuyển tháp đó sang cọc cuối cùng (từ vị trí 1 sang 3), theo các quy tắc: 1 lần chỉ chuyển được 1 đĩa. Chỉ đĩa lớn hơn mới chấp nhận cái nhỏ hơn xếp chồng lên. Quá trình chồng và chuyển đĩa không yêu cầu tính liền kề (vị trí khoảng cách, hay đường kính). Đánh giá hoàn hảo mỗi màn chơi căn cứ vào số lần chuyển đĩa tối ưu. Lời giải cho trò chơi có thể tìm thấy chính xác cho trường hợp 3 cọc. Nhưng khi mở rộng cho 4 cọc hoặc nhiều hơn, lời giải chính xác cho đến này vẫn chưa được khẳng định. Chẳng thế mà chỉ với 3 cọc chơi, nếu số tầng tháp là 64 (ngầm hiểu là màn ‘phá đảo’) thì số lần di chuyển là 18.446.744.073.709.551.615 ( >5 tỷ thế kỷ - một đáp số đánh đố cả nhân loại +_+).
Tháp Hà Nội còn là một bài toán thường được dùng để dạy về lập trình cơ bản. Một phiên bản bằng hình của bài toán này được lập trình trong chương trình soạn thảo emacs (có thể truy cập được bằng cách gõ M-x hanoi), thuật giải mẫu viết bằng ngôn ngữ Prolog. Ngoài ra bài toán Tháp Hà Nội còn ứng dụng cả trong nghiên cứu tâm lý về cách giải quyết vấn đề. Tháp Luân Đôn là một biến thể khác, dùng trong chuẩn đoán và điều trị thần kinh tâm lý đối với các chức năng thực hành. Có lẽ đây là điều mà ngay chính tác giả khó có thể hình dung ra mức phổ biến của trò chơi, cả trong nghiên cứu thực tiễn lẫn trong giải trí đến vậy. Tuy chỉ thơm lây nhờ có tên thủ đô trong một trò chơi – kiểu chơi giải trí toán học nổi tiếng toàn thế giới, nhưng trên chặng đường dài của nền công nghiệp game non trẻ nước nhà, chúng ta hoàn toàn có thể làm ra được những tựa game made-in-Vietnam. Thậm chí ngay từ hôm nay, ToH đã có một đối thủ ngay tại quốc gia mà nó vinh dự được mang tên thủ đô, đó là Cờ Toán Việt Nam của bác Vũ Văn Bảy, trò chơi đã giành giải: Ấn tượng và Giải khuyến trong cuộc thi “Nhân tài đất Việt – 2008”. * Link chơi game: http://www.magentor.de/spiele/hanoi/hanoi_fertig.swf |
