Siêu âm ổ bụng là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được chỉ định rất phổ biến hiện nay, cả trong chẩn đoán bệnh và trong tầm soát sức khỏe định kỳ. Vậy siêu âm ổ bụng là gì, tại sao phải siêu âm ổ bụng, nó có những ưu nhược điểm và nguy cơ gì với sức khỏe không? Tất cả sẽ được giải đáp cùng Bác sĩ Phạm Thị Hoài Thương trong bài viết dưới đây. Show Nội dung bài viết Siêu âm ổ bụng là gì?Ổ bụng là một khoang bên trong cơ thể, có giới hạn bên ngoài gồm: phía trên là cung xương sườn, phía dưới là khớp mu. Ổ bụng bao gồm các cơ quan:
Siêu âm ổ bụng là một phương pháp dùng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh các cơ quan và cấu trúc trong ổ bụng.  Nguyên lý của máy siêu âmDùng đầu dò siêu âm để phát ra một chùm tia siêu âm (một loại âm thanh có tần số rất cao mà tai người không thể nghe được). Khi đặt đầu dò lên ổ bụng, sóng siêu âm sẽ đi từng lớp qua da, cơ thành bụng và tới các cơ quan trong ổ bụng. Khi đi qua mỗi cấu trúc, sóng âm sẽ được dội ngược trở lại, tạo thành hồi âm (hay echo, từ mà bạn có thể thấy trong các kết quả siêu âm). Đầu dò nhận bắt các tín hiệu này và chuyển thành dạng hình ảnh trắng đen mà bác sĩ quan sát trên màn hình vi tính. Mỗi loại mô khác nhau trong cơ thể sẽ phản hồi sóng âm với mức độ khác nhau, từ đó tạo ra sự khác biệt giữa các cấu trúc trong ổ bụng và bác sĩ siêu âm có thể quan sát gián tiếp được các cơ quan này.1 2 Để chat, gọi điện và đặt khám bác sĩ chuyên về Chẩn đoán hình ảnh, tải ngay ứng dụng YouMed. Có nhiều loại máy siêu âm khác nhau, từ phức tạp, lớn như các máy siêu âm bạn thấy trong bệnh viện, đến các loại đơn giản, cầm tay để sử dụng linh động. Ngoài loại siêu âm với đầu dò đặt ngoài da, để đánh giá các cấu trúc trong ổ bụng trong một số trường hợp nhất định, bác sĩ có thể chỉ định bạn siêu âm với đầu dò đặt trong âm đạo, trực tràng hoặc siêu âm qua đường nội soi. Chúng ta sẽ bàn về chỉ định, vai trò của các loại siêu âm này trong một bài viết khác. Ngoài ra, một loại siêu âm ổ bụng khác mà bạn có thể được chỉ định là siêu âm màu Doppler. Loại máy siêu âm này dùng để xác định tốc độ và hướng của dòng chảy các mạch máu trong ổ bụng. Tại sao phải siêu âm ổ bụng?Siêu âm ổ bụng có hai mục đích chính: chẩn đoán và tầm soát.
Với cả hai mục đích này, siêu âm đều được dùng để xác định kích thước, vị trí, tính chất của các cơ quan và cấu trúc trong ổ bụng nhằm xác định có hay không:3
Các bệnh lý thường được phát hiện trên siêu âm ổ bụng như:4
Ngoài ra, siêu âm ổ bụng còn có thể chỉ định với mục đích hướng dẫn vị trí đâm kim để sinh thiết một khối u chưa rõ bản chất trong ổ bụng hoặc dẫn lưu các ổ mủ, ổ tụ dịch. Nó còn là một phương tiện thường quy dùng để đánh giá thai kỳ, lúc này, nó được gọi là siêu âm tiền sản.5 Nói chung, siêu âm ổ bụng là một phương tiện hình ảnh rất cơ bản và thường gặp, với nhiều chỉ định đa dạng. Ưu – nhược điểm của siêu âm ổ bụngƯu điểm1
Nhược điểmTuy có nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương tiện chẩn đoán hình ảnh cao cấp khác, nhưng siêu âm ổ bụng cũng tồn tại một số mặt hạn chế. Tính chủ quan của kết quả siêu âmSiêu âm ổ bụng phụ thuộc vào khả năng đặt đầu dò và quan sát của bác sĩ siêu âm tại thời điểm cụ thể. Nói đơn giản, bạn có thể nhận một kết quả siêu âm mô tả có tồn tại một cấu trúc nhỏ, lành tính trong gan (ví dụ: u mạch máu gan) vào tháng trước nhưng lại không thấy mô tả trong kết quả siêu âm một tháng sau đó. Điều này không có nghĩa u mạch máu đó biến mất trong vòng một tháng, mà có thể do bác sĩ siêu âm lần thứ hai đã bỏ sót cấu trúc nhỏ lành tính này. Điều này rất thường gặp. Trong đa số trường hợp, nó không ảnh hưởng quá nhiều đến việc theo dõi sức khỏe của bạn. Do đó, siêu âm thường được dùng như phương tiện tầm soát ban đầu. Khi có các bất thường, các phương tiện hình ảnh cao cấp hơn như chụp cắt lớp vi tính (CT scan) bụng hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) bụng sẽ có thể được bác sĩ chỉ định để xác định hoặc loại trừ chẩn đoán. Hình ảnh trên siêu âmHình ảnh trên siêu âm có thể bị nhiễu trong một số trường hợp: béo phì, nhiều hơi trong đường ruột, dạ dày nhiều thức ăn.5 Cần chuẩn bị gì trước khi siêu âm ổ bụng?Đối với các trường hợp cấp cứu như chấn thương (té xe, tai nạn lao động,…), đau bụng cấp tính, nôn ói nhiều cần phải chẩn đoán và can thiệp sớm, siêu âm ổ bụng có thể thực hiện ngay lập tức mà không cần chuẩn bị gì. Đối với các trường hợp được sắp xếp trước, một số lưu ý sau trong quá trình chuẩn bị có thể giúp bác sĩ siêu âm thực hiện dễ dàng và chính xác hơn:1 6
Quy trình siêu âm ổ bụngSiêu âm ổ bụng thông thường sẽ diễn ra tại phòng siêu âm của khoa Chẩn đoán hình ảnh bởi các bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh. Đôi khi nó có thể được thực hiện bởi bất kì bác sĩ nào ngay tại giường trong các trường hợp cấp cứu, hoặc bệnh nhân nặng, khó di chuyển phải nằm bất động tại giường. Quy trình siêu âm ổ bụng cơ bản gồm các bước sau:6
Sau khi siêu âmSau khi quá trình siêu âm kết thúc, bạn sẽ được cung cấp khăn giấy để lau sạch gel, chỉnh trang quần áo và tiếp tục thực hiện các xét nghiệm khác như yêu cầu, sau đó quay lại gặp bác sĩ chỉ định ban đầu. Bạn có thể quay lại sinh hoạt như bình thường ngay lập tức sau khi kết thúc siêu âm ổ bụng. Những rủi ro của siêu âm bụng là gì?Không giống như một số phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác (X quang, chụp cắt lớp vi tính), với siêu âm ổ bụng, không có chất hoặc tia phóng xạ nào được sử dụng và gần như không gây cảm giác đau hay khó chịu nào đối với bệnh nhân. Sóng siêu âm phát ra từ đầu dò là loại sóng âm năng lượng thấp, không gây phá hủy hay tổn thương mô với cường độ được sử dụng trong máy nên siêu âm thông thường với đầu dò đặt ngoài da gần như không có bất kỳ nguy cơ bất lợi nào với cơ thể. Siêu âm trong thai kỳ chưa được chứng minh có thể gây ra biến cố bất lợi nào cho mẹ và bé. Vì thế siêu âm ổ bụng, tùy mục đích, có thể chỉ định cho mọi lứa tuổi và đối tượng.7 Siêu âm ổ bụng giá bao nhiêu?Như đã đề cập ở trên, siêu âm ổ bụng (với đầu dò qua da) là phương tiện hình ảnh đơn giản, rẻ tiền, dễ thực hiện. Hầu hết các bệnh viện và phòng khám có trang bị máy siêu âm đều có thể thực hiện tốt phương pháp này. Giá siêu âm ổ bụng (có kèm Doppler) có thể dao động trong khoảng 80.000 – 400.000 VNĐ (chưa trừ bảo hiểm y tế), tùy vào cơ sở y tế, loại máy siêu âm, bác sĩ siêu âm. Một số ví dụ:
(Giá được tra cứu trong Bảng giá dịch vụ – kỹ thuật y tế đăng trên trang web của các bệnh viện trên). Nói chung, siêu âm ổ bụng là phương tiện hình ảnh đánh giá ban đầu đơn giản, chi phí rẻ nhưng rất có giá trị, nhanh chóng và hầu như không có nguy cơ bất lợi nào với cơ thể. Bạn hãy yên tâm thực hiện siêu âm theo đúng chỉ định của bác sĩ để có được chẩn đoán và điều trị thích hợp cho tình trạng bệnh lý của mình. Cài đặt ngay ứng dụng YouMed để đặt khám tiện lợi, không chờ đợi tại hơn 25 bệnh viện, 475 bác sĩ và 50 phòng khám đa khoa liên kết chính thức với YouMed. Hotline tư vấn 1900 2805 . Các tính năng rất hữu ích của ứng dụng đặt khám YouMed Lấy số thứ tự trước, khám đúng khung giờ Chọn bác sĩ, chuyên khoa Chat và gọi Thanh toán Lưu trữ hồ sơ, lịch sử khám Đọc tin y tế Tải App Nguồn tham khảo / SourceTrang tin y tế YouMed chỉ sử dụng các nguồn tham khảo có độ uy tín cao, các tổ chức y dược, học thuật chính thống, tài liệu từ các cơ quan chính phủ để hỗ trợ các thông tin trong bài viết của chúng tôi. Tìm hiểu về Quy trình biên tập để hiểu rõ hơn cách chúng tôi đảm bảo nội dung luôn chính xác, minh bạch và tin cậy. |
