Độ khó: Nhận biết
Vì sao ở người già, khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não?
Vì mạch bị xơ cứng, tính đan đàn hồi kém, đặc biệt các mạch ở não, khi huyết áp cao dễ làm vỡ mạch.
Vì mạch bị xơ cứng, máu bị ứ đọng, đặc biệt các mạch ở não, khi huyết áp cao dễ làm vỡ mạch.
Vì mạch bị xơ cứng nên không co bóp được, đặc biệt các mạch ở não, khi huyết áp cao dễ làm vỡ mạch.
Vì thành mạch dày lên, tính ddanf hồi kém đặc biệt là các mạch ơt não, khi huyết áp cao dễ làm vỡ mạch.
Xuất huyết não do vỡ mạch máu não là tình trạng bệnh có tỷ lệ tử vong cao và đặc biệt rất dễ xảy ra ở người cao tuổi. Do đó việc nhận biết nguyên nhân vì sao người già khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não là quan trọng để kịp thời phát hiện cũng như phòng tránh các biến chứng nguy hiểm của bệnh.
1. Huyết áp cao là gì?
Hiện nay tình trạng huyết áp cao ở người cao tuổi đang khá phổ biến. Theo thống kê của các nhà khoa học vào năm 2015, ở Việt Nam tỷ lệ huyết áp cao là 47,3%, trong đó số người cao tuổi mắc huyết áp cao chiếm đến 60% ở người trên 60 tuổi và trên 80% ở người trên 80 tuổi.
Huyết áp cao là tình trạng khá phổ biến ở người cao tuổi hiện nay (Ảnh: Internet)
Tâm thu và tâm trương là hai chỉ số đại diện cho huyết áp. Chúng có thể được tính bằng milimet thủy ngân (mmHg). Chỉ số huyết áp tâm thu thường cao hơn và là dấu hiệu cho thấy áp lực trong khi tim đang đập. Trong khi đó, huyết áp tâm trương là chỉ số nhỏ hơn sẽ cho thấy áp lực khi tim đang nghỉ giữa các nhịp đập. Ở người bình thường, huyết áp sẽ ở mức dưới 120/80 mmHg. Bệnh nhân sẽ mắc bệnh cao huyết áp khi huyết áp tâm thu ở mức 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương 90mmHg.
Nếu bị mắc bệnh huyết áp cao có nghĩa là lực đẩy máu vào hai bên động mạch của bệnh nhân luôn ở mức cao. Trong thời gian dài, bệnh có thể dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim hoặc suy thận.
2. Xuất huyết não là gì?
Trên thực tế, xuất huyết não cũng là một loại của đột quỵ. Bệnh xảy ra khi máu tràn vào mô não, gây tổn thương não. Các tổn thương này sẽ kích thích mô não và gây ra phù não. Các cục máu sẽ tập trung thành một khối và làm tăng áp lực lên các mô xung quanh, sau đó gây ảnh hưởn đến tế bào não và cuối cùng sẽ dẫn đến vỡ mạch máu não.
Xuất huyết não ở người cao tuổi có tỷ lệ tử vong cao, thậm chí các hậu quả để lại của nó cũng nặng nề, có thể là tàn phế. Việc điều trị bệnh cũng chỉ giúp kích thước khối máu tụ không tăng thêm và làm giảm các biến chứng. Chỉ một số ít bệnh nhân xuất huyết não có thể hồi phục, đi lại được, trong khi đó phần lớn người mắc bệnh sẽ tàn phế vĩnh viễn.
3.Vì sao người già khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não?
Trả lời cho câu hỏi vì sao người già khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não là khi bị huyết áp cao trong thời gian dài, tim sẽ phải gánh nhiều gánh nặng và làm hỏng các động mạch. Mạch bị xơ cứng, tính đàn hồi kém, đặc biệt là các mạch máu ở não. Đa số những vi mạch ở người lớn tuổi thường sẽ mất đi độ dẻo dai đàn hồi, cộng thêm việc huyết áp cao sẽ khiến cho máu trong não chảy mạnh hơn, gây áp lực lên thành mạch do đó những người cao huyết áp có nguy cơ xuất huyết não cao hơn những người khác.
Người cao tuổi mắc huyết áp cao thường dễ bị xuất huyết não (Ảnh: Internet)
Ngoài ra, người cao huyết áo lâu ngày cũng có nguy cơ tăng xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa nứt ra dẫn đến hẹp tắc lòng mạch gây giảm lượng máu đến các tế bào não. Chúng có khả năng làm cho các tế bào não bị chết và xảy ra nhồi máu.
4. Phòng tránh và điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi như thế nào?
Để phòng tránh xuất huyết não xảy ra thì việc giữ cho huyết áp ổn định là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt là ở người cao tuổi. Đối với những người đã mắc bệnh thì cần tuân thủ các phương pháp điểu trị mà bác sĩ đưa ra. Với những người cao tuổi chưa mắc bệnh, cần thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng một cách khoa học để có thể phòng bệnh một cách hiệu quả nhất.
Mặc dù tăng huyết áp nguy hiểm và có thể dẫn đến xuất huyết não, nhưng việc điều trị và phòng tránh căn bệnh này lại chủ yếu dựa vào việc thay đổi lối sống hằng ngày như:
- Người cao tuổi mắc huyết áp cao cần sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ. Trong đó có một vài loại thuốc thường được kê đơn như thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển, thuốc giãn mạch...
- Nên thường xuyên kiểm tra huyết áp tại nhà để giúp theo dõi được tình trạng huyết áp để có thể điều trị kịp thời.
- Người già nên đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị những vấn đề liên quan đến sức khỏe, trong đó có tăng huyết áp.
- Hạn chế ăn nhiều muối. Điều này là do nếu cơ thể nạp quá nhiều muối so với mức cần thiết, lượng Na dư thừa sẽ được đưa đến các tế bào cơ, gây ra tình trạng tăng huyết áp.
- Ổn định cân nặng, tránh béo phì do người béo phì có nguy cơ tăng huyết áp gấp đôi so với người bình thường.
- Tuyệt đối không thuốc lá. Những người hút thuốc lá thường có lượng cholesterol tốt suy giảm khiến nguy cơ đông máu gia tăng và khó nhận biết các triệu chứng bất thường của cơ thể.
- Rèn luyện sức khỏe thể chất, tập thể dục hằng ngày. Chỉ cần đi bộ nhanh khoảng 30 phút mỗi ngày cũng giúp người cao tuổi phòng tránh nhiều bệnh lý nguy hiểm như bệnh đái tháo đường, tim mạch và cả tăng huyết áp.
- Bổ sung một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tăng cường ăn nhiều chất xơ, chất béo có nguồn gốc thực vật...
- Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, cà phê... do chúng thường gây ảnh hưởng nhất định đến huyết áp.
Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BS Huỳnh An Thiên - Khoa Khám bệnh và Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Xuất huyết não do vỡ mạch não có tỷ lệ tử vong cao, việc nhận biết để điều trị sớm nhằm giúp kích thước khối máu tụ không tăng thêm và làm giảm các biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Xuất huyết não là một loại đột quỵ, xảy ra khi máu tràn vào mô não và gây tổn thương não. Khi máu từ tổn thương kích thích các mô não thì sẽ gây ra phù não, máu tập trung thành một khối gọi là tụ máu. Tình trạng này làm tăng áp lực lên các mô xung quanh, cuối cùng giết chết các tế bào não và vỡ mạch não.
Bệnh nhân xuất huyết não nặng có tỷ lệ tử vong cao, tiên lượng phụ thuộc chủ yếu vào kích thước khối máu tụ trong não. Kích thước này càng lớn thì bệnh nhân có nguy cơ tử vong và tàn phế càng cao. Thông thường việc điều trị chỉ nhằm giúp kích thước khối máu tụ không tăng thêm và làm giảm các biến chứng. Số ít bệnh nhân xuất huyết não có thể hồi phục, đi lại được và phần lớn bệnh nhân tàn phế vĩnh viễn.
- Dị dạng mạch não là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xuất huyết não. Đây là bệnh bẩm sinh và chỉ có thể chẩn đoán được khi có triệu chứng.
- Người bị chấn thương ở đầu hoặc vận động thể chất quá độ, quá căng thẳng.
- Người có huyết áp cao thường làm suy yếu thành mạch máu, nếu không điều trị sẽ gây xuất huyết não.
- Chứng phình động mạch do suy yếu thành mạch máu, có thể vỡ và chảy máu vào não, dẫn đến đột quỵ.
- Người bị bệnh mạch máu dạng bột, tình trạng này có thể gây ra các vi xuất huyết khó nhận biết trước khi gây ra xuất huyết nặng.
- Người bị rối loạn đông máu
- Người có bệnh lý về gan, u não
- Người có tiền sử béo phì, ít vận động, cholesterol trong máu cao.
- Người làm việc dưới trời nắng nóng bị sốc nhiệt.
Dị dạng mạch não là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xuất huyết não
Sau xuất huyết não thì có tới 92% người bị biến chứng về vận động, 68% di chứng vừa và nhẹ và 27% chịu biến chứng nặng. Các biến chứng xuất huyết não thường gặp nhất bao gồm:
- Liệt nửa người: Theo thống kê của các chuyên gia y tế có tới hơn 90% người bị xuất huyết não phải chịu biến chứng này sau phục hồi. Đây là loại di chứng xuất huyết não nặng nề nhất, khiến người bệnh không thể chủ động trong cuộc sống của mình, gây khó khăn đi lại, khó cử động tay cân.
- Chứng rối loạn tâm lý: Người bệnh thường rối loạn tâm lý do vừa trải qua cú sốc lớn về tinh thần, luôn có cảm giác cô đơn buồn tủi, vô dụng khi thấy mình bị bệnh nằm một chỗ, phải phụ thuộc vào người thân chăm sóc.
- Rối loạn ngôn ngữ: Người bệnh xuất huyết não sẽ bị méo miệng, phát âm không tròn vành rõ tiếng như lúc khỏe mạnh, có một số âm không phát ra được hoặc bị mất nguyên âm cuối. Trong trường hợp nặng, khả năng ngôn ngữ của người bệnh chỉ bập bẹ như trẻ đang tập nói.
- Rối loạn nhận thức: Như trí nhớ giảm sút, lơ mỡ, lú lẫn, thờ ơ, không nhớ được những gì đã xảy ra trong một khoảng thời gian.
- Rối loạn nuốt: Người xuất huyết não khi nuốt dễ bị sặc, nuốt khó, không nhai được...
- Rối loạn hô hấp: Người bệnh dễ dẫn đến suy hô hấp, tụt lưỡi, sặc tắc đờm... gây ra viêm phổi.
- Không tự chủ tiểu tiện: Đây là biến chứng phổ biến nhất với những bệnh nhân bị xuất huyết não, khiến người bệnh gặp nhiều bất tiện trong cuộc sống, dễ cáu gắt, mệt mỏi và bức bối.
Ngoài những vấn đề biến chứng xuất huyết não, người bệnh còn phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh gây ra nhiều hậu quả khác và chi phí điều trị cao gấp nhiều lần.
Xuất huyết não khởi phát rất đột ngột khiến bệnh nhân bỗng nhiên nhức đầu dữ dội
Xuất huyết não khởi phát rất đột ngột và dữ dội, có thể ngay sau lúc gắng sức về tâm lý và thể lực hoặc trong lúc đang làm việc, sinh hoạt bình thường, thậm chí căn bệnh bộc phát ngay trong giấc ngủ hay khi vừa thức dậy. Một số dấu hiệu nhận biết bệnh như sau:
- Bỗng nhiên nhức đầu dữ dội, bủn rủn chân tay và ngã chúi xuống một bên hoặc bị tê liệt một cánh tay, một bên chân.
- Không nói được, nói không rõ tiếng, mặt méo xệch, miệng cũng méo.
- Cơ thể vã mồ hôi, tiểu tiện không tự chủ, nhịp thở không đều, rối loạn nhịp tim và huyết áp, sốt.
- Rối loạn về nuốt như nuốt khó, nuốt dễ bị sặc, không nhai được.
- Trí nhớ giảm sút nhanh chóng, hay quên hoặc quên hoàn toàn mọi thứ nhanh chóng...
Ngay khi phát hiện các dấu hiệu trên, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được hỗ trợ vì người bị xuất huyết não nên được cấp cứu trong thời gian 3 - 4 giờ sau khi bệnh khởi phát để giảm bớt được mức độ nguy hiểm và hạn chế biến chứng do bệnh.
Ngoài biểu hiện lâm sàng bệnh xuất huyết não các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân chụp CT sọ não hoặc chụp MRI sọ não. Hai phương pháp này rất cần thiết để xác định chẩn đoán xuất huyết não và loại trừ đột quỵ nhồi máu não... CT và MRI đều được cân nhắc là những lựa chọn chẩn đoán hình ảnh đầu tiên trong đánh giá và chẩn đoán cấp cứu xuất huyết não. Tuy nhiên, CT cần được thực hiện ở bệnh nhân có chống chỉ định chụp MRI.
Điều trị xuất huyết não phụ thuộc vào vị trí, nguyên nhân và mức độ xuất huyết. Bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để làm giảm phù và ngăn ngừa chảy máu. Tùy thuộc vào vị trí của các cục máu đông, bác sĩ sẽ phẫu thuật mở sọ hoặc chọc hút theo hướng dẫn của quang tuyến. Một số loại thuốc cũng có thể được chỉ định, bao gồm thuốc giảm đau, corticoid hoặc thuốc lợi tiểu để làm giảm phù, thuốc chống co giật để kiểm soát co giật.
Người bệnh sẽ cần phải điều trị dài để khắc phục triệu chứng do tổn thương não. Tùy thuộc vào các triệu chứng, điều trị có thể bao gồm vật lý trị liệu, tập nói và một số liệu pháp khác.
Xuất huyết não là căn bệnh rất nguy hiểm, để lại nhiều biến chứng, để kiểm soát bệnh bạn nên:
- Điều trị chứng tăng huyết áp thông qua chế độ ăn uống, tập thể dục và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
- Nói không với rượu bia, thuốc lá, các chất như cocaine vì có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết não.
- Kiểm soát bệnh tiểu đường, bệnh lý về gan, tim mạch,...
- Xây dựng lối sống lành mạnh.
- Đi khám định kỳ ít nhất 6 tháng một lần để biết tình hình sức khỏe của bản thân.
Kỹ thuật điều trị lấy huyết khối động mạch não đã được áp dụng tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng nhằm tăng cơ hội chữa trị cho bệnh nhân nhồi máu não nói riêng và các bệnh lý về huyết khối nói chung.
Kỹ thuật được thực hiện bởi các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn:
- Ts.Bs Tôn Thất Trí Dũng
- Ths.Bs Huỳnh An Thiên
- Ths.Bs Nguyễn Thanh Nam.
Kỹ thuật được chỉ định cho các bệnh nhân:
- Xuất huyết dưới nhện do vỡ túi phình mạch não
- Nhồi máu não do tắc động mạch não lớn.
- Xuất huyết não do vỡ dị dạng mạch não
Điểm nổi trội ưu việt của phương pháp đó là sử dụng máy chụp cộng hưởng từ MRI 3.0 với công nghệ silent và máy chụp cắt lớp CT 640 dãy phục vụ cho kỹ thuật can thiệp lấy huyết khối động mạch não.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM:
Bài viết này được viết cho người đọc tại Đà Nẵng.