Gan là cơ quan đóng vai trò rất quan trọng với cơ thể của chúng ta, giúp thải độc, tạo mật để tiêu hóa thức ăn và chuyển hóa các chất. Theo đó, để gan có thể vận hành tốt và bình thường thì đòi hỏi men gan phải ổn định, nếu men gan cao hơn chỉ số bình thường thì sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vậy nguyên nhân gây men gan cao là gì? Bạn nên làm gì để phòng ngừa men gan cao? Cùng tìm hiểu câu trả lời qua các thông tin mà chúng tôi cung cấp sau đây.
Mục lục
- 1. Men gan cao là gì?
- 2. Cùng tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng men gan cao?
- Sử dụng nhiều rượu bia
- Do mỡ ứ nhiều trong gan
- Thực phẩm độc hại làm tăng men gan
- Tác dụng phụ của thuốc
- Một số bệnh lý liên quan
- 3. Men gan cao có nguy hiểm không?
- 3. Làm gì để phòng ngừa men gan cao?
Men gan đóng vai trò như một chất xúc tác sinh học quan trọng trong chuyển hóa các chất của cơ thể chúng ta. Vì thế, khi cơ thể của bạn bắt đầu xuất hiện một số dấu hiệu bất ổn thì gan thường là bộ phận chịu ảnh hưởng nặng nhất, lúc này các chỉ số men gan sẽ bất thường.
Men gan cao là khi tế bào gan của bạn đang bị phá hủy bởi một tác nhân nào đó, lúc này các enzym trong tế bào được giải phóng và hòa tan vào máu, vì thế máu sẽ chứa một lượng men gan nhất định. Men càng tăng cao thì tình trạng tổn thương gan của bạn sẽ ngày càng nặng nề.
Dù tổn thương do men gan cao gây ra nhiều nguy hiểm cho sức khỏe của bạn, nhưng ở giai đoạn nhẹ thì lại rất khó phát hiện do không xuất hiện dấu hiệu điển hình. Vì vậy, việc kiểm tra men gan thường xuyên là điều cần thiết giúp bạn bảo vệ tốt lá gan của mình.
Để phát hiện men gan cao bạn không thể dựa vào những biểu hiện lâm sàng mà cần phải thực hiện các xét nghiệm đánh giá chức năng gan, cụ thể là xét nghiệm máu và các chỉ số men gan như AST, ALT, GGT, Phosphatase kiềm, từ đó bác sĩ sẽ chẩn đoán và đưa ra kết luận tình trạng chức năng gan của bạn.
2. Cùng tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng men gan cao?
Khác với tiểu đường hay cao huyết áp, tình trạng men gan cao thường không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy bác sĩ phải dựa vào kết quả xét nghiệm máu để biết bạn có bị men gan cao hay không và bắt đầu kiểm tra các nguyên nhân tiềm ẩn, chẳng hạn như lối sống, thói quen ăn uống và các bệnh lý là nguyên nhân thứ phát gây tăng men gan,… Một số nguyên nhân phổ biến gây men gan cao như:
Sử dụng nhiều rượu bia
Nếu bạn là người thường xuyên sử dụng chất có cồn thì gan của bạn sẽ phải khử độc nhiều hơn bình thường. Bởi lẽ phần lớn rượu bia khi chuyển hóa qua gan tạo ra aldehyde, đây là một chất phá hủy tế bào gan rất mạnh, khiến một khối lượng lớn tế bào gan bị chết đi và giải phóng men gan vào trong máu, làm nồng độ men gan tăng cao.
Do đó, nếu xét nghiệm nhận thấy men gan tăng cao, bạn cần phải dừng ngay việc sử dụng đồ uống có cồn và các chất kích thích, thay thế chúng bằng những loại nước tốt cho gan, tăng cường chức năng gan và bảo vệ tế bào gan của bạn, chẳng hạn như nước chanh, nước ép cam quýt, nước ép bơ, nước rau má,… để đảm bảo sức khỏe tốt hơn cho gan và hạn chế tình trạng tăng men gan hiệu quả.
Do mỡ ứ nhiều trong gan
Khi lượng mỡ trong gan của bạn vượt quá 5% thì được gọi là gan nhiễm mỡ. Đây là nguyên nhân cực kỳ phổ biến làm men gan tăng cao. Tác nhân gây ra có thể do bia rượu hoặc không, nhưng đều tác động đến cơ chế trung gian là tế bào Kupffer. Tế bào này sẽ sản xuất ra chất gây viêm gây hoại tử tế bào gan nếu bị kích hoạt quá mức, từ đó làm tăng nồng độ men gan của bạn.
Vậy nên, giải pháp tối ưu cho vấn đề này là xây dựng thói quen ăn uống hợp lý cũng như một lối sống khoa học để gan của bạn không bị gan nhiễm mỡ. Bạn nên bổ sung thêm nhiều rau xanh, các loại trái cây mọng nước. Nên bổ sung vào bữa ăn các loại thịt trắng hơn sẽ tốt hơn là thịt đỏ thịt heo, thịt bò… Bên cạnh đó cũng nên hạn chế ăn những đồ chiên xào, nội tạng động vật, gạch cua,…
Thực phẩm độc hại làm tăng men gan
Ngày nay, các chất kích thích tăng trưởng, chất tạo nạc, chất bảo quản,… rất dễ tìm thấy trong các loại thịt, rau, củ, quả. Các chất này khi nạp vào cơ thể cùng với thực phẩm sẽ được gan tiếp nhận đầu tiên và tiến hành xử lý chất độc. Nếu các chất này nạp vào cơ thể bạn thường xuyên, lâu dài và với lượng lớn thì gan sẽ làm việc quá tải và bị tổn thương nặng nề, làm men gan tăng cao và gây ra các bệnh gan nguy hiểm khác.
Do vậy, để hạn chế được những tổn thương cho lá gan của bạn do thực phẩm bẩn gây ra, bạn cần phải lựa chọn cho mình những nguồn thực phẩm sạch để nạp vào cơ thể. Bạn có thể trồng những loại rau xanh hoặc một số loại trái cây ngắn mùa để tự cung cấp, nguồn thực phẩm sẽ sạch sẽ hơn. Đối với các thực phẩm phải mua về để dùng thì cần rửa sạch, vệ sinh sạch sẽ, ăn chín uống sôi để bảo vệ gan của mình thật khỏe mạnh.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số nhóm thuốc khi sử dụng lâu dài hoặc lạm dụng thuốc sẽ gây ra tác dụng phụ là tăng men gan, chẳng hạn như Aspirin, Ibuprofen, Tetracyclin, Sulfamid, Rifampicin, Isoniazid,…
Vì thế, để hạn chế tình trạng tăng men gan do tác dụng không mong muốn của thuốc thì bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ để sử dụng kèm với một số thuốc hoặc thực phẩm chức năng làm hạ men gan, giúp duy trì men gan của bạn ở mức ổn định. Tránh lạm dụng thuốc hoặc sử dụng thuốc trong thời gian quá lâu khi không cần thiết để tránh những tổn thương không đáng có trên lá gan của bạn.
Một số bệnh lý liên quan
Một số bệnh lý đang mắc phải cũng là nguyên nhân thứ phát gây men gan cao, chẳng hạn như viêm túi mật, sỏi mật, teo mật,… Ngoài ra, bệnh sốt rét thể ác tính cũng có thể phá hủy các tế bào gan một cách nghiêm trọng, đặc biệt là hồng cầu bị nhiễm ký sinh trùng, chúng bị vỡ được chuyển hóa thành sắc tố mật tự do, gây ứ huyết tại các xoang mạch và làm cho chức năng gan như khử độc, dự trữ nhiên liệu,… bị giảm nghiêm trọng.
Khi bạn mắc các bệnh lý trên, chức năng sẽ gan bị biến đổi, men gan tăng cao hơn. Vì vậy bạn cần đến các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán, phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
3. Men gan cao có nguy hiểm không?
Tình trạng men gan cao nếu phát hiện sớm và có phương pháp điều trị thì sẽ cho hiệu quả cao, giúp hạ men gan về mức ổn định. Nếu để lâu dài hoặc không phát hiện kịp thời thì tình trạng bệnh lý sẽ càng ngày càng nặng, lúc này, các phương pháp điều trị sẽ trở nên khó khăn hơn và không thể cho hiệu quả điều trị tốt. Không chỉ thế còn có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như:
Gây ra các biến chứng xơ gan hoặc ung thư gan
- Xơ gan là quá trình tổn thương gan mãn tính không hồi phục, bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: ung thư gan, hôn mê gan, bệnh não gan, phù chân cổ trướng, phì đại lách,…
- Ung thư gan được xem là căn bệnh vô cùng nguy hiểm, đây là biến chứng thường gặp nhất của xơ gan, có đến 72% bệnh nhân tử vong sau 5 năm. Tỉ lệ ung thư gan của Việt Nam đứng hàng cao nhất thế giới.
Vì thế, để ngăn ngừa xơ gan hoặc ung thư gan thì việc kiểm soát nồng độ men gan là điều rất cần thiết.
Làm tuổi thọ giảm đi đồng thời tăng nguy cơ tử vong
Nếu chỉ số AST trong gan tăng gấp đôi thì cũng đồng nghĩa với nguy cơ tử vong có thể là 32% và lên đến 78% nếu AST tăng hơn gấp đôi. Chỉ số ALT tăng gấp đôi thì nguy cơ tử vong là 21% và tăng hơn gấp đôi là 59%. Do đó, bạn cũng nên lưu ý các chỉ số này để bảo vệ sức khỏe của mình tốt hơn nhé.
Các bệnh lý nguy hiểm khác
Men gan tăng cao là dấu hiệu cảnh báo giúp bạn nhận biết các bệnh lý nguy hiểm như viêm thận mãn, viêm túi mật, nhồi máu cơ tim, động kinh, viêm cơ,… nếu phát hiện men gan cao từ sớm thì có thể chẩn đoán các bệnh lý này và tìm ra phương pháp điều trị sớm nhất có thể.
Nhìn chung, các triệu chứng ban đầu của men gan cao khá nghèo nàn và cũng khó phân biệt. Nếu có, bạn cũng chỉ thấy đau đầu, mệt mỏi, đầy hơi chướng bụng, vàng da,…
Trường hợp nếu bạn bị men gan cao xuất phát từ bệnh gan cấp tính thì sẽ gặp một số triệu chứng điển hình như mề đay, mẩn ngứa, đau bụng, nôn, rối loạn tiêu hóa,…. Do đó, bạn nên đến các cơ sở y tế uy tín để chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu có dấu hiệu bệnh và thường xuyên khám sức khỏe tổng quát định kỳ để phát hiện bệnh sớm nhé.
3. Làm gì để phòng ngừa men gan cao?
Như đã đề cập ở trên, men gan cao gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cơ thể cũng như ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của bạn. Vì thế, để hiệu quả điều trị đạt tối đa, bạn cũng nên lưu ý một số điều trong chế độ sinh hoạt, cụ thể:
- Tránh xa các loại đồ uống có cồn như rượu, bia hoặc chất kích thích như thuốc lá. Những thực phẩm này không chỉ khiến gan phải làm việc vất vả hơn mà còn làm tình trạng men gan cao càng nặng hơn.
- Duy trì chế độ ăn uống hợp lý: Bạn nên bổ sung thêm các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin B, C, E như gạo lứt, giá, đậu, lạc,… và tăng cường ăn nhiều hoa quả, rau xanh,… để gan có thể làm việc tốt hơn.
- Nên hạn chế những loại đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, đường, gia vị cay nóng: ớt, tiêu xanh vì sẽ dễ dẫn đến tình trạng tăng men gan.
- Tập thể dục thường xuyên để nâng cao thể trạng, có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, không nên thức khuya, giữ tinh thần thoải mái.
- Bổ sung thêm các chất chống oxy hóa cũng như những loại men kháng viêm như bromalin trong thơm, papain trong đu đủ vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để giúp hệ miễn dịch và gan hoạt động khỏe mạnh hơn, từ đó giúp phòng ngừa tăng men gan tối ưu.
- Ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày để gan có thời gian hồi phục lại sức khỏe sau một ngày dài làm việc đồng thời cũng chống viêm gan, tăng men gan hiệu quả.
- Thường xuyên khám sức khỏe mỗi 6 tháng một lần để kiểm tra chức năng gan, giúp ngăn ngừa tình trạng tăng men gan từ sớm.
Lời kết
Tóm lại, men gan cao là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý nguy hiểm nhưng triệu chứng của nó vô cùng nghèo nàn, phải cần được chẩn đoán chính xác thông qua các xét nghiệm cụ thể. Nhưng nếu biết cách phòng ngừa và có một lối sống khoa học thì sẽ giảm được những rủi ro và nguy hiểm không đáng có cho sức khỏe của bạn. Vì thế, hãy xây dựng lối sống thật khoa học và thường xuyên khám sức khỏe định kỳ để chắc chắn lá gan của bạn luôn được khỏe mạnh nhé.