Thuyết nhu cầu Maslow là lý thuyết về sự thỏa mãn phổ biến nhất do nhà tâm lý học Abraham Maslow hình thành và phát triển. Lý thuyết này cho rằng con người được động viên bởi nhiều nhu cầu khác nhau và các nhu cầu này được sắp xếp theo thứ bậc từ thấp đến cao. 5 mức nhu cầu của tháp Maslow là:
- Nhu cầu sinh lý.
- Nhu cầu an toàn.
- Nhu cầu xã hội.
- Nhu cầu được tôn trọng.
- Nhu cầu tự thể hiện.
Nhu cầu của con người dưới góc nhìn của Maslow đang được hiểu thế nào?
Theo giáo sư Douglas Kenrick của trường Đại học Arizona, chiếc tháp Maslow có sức hấp dẫn và dễ thẩm thấu đến vậy là vì bộ não của chúng ta ưa thích sự đơn giản. Ta thích những lối tắt để hiểu thế giới phức tạp. Nhất là khi lý thuyết của Maslow có thể dễ dàng quan sát ở cuộc sống xung quanh.
Điển hình là quá trình phát triển của một đứa trẻ. Khi còn sơ sinh, chúng cần được đảm bảo các nhu cầu thiết yếu như ăn no, uống đủ, ngủ say, mặc ấm. Đến tuổi đi nhà trẻ, chúng bắt đầu quan tâm đến việc kết bạn, biết ghen tị, sợ không được yêu thương. Lớn hơn thêm chút nữa, trẻ có thể để ý đến sự khác biệt về địa vị gia đình mình với gia đình của bạn bè, hay khó chịu khi không được bày tỏ, lắng nghe ý kiến.
Trong quản trị nhân sự, chiếc tháp Maslow được hiểu thành các công ty trước hết phải đáp ứng nhu cầu thiết yếu (ăn, mặc, ở, đi lại) của nhân viên bằng chế độ lương thưởng, đồng phục, ký túc xá nhân viên, xe đưa đón. Sau đó, họ cần nghĩ đến việc đáp ứng nhu cầu gắn kết tập thể, bằng chế độ hiếu hỉ, tổ chức sinh nhật,... Tiếp đó, công ty sẽ thể hiện mối quan tâm đến nhu cầu được tôn trọng và nhu cầu thể hiện mình của nhân viên qua việc xây dựng cơ chế thăng chức, tăng lương.
5 cấp bậc trong tháp nhu cầu Maslow
1. Nhu cầu sinh lý (Physiological Needs)
Sinh lý là những nhu cầu thực tế, cần thiết nhất của mỗi người. Bao gồm việc ăn uống, nghỉ ngơi, sinh lý,…..đây là những điều giúp con người có thể tồn tại và phát triển.
Trong kim tự tháp maslow, các nhu cầu sinh lý xếp ở bậc dưới cùng. Nếu nhu cầu này chưa được đáp ứng và thỏa mãn thì các nhu cầu cao hơn sẽ không thể xuất hiện.
Chẳng hạn, trước khi nhu cầu của con người là “ăn no – mặc ấm” và đến khi đã thỏa mãn nhu cầu này, con người sẽ mong muốn nhu cầu cao hơn là “ăn ngon – mặc đẹp”.
2. Nhu cầu về an ninh, an toàn (safety, security needs)
Đây là nhu cầu tiếp theo trong tháp maslow. Khi đã đáp ứng được những nhu cầu cơ bản trên, con người sẽ hướng đến những nhu cầu cao hơn về sự an ninh, an toàn cho bản thân.
Đó là ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp, xã hội ổn định. Con người mong muốn được bảo vệ trước những mỗi nguy hiểm, đe dọa về tinh thần hay vật chất. Chính điều này mà pháp luật được ra đời, đội ngũ cảnh sát, công an xuất hiện và thực hiện vai trò bảo vệ an toàn, an ninh, trật tự xã hội.
3. Nhu cầu về xã hội (Belonging needs)
Nhu cầu về xã hội là nhu cầu thiên về các yếu tố tinh thần, cảm xúc. Theo đó, mỗi người mong muốn mình là một thành tố của các mỗi quan hệ xã hội như: công ty, trường lớp, gia đình,….
Nhu cầu này vô cùng quan trọng và cần thiết với mỗi người. Các nhà kinh doanh cũng áp dụng điều này để đảm bảo mang lại lợi ích thiết thực nhất đối với khách hàng. Giúp doanh nghiệp thể hiện và đạt được nhu cầu cá nhân mang lại các sản phẩm, dịch vụ tốt nhất.
4. Nhu cầu về được quý trọng (esteem needs)
Đây là nhu cầu được thừa nhận, mong muốn được yêu quý, tôn trọng trong bất cứ tổ chức hay môi trường nào. Cũng tương tự, trong kinh doanh, doanh nghiệp cần phải đem đến cho khách hàng cảm giác họ là “Thượng đế”, được tôn trọng và đối xử đặc biệt.
Doanh nghiệp cần hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, từ đó đáp ứng tối đa các nhu cầu đồng thời luôn tôn trọng và tạo cho họ cảm giác được quan tâm đặc biệt nhất.
5. Nhu cầu được thể hiện mình (self-actualization)
Được thể hiện mình là nhu cầu cao nhất trong kim tự tháp maslow. Đây là mong muốn được chứng minh bản thân. Được theo đuổi đam mê, sở thích của mình và mang lại những giá trị, lợi ích tốt đẹp cho xã hội.
Đối với kinh doanh, nhu cầu được thể hiện mình đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải làm cho khách hàng cảm thấy tin tưởng vào bản thân và cảm thấy quyết định sử dụng dịch vụ hay mua hàng của doanh nghiệp bạn là đúng đắn. Mang lại cho họ cảm giác họ là người quan trọng không chỉ với công ty bạn mà cả với những người xung quanh.
5 cấp bậc trong tháp nhu cầu maslow là công cụ hỗ trợ đắc lực cho những người làm kinh doanh, giúp họ hiểu rằng, doanh nghiệp sẽ không thể thành công nếu không biết cách cân đối giữa các nhu cầu của khách hàng.
Có phải bất cứ nhu cầu nào cũng chỉ 1 mức cụ thể trên thang Maslow?
Nhu cầu của con người không phải lúc nào cũng tăng tiến theo một trình tự nhất định. Maslow đã bổ sung cho lý thuyết của mình, rằng các tầng nhu cầu có thể gối đầu lên nhau, chứ không chuyển tiếp. Con người không cần thoả mãn 100% một tầng nhu cầu nhất định trước khi chuyển sang đáp ứng nhu cầu khác.
Tuy nhiên, vì kết luận này của Maslow vẫn không thể được kiểm chứng bằng thực nghiệm, nên một số nhà khoa học sau này đã đưa ra luận điểm mới rằng các nhu cầu có thể tồn tại song song. Đồng thời, sự tồn tại hay mức độ ưu tiên của các nhu cầu cũng có thể thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố ngoại cảnh hoặc do những sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc sống.
Ví dụ, một chiến sĩ có thể sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy về tính mạng để bảo vệ người khác, bảo vệ danh dự và địa vị của một cộng đồng/quốc gia mình thuộc về (nghĩa là người này đang đánh đổi tầng 1 để đến tầng 4 trong tháp Maslow).
Hay khi bị vướng vào nợ nần, ly hôn, phá sản,... (mất kết nối với cộng đồng mình thuộc về) nhiều người không màng gì đến ăn uống, và thậm chí đánh mất tất cả các động lực, nhu cầu sống. Ngược lại, một người bị bệnh, không được đảm bảo về nhu cầu an toàn, cơ thể khỏe mạnh, nhưng vẫn cảm thấy có nhu cầu về cái đẹp và trí tuệ.
Ví dụ điển hình khác là nhiều nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ, dù vật lộn với kế sinh nhai nhưng vẫn muốn hết mình dâng hiến cho nghệ thuật. Như danh họa Toulouse Lautrec bị cơ thể hành hạ liên tục. Như Van Gogh tự hành hạ chính cơ thể mình. Ông vẽ tranh cả đời nhưng tài năng dường như chỉ được công nhận khi đã qua đời. Việt Nam thì có Hàn Mặc Tử, Vũ Trọng Phụng hay Nam Cao sống một đời vì văn chương nghệ thuật mà không màng danh lợi.
Giải thích cho những trường hợp này, tiến sĩ Pamela Rutledge đã đề xuất một bản “sắp xếp lại” cho tháp nhu cầu của Maslow. Mô hình mới có dạng vòng tròn chỉ ra sự tương tác lẫn nhau giữa các nhu cầu. Tâm của vòng tròn là động lực kết nối, một động lực rất cốt lõi của con người. Điều này là tương ứng với kết luận rằng con người là một sinh vật xã hội.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
Mục lục
Những doanh nghiệp có hoạt động Marketing hiệu quả luôn phân bổ nguồn lực lớn để hiểu rõ về nhu cầu, mong muốn của khách hàng, cũng như cầu thị trường mà doanh nghiệp đang hướng đến. Vậy ý nghĩa của các thuật ngữ này là gì, hãy cùng hocmarketing.org tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Khái niệm nhu cầu trong Marketing
Nhu cầu là trạng thái tâm lý khi bản thân cảm thấy thiếu thốn về vật chất hay tinh thần. Ví dụ như nhu cầu về thực phẩm (thức ăn, nước uống), nơi trú ngụ (nhà ở, chung cư), niềm vui (các chương trình giải trí), thư giãn (dịch vụ massage), làm đẹp (spa)... Mỗi người sẽ có những nhu cầu khác nhau, tùy vào môi trường sống, điều kiện tài chính, tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe. v.v... Nhu cầu của con người thay đổi theo thời gian và địa điểm sinh sống. Để hiểu rõ hơn, các bạn nên tham khảo tháp nhu cầu Maslow dưới đây.
Nhìn vào tháp nhu cầu trên, ta thấy có 5 bậc nhu cầu được sắp xếp từ thấp đến cao, điều ấy có ý nghĩa rằng nhu cầu con người không phát sinh một cách ngẫu nhiên mà hoàn toàn có trình tự, từ thấp đến cao. Khi nhu cầu ở bậc thấp hơn được thõa mãn, con người mới có xu hướng nảy sinh nhu cầu ở bậc cao hơn.
Bậc 1 - Physiological - Nhu cầu thể lý: Những người sống ở những môi trường khắc nghiệt, điều kiện kinh tế & đời sống khó khăn sẽ có nhu cầu cao chủ yếu về - thể lý/sinh lý (có đủ thức ăn, nước uống, có nhà cửa để có thể trú ngụ...);
Bậc 2 - Safety - Nhu cầu an toàn: Khi nhu cầu thể lý được thỏa mãn, con người sẽ nảy sinh nhu cầu về an toàn như được bảo đảm an toàn về thân thể, có được việc làm ổn định, có một sức khỏe tốt để làm việc...
Bậc 3 - Love/Belonging - Nhu cầu tình cảm: Khi cả nhu cầu thể lý và an toan được đáp ứng, nhu cầu giao lưu tình cảm như được yêu thương, quý mến, quan tâm... tất yếu sẽ nảy sinh.
Bậc 4 - Esteem - Nhu cầu được quý trọng: Nhu cầu cần sự tôn trọng, kính cẩn từ những người khác trong xã hội
Bậc 5 - Self Actualization - Nhu cầu thể hiện bản thân: Khi các nhu cầu ở những bậc thấp hơn đã được thỏa mãn, con người sẽ tiến đến nhu cầu cao nhất trong tháp, khi họ cần được thể hiện bản thân, được mọi người công nhận là tài giỏi trong một lĩnh vực nào đó như nghệ thuật, nghiên cứu, chính trị gia, kinh doanh...
Tháp nhu cầu của Maslow sẽ giúp những nhà marketer dễ dàng nắm bắt nhu cầu của đối tượng khách hàng.
Mong muốn là nhu cầu được khuôn mẫu và định hình bởi bản thân (giới tính, tính cách, nhận thức, tình trạng sức khỏe...) và môi trường xung quanh (chính trị, thể chế, văn hóa...).
Ví dụ cùng là nhu cầu đi lại bằng phương tiện xe máy, nhưng nữ giới có xu hướng tìm đến các mẫu xe có thiết kế nhỏ gọn, tone màu dịu nhẹ... trong khi nam giới thường tìm đến các mẫu xe có thiết kế mang phong cách mạnh mẽ.
Việc nắm rõ nhu cầu, mong muốn của khách hàng thường là yếu tố quyết định cho công việc thiết kế, phát triển sản phẩm sao cho có thể thỏa mãn những nhu cầu đó một cách tốt nhất.
Cầu thị trường (demand) là một khái niệm thuộc kinh tế học, đại diện cho số lượng nhu cầu (có thể tính bằng số người hoặc % dân số) của những người có khả năng thanh toán, chi trả để sở hữu những lợi ích từ những sản phẩm dịch vụ nhằm thõa mãn nhu cầu ấy.
Nhu cầu và cầu thị trường khác nhau như thế nào?
Điểm khác biệt giữa khái niệm nhu cầu và cầu thị trường chính là ở khả năng thanh toán. Giả sử kết quả của một cuộc nghiên cứu thị trường cho biết rằng, có tổng cộng 500 người trong một xã có nhu cầu sử dụng phân bón sinh học, nhưng trong đó chỉ có 400 người có khả năng thanh toán (khả năng chi trả để sở hữu sản phẩm của doanh nghiệp). Như vậy, số lượng cầu thị trường trong trường hợp này là 400.
Trong các trường phái Marketing hiện đại, nhu cầu đóng vai trò là điểm xuất phát trong hầu hết tất cả hoạt động, chiến lược, kế hoạch Marketing của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp luôn tìm mọi cách để hiểu rõ nhu cầu của các khách hàng mục tiêu, để từ đó có thể phát triển các sản phẩm/dịch vụ có khả năng đáp ứng tốt những nhu cầu ấy. Bên cạnh đó, theo sự thay đổi của các yếu tố trong môi trường vĩ mô, nhu cầu cũng có thể sẽ thay đổi theo thời gian. Chính vì thế, doanh nghiệp cần có những hoạt động quan sát, nghiên cứu thường xuyên để nắm bắt sự thay đổi về nhu cầu của đối tượng khách hàng mục tiêu, từ đó có những bước đi phù hợp trong hoạt động kinh doanh.
Làm thế nào để nắm bắt được nhu cầu của khách hàng mục tiêu? - FAQ
Nghiên cứu thị trường (nghiên cứu Marketing) là phương án tối ưu nhất, hiệu quả nhất, chính xác nhất để doanh nghiệp có thể nắm bắt được nhu cầu của các khách hàng mục tiêu. Tùy theo ngành nghề, lĩnh vực mà hoạt động nghiên cứu có thể được thực hiện bằng nhiều phương thức và với quy mô khác nhau, từ việc quan sát, tổng hợp từ các dữ liệu có sẵn, đến các cuộc khảo sát với quy mô rộng lớn.