Cơ sở điền electron v{o nguyên tử: C|c electron được sắp xếp trong nguyên tử theo nguyên lí vững bền, nguyên lí Pauli v{ quy tắc Hund
+
Nguyên lí vững bền
:
C|c electron ph}n bố v{o c|c AO có mức năng lượng từ thấp đến cao
+
Nguyên lí Pauli:
Trên 1 AO chỉ có thể có nhiều nhất 2 el
ectron
v{ 2 el n{y phải có chiều tự quay kh|c nhau
+
Quy tắc Hund:
C|c electron sẽ được ph}n bố trên c|c AO sao cho số electron độc th}n l{ tối đa v{ c|c electron n{y phải có chiều tự quay giống nhau
Trong một ph}n lớp, nếu
số e ≤ số AO thì c|c e đều phải
l{ độc th}n để có số e đoocj th}n l{ tối đa
* C|c ph}n lớp có đủ số e tối đa (s
2
, p
6
, d
10
, f
14
):
Ph}n lớp b~o hòa
* C|c ph}n lớp chưa
đủ số e tối đa
:
Ph}n lớp chưa b~o hòa
* C|c ph}n lớp có số e độc th}n = số AO
(d
5
, f
7
):
Ph}n lớp b|n b~o hòa
-
Cấu hình electrron nguyên tử:
l{ sự ph}n bố c|c e theo lớp, ph}n lớp v{ AO. C|c e thuộc lớp ngo{i cùng quyết định tính chất của chất
:
+ C|c khí hiếm, trừ Heli, nguyên tử
có 8 e
ngo{i cùng đều rất bền vững
khó tham gia phản ứng hóa học
+ C|c kim loại, nguyên tử có ít (1, 2, 3) e ngo{i cùng
dễ cho e để tạo th{nh ion dương có cấu hình e giống khí hiếm
+
C|c phi kim, nguyên tử có nhiều (5, 6, 7) e ngo{i cùng
dễ nhận thêm e để tạo th{nh ion }m có cấu hình e giống khí hiếm
+ C|c nguyên tử còn có thể dùng chung e ngo{i cùng tạo ra c|c hợp chất trong đó cấu hình e của c|c nguyên tử cũng giống c|c khí hiếm
-
B|n kính nguyên tử: V =
43
π
R
3
\=> R \=
3
3V4
Thể tích 1 mol nguyên tử =
43
π
R
3
.N ( N \= 6,02.10
23
)
1 mol nặng A gam \=> d =
3
AA4VRN3
(g/cm
3
) \=> R \=
3
3A4Nd
(cm)
AD CT trên khi coi nguyên tử l{ những hình cấu chiếm 100% thể tích nguyên tử.
Thực tế, nguyên tử rỗng, phần tinh thể chỉ chiếm a%. Nên c|c bước tính như sau:
+ V mol nguyên tử có khe rỗng: V
mol (có khe rỗng)
\=
Ad
\= V
nhân
LTĐH
C|c chuyên đề hóa học lớp 10
2
+ V mol nguyên tử đặc khít: V
mo
l (có đặc khít)
\= V
o.
a% =
Ad
.a%
+ V 1 nguyên tử:
V
(nguyên tử)
\=
dac
VA.a% Nd.N
+ B|n kính nguyên tử:
R =
3
3V4
\=
3
3A.a%4Nd
(cm)
- Bài tập
Một số dạng bài tập thường gặp
1)
H·y cho biÕt sù gièng vµ kh¸c nhau trong cÊu t¹o vá ngtö cña c¸c ngtè cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n ; a) Z \= 3 ; 11 ; 19. b) Z \= 9 ; 17 ; 35
2)
Mét nguyªn tö R cã tæng sè h¹t (p,n,e) lµ 115. Sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 25 h¹t. T×m sè proton, sè khèi vµ tªn R.
3)
Tæng sè h¹t (p,n,e) cña mét nguyªn tè lµ 34. X¸c ®Þnh KLNT vµ cÊu h×nh electron cña nguyªn tè ®ã.
4)
Bo cã hai ®ång vÞ
B
105
(18,89%) vµ
B
115
(81,11%). T×m KLNT trung b×nh cña B.
5)
KLNTTB cña Br lµ 79,91. Brom cã 2 ®ång vÞ, biÕt
Br
7935
chiÕm 54,5%. T×m sè khèi cña ®ång vÞ thø hai.
6)
Ph©n tö MX
3
cã tæng sè h¹t b»ng 196, sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ lµ 60. Khèi lîng nguyªn tö X lín h¬n M lµ 8. Ion X
-
nhhiÒu h¹t h¬n ion M
3+
lµ 16. X¸c ®Þnh M, X, MX
3
, viÕt cÊu h×nh electron, obitan cña M.
Hîp chÊt A cã c«ng thøc MX
2
, trong ®ã M chiÕm 46,67% vÒ khèi lîng. H¹t nh©n cña
M
cã n - p \= 4, cßn h¹t nh©n cña X cã n
’
\= p
’
\> BiÕt tæng sè h¹t proton trong MX
2
lµ 58. a. X¸c ®Þnh sè khèi cña M vµ X b. Cho biÕt CTHH cña MX
2
8)
Oxit cao nhÊt cña mét nguyªn tè øng víi c«ng thøc RO
3
, víi hi®ro nã t¹o thµnh hîp chÊt khÝ chøa 94,12% R vÒ khèi lîng. T×m KLPT vµ tªn nguyªn tè.
9)
- TÝnh b¸n kÝnh gÇn ®óng cña Fe ë 20
o
C, biÕt ë nhhiÖt ®é nµy d = 7,87 g/cm
3
. Cho Fe=55,85 b. Thùc tÕ Fe chiÕm 75% thÓ tÝch tinh thÓ, phÇn cßn l¹i lµ khe rçng. TÝnh b¸n kÝnh ngtö Fe
10)
Mét ngtö X cã b¸n kÝnh lµ 1,44 A
o
, khèi lîng riªng thùc tÝnh thÓ lµ 19,36g/cm
3
. Ngtö chiÕm 74% thÓ tÝch tinh thÓ. H·y: a. X¸c ®Þnh khèi lîng riªng trung b×nh toµn ngtö, khèi lîng mol ngtö b. BiÕt X cã 118 n¬tron. TÝnh sè proton
II. B
à
i t
ậ
p t
ự
luy
ệ
n
H·y cho biÕt sù gièng vµ kh¸c nhau trong cÊu t¹o vá ngtö cña c¸c ngtè cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n ; a) Z \= 4 ; 12 ; 20. b) Z \= 7 ; 15 ; 33
2)
KLNT cña Cu lµ 63,54. §ång cã 2 ®ång vÞ lµ
Cu
6329
vµ
Cu
6529
, t×m % sè nguyªn tö cña mçi ®ång vÞ.
BiÕt
Mg cã KLTB lµ 24,2. Trong tù nhiªn cã 2 ®ång vÞ
Mg
2412
vµ
Mg
A
12
víi tØ lÖ sè nguyªn tö lµ 1:4. TÝnh sè khèi cña ®ång vÞ thø 2
4)
Trong tù nhiªn Oxi cã 3 ®ång vÞ
16
O,
17
O,
18
O víi % t¬ng øng lµ a, b, c. BiÕt a=15b,a-b=21c a. Trong 1000 ngtö O cã bao nhiªu
16
O,
17
O,
18
O ? b. TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña Oxi
5)
Hoµ tan 6,082g kim lo¹i M(II) b»ng dung dÞch HCl thu 5,6 lÝt H
2
(®ktc) a. T×m nguyªn tö khèi trung b×nh cña M, gäi tªn b. M cã 3 ®ång vÞ víi tæng sè khèi lµ 75. BiÕt sè khèi 3 ®ång vÞ lËp thµnh 1 cÊp sè céng. §ång vÞ 3 chiÕm 11,4%, sè notron lín h¬n proton lµ 2, ®ång vÞ 1 cã p=n. - T×m sè khèi vµ notron mçi ®ång vÞ - T×m % ®ång vÞ cßn l¹i
Mét nguyªn tè A t¹o thµnh hai lo¹i oxit AO
x
vµ AO
y
lÇn lît chøa 50% vµ 60% oxi vÒ khèi lîng. X¸c ®Þnh A vµ c«ng thøc cña 2 oxit.
7)
BiÕt tæng sè h¹t proton, n¬tron vµ electron trong mét nguyªn tö lµ 155. Sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 33 h¹t. T×m sè proton, n¬tron vµ sè khèi cña nguyªn tö.
Tæng sè h¹t mang ®iÖn trong ion (AB
3
)
2-
b»ng 82. Sè h¹t mang ®iÖn trong h¹t nh©n A nhiÒu h¬n sè h¹t mang ®iÖn trong h¹t nh©n B lµ 8. X¸c ®Þnh sè hiÖu ngtö A, B. ViÕt cÊu h×nh e vµ ®Þnh vÞ 2 ngtè trong BTH.
9)
Tæng sè h¹t (p,n,e) trong hai nguyªn tö kim lo¹i A, B lµ 142 h¹t, trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 42 h¹t. Sè h¹t mang ®iÖn cña nguyªn tö A nhiÒu h¬n nguyªn tö B lµ 12 h¹t. X¸c ®Þnh A, B vµ vÞ trÝ cña chóng trong b¶ng HTTH.
10)
Tæng sè h¹t (p,n,e) trong mét nguyªn tö A lµ 16, trong nguyªn tö B lµ 58. T×m sè Z vµ sè khèi cña A, B; gi¶ sö sù chªnh lÖch gi÷a sè khèi víi KLNT trung b×nh kh«ng qu¸ 1 ®¬n vÞ.
LTĐH
C|c chuyên đề hóa học lớp 10
3
11)
Nguyªn tö cña mét nguyªn tè X cã tæng sè h¹t c¬ b¶n (p,n,e) lµ 82, trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 22. X¸c ®Þnh sè hiÖu nguyªn tö, sè khèi vµ tªn nguyªn tè. ViÕt cÊu h×nh electron cña X vµ c¸c ion t¹o ra tõ X.
12)
Hîp chÊt Z ®îc t¹o bëi hai nguyªn tè M, R cã c«ng thøc M
a
R
b
, trong ®ã R chiÕm 6,67% khèi lîng. Trong h¹t nh©n
nguyªn tö M cã n = p + 4, cßn trong h¹t nh©n R cã n’ = p’; trong ®ã n, p, n’, p’ l¯ sè n¬tron v¯ proton t-¬ng øng