Ngoài việc mất nước, có một số nguyên nhân khác gây ra nước tiểu đậm màu và “chỉ điểm” một số rối loạn tiềm ẩn của cơ thể, thậm chí có thể ở mức độ nghiêm trọng.
Điểm mặt một số nguyên nhân
Alkapton niệu: Đây là một căn bệnh di truyền hiếm gặp do sự tích tụ acid homogentisic trong cơ thể. Cơ thể không có khả năng chuyển đổi tyrosine (là một amino acid) thành dẫn chất, cuối cùng dẫn đến chứng alkapton niệu vì cơ thể thiếu một enzym quan trọng.
Thiếu máu: Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu khác nhau. Thiếu máu tán huyết do sự phân hủy của các tế bào hồng cầu. Điều này có thể dẫn đến sự hình thành nước tiểu màu đỏ hoặc màu tối với các dấu vết của máu trong các mẫu nước tiểu.
Bệnh Porphyria: Một rối loạn liên quan đến bệnh máu di truyền hiếm gặp gây ra một khiếm khuyết trong tổng hợp hemoglobin. Các triệu chứng của tình trạng này thường bao gồm đau bụng, nhạy cảm với ánh sáng, có thể co giật và rối loạn tâm thần.
Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể làm cho nước tiểu chuyển màu bất thường, có thể trông sẫm màu hơn. Nhiễm trùng đường tiết niệu thường do vi khuẩn hoặc nhiễm nấm và thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới.
Bệnh lý gan: Nếu nước tiểu màu đậm và da hoặc mắt có màu vàng, đó là biểu hiện bệnh lý của gan như bệnh viêm gan do virut, viêm gan do rượu, xơ gan... Xơ gan là một loại bệnh gan trong đó mô sẹo bắt đầu chiếm lấy nhu mô gan lành, khiến gan không thể hoạt động bình thường.
Mất nước: Khi cung cấp đủ nước cho cơ thể, nước tiểu có màu vàng nhạt hoặc thậm chí trong đến gần như không màu. Cơ thể càng mất nước, nước tiểu càng đậm màu. Dấu hiệu của sự mất nước nghiêm trọng bao gồm cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc thậm chí mờ mắt.
Sỏi mật: Sỏi mật thường hình thành từ cholesterol trong túi mật. Cùng với nước tiểu đậm màu, người bệnh cũng có thể bị đau bụng, sốt, ngứa da và vàng da.
Sự tắc nghẽn ống dẫn mật: Các ống dẫn mật mang mật đổ vào ruột để hỗ trợ tiêu hóa. Nếu những ống dẫn này bị tắc, nước tiểu của bạn sẽ không chỉ xuất hiện màu tối, mà bạn cũng sẽ gặp phải các vấn đề về tiêu hóa.
Do nhiệt độ quá cao: Bị tác động nhiệt quá mức (nắng nóng), do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kéo dài hoặc ở môi trường nhiệt độ quá nóng có thể tăng tốc độ mất nước của cơ thể, dẫn đến nước tiểu đậm màu hoặc các tình trạng khác của cơ thể như ngất xỉu...
Nhiễm Chlamydia: Chlamydia là một bệnh lây truyền qua đường tình dục cần điều trị ngay lập tức nhằm ngăn các biến chứng khác có thể phát sinh, trong đó có nước tiểu đậm màu.
Sỏi bàng quang: Sỏi bàng quang có thể gây tổn thương bàng quang hoặc thậm chí dẫn đến tắc nghẽn đường tiết niệu, trong đó có dấu hiệu nước tiểu đậm màu.
Viêm tụy cấp: Viêm tuyến tụy sẽ dẫn đến đau và sưng ở phía trên bên trái của bụng, cùng với buồn nôn, ợ hơi và nước tiểu đậm màu.
Do thực phẩm: Một số loại thực phẩm sau khi ăn có thể thay đổi màu nước tiểu. Việc bổ sung chất tạo màu như anthocyanin và curcumin trong thực phẩm cũng có thể dẫn đến nước tiểu đậm màu.
Nguyên nhân do thuốc: Một số hóa chất được tìm thấy trong các loại thuốc thông thường có thể góp phần làm cho nước tiểu đậm màu. Chúng bao gồm iốt, thuốc chống sốt rét, ngộ độc phenol và methocarbamol. Một số vitamin bổ sung cũng có thể dẫn đến nước tiểu đậm màu.
Nước tiểu đậm màu vào buổi sáng: Nguyên nhân thường gặp nhất là do thiếu nước. Trong khi ngủ, cơ thể không được cung cấp chất lỏng, có thể làm cho nước tiểu bị đặc hơn. Vì vậy, lần đi tiểu đầu tiên vào buổi sáng sẽ xuất hiện màu sẫm hơn và dần dần trở lại bình thường khi đã uống nhiều chất lỏng trong suốt cả ngày.
Nước tiểu đậm màu trong thai kỳ: Trong thai kỳ, nước tiểu đậm màu cũng có thể là kết quả của việc thiếu nước, đặc biệt là vì phụ nữ mang thai cần nhiều chất lỏng hơn phụ nữ không mang thai. Thiếu nước cũng có thể do bệnh ốm nghén và nôn nhiều, là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ.
Điều trị và phòng ngừa nước tiểu đậm màu
Khi thấy nước tiểu đậm màu, bạn có thể thực hiện các bước sau đây:
Trước hết, hãy xem xét những loại thực phẩm đã ăn gần đây, loại thuốc nào đang uống và bạn có uống nước thường xuyên hay không. Thực phẩm, thiếu nước và các thuốc đang dùng là 3 nguyên nhân thường gặp gây ra nước tiểu đậm màu và cũng là các nguyên nhân mà bạn có thể dễ dàng tự giải quyết. Nếu không tìm thấy các nguyên nhân nêu trên, có thể gặp bác sĩ để khám và làm các xét nghiệm phát hiện nguyên nhân.
Điều trị dấu hiệu nước tiểu đậm màu phụ thuộc vào nguyên nhân. Ví dụ, điều trị bệnh gan, sỏi bàng quang hoặc viêm tụy cấp... Tất cả các nguyên nhân đều có những cách điều trị cụ thể mà bác sĩ của bạn sẽ chỉ định và giải thích cho bạn.
Để ngăn ngừa nước tiểu đậm màu, bạn có thể thực hiện các khuyến cáo sau:
Việc đầu tiên phải bù đủ nước. Lối sống lành mạnh và ngăn chặn các nguyên nhân khác có thể góp phần cải thiện tình trạng nước tiểu đậm màu. Điều này liên quan đến việc giảm nguy cơ nhiễm trùng, cùng với việc giữ cho gan khỏe mạnh bằng cách ăn uống tốt, tập thể dục đều đặn và giảm lượng rượu bia.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nên đi khám bác sĩ ngay nếu thấy có máu trong nước tiểu vì đây có thể là dấu hiệu của ung thư hoặc sỏi tiết niệu.
Nếu bạn uống đủ nước nhưng nước tiểu vẫn còn đậm màu, bạn cũng nên đi khám bác sĩ.
Cuối cùng, nếu có cảm giác đau hoặc vàng da đi kèm với nước tiểu đậm màu, bạn phải gặp bác sĩ ngay lập tức.
Nước tiểu trong suốt, không màu
Nước tiểu trong suốt như nước thông thường cho thấy bạn đang uống nhiều hơn lượng nước được khuyến nghị hàng ngày. Uống đủ nước là một điều tốt, nhưng uống quá nhiều nước có thể cướp đi chất điện giải của cơ thể. Tuy nhiên, nước tiểu thỉnh thoảng có màu trong suốt cũng không có gì đáng lo lắng, bạn chỉ cần cắt giảm lượng nước đang uống xuống 1 chút là được.
Nước tiểu có màu từ vàng nhạt đến màu hổ phách
Đây là màu nước tiểu ‘’điển hình’’ nhất. Nước tiểu màu vàng nhạt là dấu hiệu tốt chứng tỏ cơ thể bạn đang đủ nước và ở trạng thái bình thường.
Sở dĩ nước tiểu có màu từ vàng nhạt đến hổ phách (vàng ánh cam) do chứa sắc tố gọi là ‘’urochrome’ – 1 loại sắc tố tự nhiên cơ thể tự sản sinh khi hemoglobin (protein vận chuyển oxi trong các tế bào hồng cầu) bị phân hủy. Màu của nước tiểu sẽ phụ thuộc vào độ loãng của sắc tố này. Khi bạn uống càng nhiều nước, sắc tố này sẽ trở nên loãng hơn làm nước tiểu có màu vàng nhạt. Ngược lại, khi uống ít nước sẽ làm nước tiểu cô đặc, mất nước nặng có thể làm nước tiểu có màu hổ phách.
Nước tiểu có màu hồng, đỏ nhạt
Nước tiểu màu đỏ hoặc hồng chứng tỏ bạn đã ăn loại trái cây hoặc thực phẩm nào đó có sắc tố hồng đậm hoặc đỏ tươi tự nhiên như: củ dền, quả việt quất,...
Tuy nhiên, nếu những ngày sau đó nước tiểu vẫn giữ màu tương tự, đó không còn là do màu thực phẩm nữa mà có thể là triệu chứng tiểu máu và có liên quan đến một số vấn đề sức khỏe như: phì đại tuyến tiền liệt, sỏi thận, khối u trong bàng quang và thận. Trường hợp này hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán kịp thời và giải tỏa lo lắng.
Nước tiểu màu cam
Nước tiểu có màu cam chứng tỏ bạn uống quá ít nước. Ngoài ra, nước tiểu màu cam cũng phản ánh bạn có thể đang có vấn đề với ống mật hoặc gan. Bệnh vàng da khởi phát ở người lớn cũng có thể gây ra nước tiểu màu cam..
Nước tiểu màu xanh lam hoặc xanh lục
Nước tiểu màu xanh lam hoặc xanh lục rất hiếm, chủ yếu liên quan đến một loại thực phẩm nào đó trong chế độ ăn uống của bạn (ví dụ: ăn quá nhiều măng tây có thể khiến nước tiểu có màu xanh lục), hoặc có thể là do thuốc nhuộm sử dụng trong các xét nghiệm thực hiện trên thận hoặc bàng quang.
Tuy nhiên, nếu nước tiểu có màu xanh bất thường mà bạn không hề ăn thực phẩm có màu nào trước đó, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán kịp thời vì trong 1 số trường hợp, nước tiểu màu xanh lam/xanh lục cũng cảnh báo nhiễm khuẩn proteus – một dạng nhiễm trùng đường tiết niệu gây ra sỏi thận.
Nước tiểu màu nâu sẫm
Nước tiểu có màu nâu sẫm như màu nước trà chứng tỏ cơ thể bạn đang bị mất nước. Ngoài ra, nước tiểu màu nâu cũng có thể do tác dụng phụ của một số loại thuốc, bao gồm metronidazole (Flagyl) và chloroquine (Aralen), hoặc do ăn một lượng lớn đậu đại hoàng, lô hội hoặc đậu fava.
Nếu sau khi bổ sung nước mà tình trạng vẫn không thuyên giảm thì bạn cần lưu tâm đến một tình trạng gọi là rối loạn chuyển hóa porphyrin – tình trạng này gây ra sự tích tụ các hóa chất tự nhiên trong máu làm nước tiểu có màu nâu hoặc gỉ. Nước tiểu màu nâu sẫm cũng có thể là một dấu hiệu của bệnh gan gây ra bởi mật đi vào nước tiểu của bạn.
Nước tiểu màu trắng đục
Nước tiểu đục có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu, hoặc là triệu chứng của một số bệnh mạn tính và bệnh thận. Nước tiểu đục, có bọt hoặc bong bóng cảnh báo tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa. Một số trường hợp nước tiểu có bọt và bác sĩ không thể xác định nguyên nhân.
Để bảo vệ sức khỏe cả nhà xuyên suốt mùa dịch, đăng kí KHÁM TƯ VẤN TỪ XA SẢN PHỤ KHOA tại đây
Hãy chia sẻ cùng chúng tôi