Nguồn gốc
Váy ngắn được ra đời từ thời cổ đại. Tại một số ngôi làng cổ nhất nằm trên miền núi cao châu Âu, các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều tượng phụ nữ mặc váy ngắn từ những hàng nghìn năm trước Công nguyên. Bên cạnh đó, những bức họa về người Ai Cập cổ xưa cũng cho thấy loại trang phục này được ra đời và phổ biến từ rất sớm.
Nhưng đến thời kỳ cận đại, váy ngắn không giữ được vị trí như ban đầu. Giữa những năm 1800, phụ nữ ở châu Âu và Mỹ không được coi trọng. Phái đẹp bị coi là yếu đuối, mong manh nên không được động chạm tới những vấn đề chính trị, kinh tế cũng như các hoạt động liên quan đến thể chất. Do đó, họ bị buộc phải mặc những bộ áo corset bó chặt cùng váy dài che phủ cơ thể như một cách bảo vệ bản thân trước những tác động bên ngoài.
Sự phát triển
Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, ý thức về việc giải phóng phụ nữ bắt đầu ảnh hưởng mạnh mẽ tới thời trang. Lúc này, thay vì trang phục "kín cổng cao tường", phái đẹp được khoe dáng trong những bộ váy dài ngang gối. Nổi bật nhất giai đoạn này là váy flapper - một loại váy hạ eo với phần dưới hơi xòe hoặc dáng suông, điểm xuyết bởi tua rua hoặc ren và ngang đầu gối. Đến khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, váy vẫn được giữ nguyên độ dài như vậy. Đây được coi là mầm mống cho cuộc nổi loạn của dáng váy mini sau này.
Đầu thập niên 1960, phong trào biểu tình của người trẻ rộ lên. Họ muốn tách mình khỏi những lề thói và quy chuẩn đạo đức xưa cũ mà cha mẹ từng trải qua. Thanh niên thế giới bấy giờ muốn sử dụng thời trang như một thứ công cụ thể hiện quan điểm chính trị của mình.
Phụ nữ lúc này được đi học đại học, tham gia lao động, thoải mái lựa chọn công việc mình muốn. Hình ảnh phái đẹp từ những bà vợ, bà mẹ chăm chỉ tảo tần chỉ biết tới căn bếp, nhà cửa đã trở thành những phụ nữ tự do, tự tin về giới tính cũng như năng lực bản thân. Họ thể hiện ý muốn giải phóng bản thân khỏi những tư tưởng lạc hậu nên chuyển từ mặc váy dài sang váy ngắn phóng khoáng hơn.
Các nhà thiết kế lúc này cũng phải thay đổi để phù hợp với tình hình phát triển của xã hội. Khách hàng giờ không còn là những quý bà kín đáo, cổ hủ, thay vào đó là những phụ nữ lớn tuổi sành điệu luôn muốn vẻ ngoài của mình thật trẻ trung. Còn các cô gái trẻ, đặc biệt là ở London (Anh), muốn hướng đến hình tượng giống nhân vật Lolita trong câu chuyện cùng tên - mảnh mai, ngây thơ nhưng vẫn quyến rũ với đôi chân thật dài.
Những chiếc váy ngắn giúp phái đẹp vừa khoe chân, vừa nổi bật cá tính. Đi kèm đó là tính tiện dụng của loại trang phục này. Thay vì chật vật ních người vào bộ váy loè xoè hay diện quần đủ loại cúc phải cài, phụ nữ chỉ cần một động tác là đã mặc xong chiếc váy ngắn. Váy ngắn cũng khiến đôi chân luôn được cử động tự do, thoáng mát mà không bị vướng víu.
Người tiên phong đưa váy mini trở lại bản đồ thời trang thế giới đó là Mary Quant và André Courrèges.
André Courrèges thử nghiệm phom dáng này vào đầu 1961. Đến 1964, ông gây tiếng vang khi giới thiệu bộ váy mini đầu tiên theo phong cách tối giản. Không lâu sau đó, kiểu dáng váy sexy lập tức được đưa vào danh sách các trang phục Haute Couture có thể khai thác tại Pháp.
Mary Quant giới thiệu bộ váy ngắn đầu tiên vào năm 1965 ở cửa hàng tại Anh. Chỉ với động tác "kéo váy" cao lên trên đầu gối vài cm, trang phục do bà thiết kế lập tức trở thành hiện tượng. Bộ váy ngắn lúc ấy của Mary Quant được đặt tên theo một chiếc xe bà vô cùng yêu thích là "Mini" - hình ảnh mà một người phụ nữ mong muốn: lạc quan, trẻ trung, hoa mỹ. Ngay lập tức, hình ảnh những người phụ nữ trẻ mặc váy ngắn, đi giày bệt Mary Janes hay bốt cổ cao kèm với những đôi tất dày, nhiều màu sắc xuất hiện ngày càng nhiều trên đường phố. Trang phục này được xem là đại diện cho tinh thần của London vào giữa những năm 1960: tự do, tràn đầy năng lượng và sức trẻ.
Sự lụi tàn của váy ngắn
Tuy nhiên, phong trào diện váy ngắn kéo dài đến gần cuối những năm 1960 rồi dần lụi tàn. Bị ảnh hưởng từ chính trị, thời trang lúc này bắt đầu trở lại xu hướng hoài cổ. Những bộ váy ngắn táo bạo dần lại được "nới dài" xuống cổ chân. Váy maxi là trang phục được nữ giới ưa chuộng nhất lúc bấy giờ. Thậm chí, váy mini - trang phục ban đầu vốn được cho là sự giải phóng đối với phụ nữ - giờ lại bị coi là biểu tượng của sự lạm dụng. Nó lập tức rơi vào danh sách "tẩy chay" của các nhà vận động xã hội vào đầu những năm 1970.
Sự phát triển trở lại của váy ngắn
Đến cuối 1970, váy ngắn giành lại được vị thế của mình. Tất cả nhờ phong trào nhạc punk vào cuối thập kỷ này. Các ngôi sao nhạc Rock như Debbie Harry của nhóm Blondie được coi là người đi đầu trong việc "tái sinh" trang phục gợi cảm này. Họ chủ trương chống lại những xu hướng đám đông vốn bị xem là nhạt nhẽo, bê tha, kể cả thời trang.
Váy ngắn trong những năm 1970 cũng được thay đổi cho phù hợp với thời thế. Các nhà thiết kế như Vivienne Westwood hay Malcolm McLaren sử dụng da đen hay nhựa PVC để làm trang phục, thay vì chỉ cotton như trước. Bên cạnh đó, váy mini được mặc kèm các loại quần lưới rách hoặc trang phục bụi bặm để thể hiện thái độ bất cần trước những xu thế của xã hội. Từ một phong trào nhỏ lẻ, thời trang punk nói chung và váy ngắn nói riêng dần bước lên vị trí chủ đạo trong làng thời trang.
Đến thập kỷ 1980 và 1990, váy mini được phát triển theo hướng trưởng thành, nữ tính, sexy hơn so với thập niên 1960. Các cô gái giờ rũ bỏ những kiểu váy ngắn màu sắc sặc sỡ hay kẻ sọc để đến với trang phục trơn màu, mặc kèm với đủ loại suit vai rộng, vừa quyền lực lại thanh lịch. Nhân vật Carrie trong series phim “Sex in the City” là ví dụ điển hình.
Trong những năm 2000 và 2010, váy ngắn là kiểu trang phục gợi cảm thống trị toàn bộ các sàn catwalk cũng như tạp chí phong cách của phương Tây. Các bộ sưu tập mới xuất hiện tại những tuần thời trang lớn không bao giờ thiếu vắng váy ngắn. Các sao hạng A tại Hollywood đều là "fan cuồng" của loại váy này.
DEC Design Educationsưu tầm & biên tập.
#DEC: "Học để trở thành chuyên nghiệp"
Thấy trên facebook có bạn – không nhớ bạn nào – hỏi: mặc váy quá đầu gối thì có nghĩa là váy cao hơn đầu gối hay thấp hơn đầu gối – nghĩa là mép váy nằm ở phía ống chân hay phía đùi (đầu gối là trung điểm)?
Câu trả lời là váy dài chờm xuống phía dưới đầu gối, phần ống chân.
Lí do không phải do vị trí tương đối của váy với đầu gối mà là do cách quan niệm của người Việt: váy, quần là những thứ có điểm gốc được cho là cạp quần, cạp váy mà từ đó chiều dài của quần, của váy phát triển theo chiều hướng xuống dưới. Chiều dài được tính từ điểm gốc đến điểm ngọn, trong trường hợp này là từ cạp quần, cạp váy xuống dưới mép ống quần, mép váy. Hướng từ trên xuống dưới là hướng tự nhiên của quần – váy. (thử nghĩ, khi cầm quần – váy, bao giờ ta cũng cầm phần cạp, để cho toàn bộ chiều dài đổ xuống)
Điều này cũng đúng với áo mặc khi chúng ta luôn cầm cổ áo để chiều dài buông xuống phía dưới. Do đó mặc áo quá mông tức là áo rất dài, chờm xuống phía dưới mông.
Trường hợp này còn đúng với cả tóc khi phần gốc lại là ở trên, và ngọn tóc lại là dưới cùng. Tóc dài là tóc hướng xuống dưới.
Như vậy đối với cả quần – váy, áo và tóc thì chiều dài không phải được xác định theo chiều nằm ngang theo hướng từ trái sang phải như cách đo thông thường trong đời sống mà được xác định theo chiều thẳng đứng hướng từ trên xuống dưới. Lí do? Cạp quần, cổ áo, chân tóc là những điểm cố định, do đó được chọn làm điểm xuất phát để đo độ dài, mà chúng lại nằm ở vị trí phía trên.
Điều này khác với việc đo chiều cao của sự vật, bao giờ cũng là chiều thẳng đứng từ dưới hướng lên trên. Bởi vì chiều cao không gì khác là sự khác biệt trong khoảng cách của một đầu mút của sự vật tới điểm tiếp xúc với bề mặt phẳng (trong hầu hết các trường hợp là mặt đất). Sự gia tăng chiều cao là sự gia tăng khoảng cách đối với điểm gốc cố định – nơi sự vật tiếp xúc với bề mặt phẳng.
Vậy nên trong trường hợp giả định là chúng ta lội nước, thì “nước quá đầu gối” lại có nghĩa là nước cao vượt lên trên cả đầu gối, tới phần đùi của cơ thể. Vì ai cũng biết nước dâng lên theo hướng thẳng đứng từ dưới lên trên chứ không phải ngược lại. Nước dâng cao bao nhiêu, váy dâng cao bấy nhiêu
Như vậy có thể tạm đưa ra những kết luận sơ bộ sau:
- Chiều kích của sự vật được đo đạc, xác định theo hướng của sự tồn tại, phát triển, tình trạng tự nhiên của sự vật.
- Điểm cố định được coi là điểm mốc của sự đo.
- Các sự vật khác nhau sẽ có chiều và hướng đo khác nhau, nhiều khi là trái ngược nhau (hãy nghĩ về các vector có chiều và hướng khác nhau, trái ngược nhau).
- Như vậy con người nhận thức thế giới và phản ảnh những nhận thức đó vào trong ngôn ngữ của mình.
Muốn biết những điều tương tự? Hãy tìm hiểu một ngành khoa học ngôn ngữ học nhé các bạn. Đó là Ngôn ngữ học tri nhận – cognitive linguistics.
Ahihi.
Bài viết của Nhã Chi