Cùng khám phá cách thức tổ chức bộ máy triều đình nhà Nguyễn qua bộ tranh cổ rất sống động được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam.  Bộ Lại là một bộ trong Lục bộ của triều đình nhà Nguyễn, nắm việc quan tước, phong tước, ân ban thuyên chuyển, lựa chọn, xét công, bãi truất và thăng thưởng, bổ sung quan lại, cung cấp người cho các nha môn. Bộ Lại gần với Bộ Nội vụ thời nay. (Hình ảnh chụp lại từ BT Lịch sử Quốc gia). Đứng đầu các Bộ trong Lục bộ là quan Thượng thư, tương đương Bộ trưởng ngày nay. Một người nổi tiếng từng làm Thượng thư Bộ Lại là Nguyễn Cư Trinh (1716 - 1767). Ông làm quan đời chúa Nguyễn Phúc Khoát, đã nhiều lần cầm binh dẹp loạn, khai hoang lập ấp, mở cõi phía Nam. Bộ Lễ giữ việc lễ nghi, tế tự, khánh tiết, yến tiệc, trường học, thi cử, áo mũ, ấn tín, phù hiệu, chương tấu, biểu văn, sứ thần cống nạp, các quan chầu mừng, tư thiên giám, thuốc thang, bói toán, tăng lục, đạo lục, giáo phường, đồng văn nhã nhạc. Đến thời vua Duy Tân, Bộ Lễ được thay thế bởi Bộ Học để cai quản việc học hành, thi cử. Có thể nói bộ này tương đương với Bộ giáo dục và đào tạo và Bộ văn hóa thông tin ngày nay. Nhân vật lịch sử nổi tiếng từng đứng đầu bộ này là ông Cao Xuân Dục (1843–1923). Bộ Hộ thời Nguyễn giữ chính sách điền thổ, hộ khẩu, tiền thóc, điều hòa nguồn của cải nhà nước, có chức năng gần với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ngày nay. Nhân vật nổi tiếng từng làm Thượng thư Bộ Hộ là Phạm Phú Thứ (1820–1883). Ông cùng với Nguyễn Trường Tộ là những người có quan điểm canh tân đất nước trong những năm cuối thế kỷ 19. Bộ Công coi việc xây dựng thành hào, cầu cống đường sá, việc thổ mộc, thợ thuyền, tu sửa xây dựng, thi hành lệnh cấm về núi rừng, vườn tược và sông ngòi. Có thể coi Bộ Công tương đương với bộ Giao thông Vận tải và bộ Xây dựng ngày nay. Một bức tranh vẽ cảnh các quan nhà Nguyễn thực hiện Lễ Phụng mệnh tại Hoàng thành Huế xưa. Ngoài bốn bộ đã kể đến ở trên, Lục bộ còn hai bộ khác là Bộ Binh (tương đương Bộ Quốc phòng) và Bộ Hình (tương đương Tòa án Tối cao), tiếc rằng tranh vẽ về hai bộ này không còn được lưu giữ. Bức tranh này vẽ Viện Cơ mật, là một cơ quan thành lập năm 1834 dưới thời vua Minh Mạng. Đây là cơ quan tư vấn của nhà vua, do bốn đại thần điều hành. Các vị đại thần của viện Cơ mật thường mang danh hiệu Đại học sĩ của các điện Đông Các, Văn Minh, Võ Hiển và Cần Chánh. Vào đầu thập niên 1970, tác giả Hà Mai Phương đã tra cứu và thống kê được trong chi nhánh Văn khố Đà Lạt bấy giờ lưu giữ 352 tập châu bản (tức các bản tấu sớ đã được vua ngự phê hoặc ngự lãm) triều vua Tự Đức (trong tổng số 611 tập châu bản nhà Nguyễn từ triều vua Gia Long đến vua Bảo Đại còn giữ lại được), phần nội dung liên quan đến bộ Công chỉ có 8 tập, ít nhất trong lục bộ. Và tác phẩm Hoạt động của bộ Công dưới đời vua Tự Đức qua các châu bản nhà Nguyễn dù tập trung khai thác một chủ đề khá khô khan, ít được quan tâm nhưng có thể nói là cuốn sách cần thiết, giúp bổ khuyết hay điền vào chỗ trống một khối lượng thông tin hữu ích từ nguồn sử liệu quý báu là châu bản nhà Nguyễn. Đồng thời, cuốn sách cũng mang đến một góc nhìn khác về vua Tự Đức, theo hướng tích cực. From Wikipedia, the free encyclopedia The Six Ministries (Vietnamese: Sáu bộ, chữ Nôm: 𦒹部; Sino-Vietnamese: Lục bộ, chữ Hán: 六部), or the Six Boards, were the major executive parts of the government of the Nguyễn period Vietnamese state from its establishment under the Gia Long Emperor in 1802 until 1906, with the establishment of the Học Bộ (chữ Hán: 學部) in 1907. These six core ministries would exist largely unchanged until the 1933 reforms of the Southern Court by the Bảo Đại Emperor. History[edit]The Six Boards included:
The Six Boards were established in 1802 after Gia Long's coronation, however they were not fully operational until 1830. Each board had a president (Thượng thư, 尚書), supported by two vice-presidents (Tham tri, 參知). In 1826 emperor Minh Mạng added two vice-minister into each board (Thị lang, 侍郎). By the mid-1840s, the six ministries comprised almost 100 people, included secretaries serving on their boards. In 1907, emperor Duy Tân founded the Ministry of Education to take over a number of functions of the Board of Rites. Cao Xuân Dục was chosen to be its first minister. Gallery[edit]
See also[edit]
References[edit]
Sources[edit]
|
