Bài hát hồ trên núi nói về hồ nào

Từ lâu, nhạc phẩm “Hồ trên núi” của cố nhạc sĩ Phó Đức Phương đã ghi vào lòng người bức tranh non xanh nước biếc, phong cảnh hữu tình với những hình ảnh thuyền ngược, xuôi; hồ nước đầy là mặt gương soi; tiếng rừng, tiếng suối; xôn xang mái chèo nhịp đời sinh sôi; cá nặng lưới đầy… Nhưng ít ai biết, ca khúc ấy được cố nhạc sĩ Phó Đức Phương lấy cảm hứng sau một chuyến đi thực tế vào năm 1971 đến hồ Cấm Sơn. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về địa danh này nhé!

1. Hồ Cấm Sơn ở đâu

Hồ Cấm Sơn thực chất là một công trình thủy nông lớn nhất Miền Bắc, tọa lạc tại địa bàn bốn xã Sơn Hải, Hộ Đáp, Tân Sơn và Cấm Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Công trình này có nhiệm vụ điều tiết nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Hồ nước này có diện tích lên đến 2.650ha, dung tích chứa nước 248 triệu m3.

Xung quanh hồ được bao bọc là những dãy núi cao hùng vĩ, nhưng rừng cây xanh mướt, tạo nên một không gian thiên nhiên vô cùng ấn tượng.

2. Nên đến hồ Cấm Sơn khi nào

Bạn có thể đến hồ Cấm Sơn vào bất cứ thời gian nào trong năm cũng đều được. Tuy nhiên, theo những người có kinh nghiệm du lịch hồ Cấm Sơn chia sẻ: mùa hè có lẽ là thời điểm du lịch hồ Cấm Sơn đẹp nhất. Bởi lúc này không gian thoáng đãng, bạn không những có thể ngắm cảnh, mà còn được cắm trại và tắm hồ nữa nhé.

Bên cạnh đó, mùa thu cũng là thời điểm lý tưởng nên du lịch hồ Cấm Sơn, bởi lúc này nhiệt độ mát mẻ, ít mưa, cây cối đang thay lá, tạo nên một không gian thiên nhiên vô cùng lãng mạn.

3. Khám phá vẻ đẹp hồ Cấm Sơn

Một vịnh Hạ Long trên cạn

Nếu phía Nam có hồ Dầu Tiếng thì Miền Bắc có hồ Cấm Sơn Bắc Giang. Cấm Sơn chính là hồ thuỷ nông lớn nhất miền Bắc có dung tích 248 triệu m³ nước. Ngoài giá trị về mặt kinh tế, hồ còn rất nổi tiếng về mặt du lịch tham quan nghỉ dưỡng ở miền Bắc. Bao quanh hồ là những ngọn núi cao quanh năm xanh ngắt một màu, nhấp nhô, trùng điệp. Vẻ đẹp trời, mây, non, nước hòa quyện làm một khiến cảnh quan nơi đây vô cùng thơ mộng, quyến rũ, chẳng khác nào một vịnh Hạ Long trên cạn của miền Bắc.

Nguồn cảm hứng sáng tác ca khúc “Hồ trên núi”

Hồ Cấm Sơn giống như một bức tranh thiên “sơn thủy hữu tình”, với những dãy núi nhấp nhô, trùng điệp, những cánh rừnh xanh thẳm một màu. Tất cả cùng hòa quyện tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình hết sức thơ mộng. Và nơi đây chính là niềm cảm hứng để cố nhạc sỹ nổi tiếng Phó Đức Phương sáng tác ca khúc để đời “Hồ trên núi”.

Du thuyền lúc sáng sớm

Sáng sớm đi dạo quanh hồ Cấm Sơn thật bình yên lắm, mặt nước phẳng lặng y như một tấm gương soi khổng lồ. Du thuyền trên mặt hồ, hơi nước thanh khiết phảng phất khiến du khách có cảm giác thật sảng khoái. Nhiều người muốn dậy thật sớm hít thở trong bầu không khí của sông nước, núi rừng ấy và vui lây với sự hối hả của dân bản í ới gọi nhau đi chợ phiên.

Những làn sương sớm phủ màu trắng đục huyền ảo trên mặt hồ dần tan vào sóng nước khi mặt trời ló rạng. Mặt hồ gợn sóng lấp lánh trong nắng sớm, vài chiếc thuyền nan lướt qua, nghe văng vẳng câu ca của cố nhạc sĩ Phó Đức Phương về hồ Cấm Sơn: “Thuyền ta ngược, thuyền ta xuôi, giữa dòng nước bạc, nhịp chèo ta bơi…”

Nhưng có lẽ, không nhiều người biết, nhạc sĩ Phó Đức Phương lấy cảm hứng sáng tác Hồ trên núi từ đâu. Đó chính là hồ Cấm Sơn ở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, trong lần nhạc sĩ đi thực tế năm 1971, một hồ rất đẹp nhưng chưa nhiều người biết đến và tiềm năng du lịch còn rất lớn.

“Bầu sữa” tưới tiêu của đất vải và đất na

Cấm Sơn là một hồ lớn nước có hình như một con rết có đầu, đuôi, 2 chân dưới và 1 chân trên lưng. Bình thường, mặt hồ rộng 2.600ha nhưng đến mùa mưa lũ nước dâng cao, mặt hồ có thể rộng đến 3.000ha. Hồ Cấm Sơn nằm trên địa bàn 4 xã thuộc huyện Lục Ngạn, gồm: Hộ Đáp, Tân Sơn, Sơn Hải và Cấm Sơn, giáp ranh với 2 huyện Đình Lập và Hữu Lũng của tỉnh Lạng Sơn. Hồ Cấm Sơn có chiều dài gần 30km, bề ngang nơi có đường kính rộng nhất khoảng 7km, chỗ hẹp nhất chỉ 200m, lòng hồ nơi sâu nhất khoảng 47m, có tới hàng trăm hòn đảo và chứa một lượng nước khổng lồ phục vụ nông nghiệp.

Dòng Cấm Sơn xuất phát từ huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Chảy sang địa bàn huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang thì bị chặn lại và thành hồ. Hồ Cấm Sơn đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động nông nghiệp của 2 tỉnh Lạng Sơn, Bắc Giang, là nơi cung cấp nước tưới tiêu chủ yếu cho 2 tỉnh này. Trong đó, Bắc Giang là tỉnh có diện tích trồng vải lớn nhất cả nước, còn Lạng Sơn nổi tiếng với trái na Đồng Bành, bên cạnh lúa và hoa màu đều được tưới tiêu bởi nước hồ Cấm Sơn.

Vẻ đẹp khác biệt ở hồ Cấm Sơn chính là bờ của hồ chính là những ngọn núi trùng trùng điệp điệp bao bọc. Trong lòng hồ, từ xa xưa đã có nhiều bản làng người dân tộc Nùng, Tày, Kinh cùng nhau sinh sống, tạo nên một vùng văn hóa rất đa dạng và mang đậm bản sắc. Do lòng hồ rộng nên người dân sống xung quanh hồ đi lại chủ yếu bằng thuyền. Đồng thời, hồ Cấm Sơn cũng chưa có nhiều sự can thiệp của con người nên vẫn giữ được vẻ đẹp hoang sơ, huyền bí. Chính vì vậy, người dân nơi đây vẫn truyền tai nhau câu: “Áo chàm xuống núi bơi thuyền / Khăn nam phân phất như tiên dưới trần”.

Xung quanh hồ Cấm Sơn còn ẩn chứa nhiều câu chuyện huyền bí, ly kỳ, như các sự tích về núi Ba Hòn, suối Cấm, suối Mọc, suối Vảy Rồng, núi Kỉn, làng Mấn, đảo Lăn Lóc... Những câu chuyện được người dân tộc thiểu số kể một cách chân thực càng tôn lên vẻ đẹp mộc mạc, nhẹ nhàng của hồ Cấm Sơn.

“Thuyền ta ngược, thuyền ta xuôi, giữa dòng nước bạc, nhịp chèo ta bơi…”

Khác với một số hồ khác như hồ Hòa Bình, hồ Cấm Sơn có nhiều đồi hơn núi đá vôi ở trong lòng hồ. Những ngọn đồi được phủ cây keo đều tăm tắp, xen lẫn là những loại cây rừng mọc tự nhiên. Bình minh là thời điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng cảnh sắc của hồ Cấm Sơn. Mặt hồ gợn sóng lấp lánh sớm, điểm vào khung cảnh trữ tình là những chiếc thuyền nan của người dân lướt qua hoặc thuyền chài đánh cá. Những hình ảnh hoang sơ này đã được nhạc sĩ Phó Đức Phương miêu tả bằng câu hát mượt mà “thuyền ta ngược, thuyền ta xuôi, giữa dòng nước bạc, nhịp chèo ta bơi..”.

Du lịch hồ Cấm Sơn, du khách còn được thưởng thức những giá trị văn hóa phi vật thể của đồng bào dân tộc thiểu số như hát then, đàn tính, hát đối, hát lượn… Ẩm thực hồ Cấm Sơn rất hấp dẫn, có thể kể đến một số món như thịt gà đồi nướng, tôm, cá nuôi trồng trong hồ rất ngon và đảm bảo độ tươi sạch, măng rừng luộc chấm muối ớt, đặc biệt là món tôm bay rừng. Tôm bay rừng chính là châu chấu rừng được người dân bắt bằng lưới bát quái. Sau đó được sơ chế bỏ phần đầu và chiên giòn. Món này được vắt thêm chanh, rất thơm ngon, đặc biệt là vừa thưởng thức vừa ngắm cảnh lòng hồ.

Hiện nay, tiềm năng khai thác du lịch của hồ Cấm Sơn còn rất lớn, mới chỉ có một số dịch vụ như chèo thuyền, bãi cắm trại… được đưa vào khai thác du lịch. Năm 2022, huyện Lục Ngạn tập trung triển khai phát triển du lịch hồ Cấm Sơn với các điểm nhấn như du lịch Famtrip (du lịch tìm hiểu, làm quen, tiếp thị), du lịch miệt vườn hái trái cây tại các xã Quý Sơn, Tân Quang, Tân Mộc. Đặc biệt, huyện lựa chọn xây dựng những tour du lịch lòng hồ Cấm Sơn, Khuôn Thần để tạo đà phát triển hướng đi mới về du lịch của huyện Lục Ngạn.