ỗi lần về thăm quê, tôi có niềm vui nho nhỏ là một mình đi dạo trên đường làng ra cánh đồng Cồn Mô lúc ánh mặt trời từ từ lặn. Mùa này, gió Lào thôi phả hơi nóng hầm hập, bỏng rát trên những hàng cau. Cơn mưa rào cuối mùa hè ào qua nhanh rồi tạnh, vậy mà cũng đủ để những giọt nước ngấm đến từng thớ đất cho ngàn hoa đồng nội khoe vẻ tươi tắn, xuân thì. Bước trên bờ mương lồng lộng gió, tôi ngắm không chán mắt muôn loài hoa dại, mê đắm một loài hoa vừa chỉ nghe tên cũng đã xao xuyến đến bồi hồi - hoa xuyến chi. Xuyến chi tự biết mình không hương như những loài hoa khác nên đã tinh tế chọn một màu trắng tinh khôi để ai lỡ nhìn rồi cũng thấy nao nao ngày gặp lại. Nhắc đến những đóa hoa dại mộc mạc này là biết một vẻ đẹp vừa thanh nhã, dịu dàng, vừa nhu mì, ý nhị. Không rực rỡ, kiêu sa, không ngào ngạt hương thơm đến say đắm lòng người nhưng loài hoa còn mang một tên gọi khác là cúc vệ đường luôn ở trong thẳm sâu tâm hồn của những người yêu vẻ đẹp nhẹ nhàng, bình dị.  Xuyến chi trông yếu đuối đến mong manh, vậy mà, cho dù ở nơi đâu, từ bờ ruộng, triền đê đến vệ cỏ bên đường hay đồng đất cằn khô sỏi đá cũng đều mọc được và sống trọn vẹn ân tình hết thảy những mùa hoa. Tôi đã từng ngắm xuyến chi nơi chốn thị thành với một màu hoa trắng nhưng không ở đâu xuyến chi đẹp bằng khi lẫn vào giữa ngàn hoa dại vô ưu trên cánh đồng quê mênh mông gió. Cũng là một họ cúc, như cúc kim, cúc mai vàng, cúc mâm xôi, cúc đại đóa, cúc họa mi... nhưng không thể ngắt xuyến chi để cắm vào bình vì hoa sẽ mau tàn khi không được sống giữa ngàn nội cỏ. Xuyến chi là loài hoa dại nhưng không hề sống đơn lẻ mà mọc thành từng bụi san sát bên nhau xen giữa muôn loài cỏ hoang để cùng với con mương nước trong văn vắt, cánh đồng làng lúa chín vàng rực, đàn cò trắng phau bay chấp chới giữa ráng chiều vẽ nên một bức họa đồng quê tuyệt mỹ. Tôi nhìn hoa xuyến chi, chợt nhớ những mùa lúa năm nào khi làng còn hợp tác xã, xuyến chi màu trắng thơ ngây bên đám ruộng màu mạ non vừa mới cấy. Tôi nhìn hoa xuyến chi, chợt nhớ mùa hè thuở xa lắc cùng đám bạn rủ nhau đi bứt toóc sau cánh đồng làng, hoa xuyến chi thầm thì gieo vào tuổi mười lăm biết bao là mộng ước. Tôi nhìn hoa xuyến chi, chợt nhớ con đường đất từ bến đò ngang về làng Dương Lệ, xuyến chi và mấy loài cỏ dại bẽn lẽn vui đùa cùng những cành dứa dại đầy gai. Làng xưa giờ đã khác. Còn đâu thanh âm tiếng gàu múc nước khi đêm về. Còn đâu làn khói lam chiều loang mờ trên mái rạ. Bụi tre, hàng hóp thưa dần nhường chỗ cho những con đường nhựa chạy dài. May mắn thay, cánh đồng Cồn Mô vẫn chưa hề thay đổi. Còn đó con mương nước chảy qua làng, còn đó ruộng lúa vàng hươm khi vào vụ gặt, còn đó con đường đất ngoằn ngoèo đầy dấu chân trâu... và vẫn còn đó những đóa xuyến chi - loài hoa không hề biết chọn mùa, luôn nở âm thầm giữa chốn hương đồng cỏ nội để mỗi mùa hè về làng tôi lại tìm được một chút hồn quê. Có một loài hoa đồng nội quen thuộc mà ta có thể bắt gặp ở bất cứ đâu, nhưng chắc ít người biết đến cái tên thanh nhã, dịu dàng của hoa. Đó là hoa Xuyến Chi. Tháng 3 về, những vạt hoa Xuyến Chi nở rộ khắp các nẻo đường quê Quảng Nam Loài hoa dại này lại có sắc đẹp kỳ lạ đến vậy, để mỗi khi ai nhắc đến loài hoa Xuyến Chi đều bồi hồi xao xuyến. Hoa Xuyến Chi có 5 hoặc 6 cánh, dễ dàng bay theo gió... Mùa này, khi bạn thong thả đạp xe trên các tuyến đường bê tông liên thôn, theo các con đường nhỏ giữa những đồng lúa xanh ngát, dọc các bờ đê, con sông trên địa bàn TP Hội An, thị xã Điện Bàn, huyện Duy Xuyên (Quảng Nam)… sẽ bắt gặp những vạt hoa nở rộ, trắng muốt tinh khôi. Loài hoa với vẻ đẹp tinh khôi, giản dị Thời điểm ngắm hoa đẹp nhất được nhiều bạn trẻ chia sẻ là lúc 6-9 giờ sáng hoặc lúc hoàng hôn vừa buông xuống. Buổi sáng, hoa Xuyến Chi mang một vẻ đẹp thanh nhã, dịu dàng, bừng lên một sức sống mãnh liệt dù hoa mọc tại bất kỳ địa hình nào tô điểm thêm cho những nẻo đường. Buổi chiều khi hoàng hôn vừa phủ bóng, những vạt hoa lay động trước gió đón chờ màn đêm buông xuống tạo nên nét cô liêu, mong manh. Hoa có mặt khắp các địa hình. Bên ghềnh đá, gò đất khô, bờ mương... Hoa mọc hoang dại khắp nơi, Xuyến Chi còn được gọi bằng nhiều tên “dân dã” khác như: Cúc vệ đường, Hoa đường tàu… Sinh viên thời xưa còn gọi là Hoa sinh viên. Xuyến Chi là một loài cây hoa thuộc họ Cúc. Xuyến Chi tươi tốt ở những nơi không gian thoáng, nhiều nắng gió. Cây cao chừng nửa mét mọc theo khóm. Hoa quanh năm nhưng chủ yếu nở rộ vào cuối xuân. Cái tên Xuyến Chi thơ mộng cũng được nhắc đến trong thơ ca như biểu tượng của một tình yêu chân thành, giản dị Hoa năm hoặc sáu cánh màu trắng bao quanh nhụy vàng. Đầu nhụy là các múi gai có hạt, dễ dàng phân tán theo gió hoặc bám vào bất cứ vật nào di chuyển qua, nhờ đó mà hạt Xuyến Chi có thể đến được nơi đất mới, nảy nở sinh sôi. Xuyến Chi có mặt ở mọi địa hình: Bên ghềnh đá, bãi cát, gò đất khô, đất hoang, bên đường tàu, triền đê, bờ mương, vệ đường… Dù môi sinh có nghiệt ngã, Xuyến Chi vẫn phát triển và bốn mùa hoa nở với những bông hoa bé nhỏ tươi tắn, lung linh… Cây Xuyến Chi còn được đưa vào trong các bài thuốc dân gian chữa bệnh… Tháng ba về, những vạt hoa Xuyến Chi nở rộ, tạo nền cảnh thanh nhã yên bình cho các bạn trẻ đến vui chơi chụp ảnh. Cái tên Xuyến Chi thơ mộng cũng được nhắc đến trong thơ ca như biểu tượng của một tình yêu chân thành, giản dị: “Em thách cưới một vòng hoa Xuyến Chi. Để tôi suốt trưa, mải mê khắp triền đồi lộng gió…”. Hoa Xuyến Chi trên đồng quê Quảng Nam Ngoài vẻ đẹp dịu dàng, thanh nhã làm nền cho khung cảnh vùng quê yên bình thì Xuyến Chi còn là cây thuốc được lưu truyền trong dân gian như chữa bệnh đường ruột, chữa đau lưng do làm quá sức, chữa ngứa do dị ứng thời tiết, chữa đau nhức răng, viêm lợi… |
