GV hướng dẫn HS tìm hiểu những kiến thức về các biện pháp tu từ. - Hình thức vấn đáp. - HS trả lời. - GV chốt kiến thức 1. So sánh Show - So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. - Ví dụ: Mặt trời xuống biển như hòn lửa 2. Nhân hóa - Nhân hóa là biện pháp tu từ gán thuộc tính của người cho những sự vật không phải là người nhằm tăng tính hình tượng, tính biểu cảm của sự diễn đạt. -Ví dụ: Sóng đã cài then đêm sập cửa 3. Điệp ngữ - Điệp ngữ là biện pháp tu từ lặp lại một từ ngữ (đôi khi cả một câu) để làm nổi bật ý muốn nhấn mạnh. - Điệp ngữ có 3 dạng: + Điệp ngữ nối tiếp: là các từ ngữ được điệp liên tiếp nhau, tạo ấn tượng mới mẻ, có tính chất tăng tiến. + Điệp ngữ cách quãng + Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) Ví dụ: Một bầy gà mà bươi trong bếp Chết ba con hỏi còn mấy con II. Luyện tập: Bài tập 1: ? Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong các bài Bài học đường đời đầu tiên. Cho biết tác dụng của việc sử dụng phép so sánh trong văn bản trên. Hướng dẫn làm bài - Những câu có sử dụng phép so sánh trong bài Bài học đường đời đầu tiên: + Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. + Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. + Cái chàng dế Choắt người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. + Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn như người cởi trần mặc áo gi-lê. + Mỏ cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất - Tác dụng: Miêu tả một cách sinh động hình dáng, tính cách của thế giới loài vật. Bài tập 2: ? Chỉ ra và cho biết tác dụng của phép tu từ so sánh trong những câu sau: a. “ Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng Rướn thân trắng bao la thâu góp gió” (Quê hương, Tế Hanh) b. Cày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày (Ca dao) Hướng dẫn làm bài - Phép so sánh: + Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng - Tác dụng: Khắc họa một cách sống động bức tranh lao động đầy hứng khởi và dạt dào sức sống với cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi căng tràn khí thế; thể hiện tình yêu quê hương thắm thiết, ca ngợi nhiệt tình lao động của những người dân chài lưới. b. - Phép so sánh: Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày - Tác dụng: diễn tả nỗi vất vả, cực nhọc của người nông dân cày ruộng lúc ban trưa. Đồng thời qua đó, tác giả dân gian muốn ca ngợi thành quả lao động của họ và nhắc nhở chúng ta phải biết quý trọng thành quả lao động đó. Bài tập 3: Tìm 5 câu ca dao có sử dụng phép nhân hoá. Hướng dẫn làm bài 1. Trâu ơi ta bảo trâu này, Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta. 2. Núi cao chi lắm núi ơi, Núi che mặt trời chẳng thấy người thương. 3. Núi cao bởi có đất bồi, Núi chê đất thấp, núi ngồi ở đâu ? 4. Muôn dòng sông đổ biển sâu Biển chê sông nhỏ biển đâu nước còn. 5. Khăn thương nhớ ai Khăn rơi xuống đất Khăn thương nhớ ai Khăn vắt lên vai Khăn thương nhớ ai Khăn chùi nước mắt. . . Bài tập 4: Đặt hai câu, nội dung tùy chọn có sử dụng phép nhân hóa? Hướng dẫn làm bài
Bài tập 5: Bài tập 1: Tìm điệp ngữ trong các đoạn trích dưới đây và cho biết đó là dạng điệp ngữ nào ?
(Ma Văn Kháng) b.Năm qua đi, tháng qua đi Tre già măng mọc có gì lạ đâu Mai sau, Mai sau, Mai sau, Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh. (Nguyễn Duy) c. Trèo lên cây bưởi hái hoa Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay… (Ca dao) Hướng dẫn làm bài
Bài tập 6: Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ và hiệu quả diễn đạt của nó.
( Cảnh khuya - Hồ Chí Minh) b. “Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ” ( Tiếng gà trưa – Xuân Quỳnh) Hướng dẫn làm bài
- Giúp ta hình dung: ánh trăng lồng vào cổ thụ, bóng cổ thụ lồng vào những bông hoa hay ánh trăng lồng vào cổ thụ, bóng cổ thụ in hình xuống mặt đất như những bông hoa xinh xắn tạo nên bức tranh trăng lung linh, huyền ảo. - Điệp từ “lồng” có tác dụng làm cho cảnh vật đan lồng vào nhau tạo nên bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối lung linh ánh sáng. Nét đậm là dáng hình cổ thụ trên cao lấp lánh ánh sáng, nét nhạt là bóng cây là lung linh xao động trên mặt đất. - Điệp từ lồng còn có tác dụng, làm cho ba vật thể (Trăng, cổ thụ, hoa) vốn dĩ cách xa nhau đan cài quấn quýt, hoà quyện vào nhau, soi sáng cho nhau rất hữu tình. - Qua đó cho thấy tâm hồn nhà thơ- tâm hồn thi sĩ nhạy cảm với cái đẹp và có tình yêu thiên nhiên say đắm.
-Điệp từ “vì” được nhắc lại 4 lần chủ yếu là đầu mỗi dòng thơ. - Tác dụng: + Nhấn mạnh những lí do cầm súng của người chiến sĩ: rất lớn lao cao cả nhưng cũng rất bình thường, giản dị. + Làm nổi bật, khắc sâu mối quan hệ giữa các tình cảm đó, tình yêu Tổ quốc bắt nguồn từ những điều bình thường, giản dị: tình cảm dành cho người thân ruột thịt, những kỉ niệm bình dị của tuổi thơ. Những tình cảm đó là cội nguồn sâu xa của tình yêu tổ quốc, làm ch tình yêu tổ quốc nồng nàn hơn, tha thiết hơn trong trái tim người chiến sĩ. + Diễn tả tình yêu tổ quốc thiết tha, cháy bỏng, thôi thúc người chiến sĩ cầm chắc tay súng, chiến thắng kẻ thù. + Góp thêm một định nghĩa về tình yêu Tổ quốc đơn sơ, giản dị mà sâu sắc. \=> Mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ là lẽ sống cao đẹp của cả dân tộc ta thời đại đánh Mĩ anh hùng. 3. Củng cố: GV chốt lại kiến thức cần nắm trong buổi học. 4. Hướng dẫn học sinh học ở nhà: - Học bài - Hoàn thiện các bài tập - Chuẩn bị nội dung buổi học sau: Văn bản Mây và sóng và Bức tranh của em gái tôi, BPNT Ẩn dụ và dấu câu. Các biện pháp tu từ so sánh nhân hóa là gì?So sánh được định nghĩa như sau: "So sánh là biện pháp dùng để đối chiếu hai sự vật, hiện tượng... với nhau. Trong đó các sự vật, hiện tượng này mặc dù khác nhau về tính chất nhưng lại có nét tương đồng ở cùng một khía cạnh nào đó. Ví dụ: Tối như mực, Đen như gỗ mun, Nhát như thỏ đế, Chậm như sên... Biện pháp tu từ so sánh là gì cho ví dụ?So sánh là biện pháp đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để tăng sức gợi hình, gợi cảm cho biểu đạt. Ví dụ: Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngon. Câu thơ trên so sánh trẻ em như búp trên cành. Biện pháp tu từ nhân hóa như thế nào?Nhân hoá là một biện pháp tu từ gọi hoặc tả con vật, đồ vật, cây cối,… bằng những từ ngữ thường được sử dụng để gọi con người, qua đó làm cho thế giới các sự vật vô tri vô giác trở nên gần gũi với con người, đồng thời thể hiện được suy nghĩ, tình cảm như con người. Biện pháp tu từ là gì lớp 5?Biện pháp tu từ là cách sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu, văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt, đồng thời góp phần gây ấn tương với người đối diện, người đọc về nội dung mình muốn truyền đạt. |
