Trong công tác hạch toán kế toán doanh nghiệp thường có sự khác biệt, giữa số thuế thu nhập doanh nghiệp theo kế toán, và số thuế thu nhập doanh nghiệp theo cơ quan thuế. Lý do là cơ sở ghi nhận, hay nguyên tắc ghi nhận thu nhập, ghi nhận chi phí giữa kế toán và thuế khác nhau. Để giải quyết sự khác biệt này trong kế toán, thì ta dùng tài khoản “Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại” xem là công cụ hạch toán. Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại, có thể hiểu là số thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh kỳ này nhưng bị hoãn lại đến các kỳ kế toán sau, hoặc ngược lại là ghi nhận phải nộp kỳ này theo pháp luật thuế, nhưng kỳ sau mới phát sinh nộp thuế theo pháp luật kế toán. Nội dung cần nghiên cứu về thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại trong kế toánTrong công tác kế toán, chúng ta ghi nhận “Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại” khi phát sinh, sẽ có sự ảnh hưởng trên hai góc độ trong báo cáo tài chính là:
Xét trên Góc độ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Ta có:
Sự khác nhau giữa 2 công thức trên: + Lợi nhuận kế toán trước thuế, là theo pháp luật kế toán. + Thu nhập tính thuế, là theo pháp luật thuế. Nhiệm vụ của kế toán là phải phản ánh sự khác biệt nêu trên qua tài khoản để ghi nhận trong báo cáo kết quả kinh doanh. Xét trên góc độ bảng cân đối kế toán: Nghiên cứu “Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại”, góc độ bảng cân đối kế toán ta cần nắm hai nội dung sau:
+ Chênh lệch tạm thời được khấu trừ: là chênh lệch làm phát sinh các khoản khấu trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong tương lai, làm giảm nghĩa vụ thuế trong tương lai và phát sinh “Tài sản thuế thu nhập hoãn lại”. + Chênh lệch tạm thời chịu thuế: là chênh lệch làm phát sinh thu nhập chịu thuế khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong tương lai, làm tăng nghĩa vụ thuế trong tương lai và phát sinh “Thuế thu nhập hoãn lại phải trả”. Nhiệm vụ của kế toán là phải phản ánh các khác biệt nêu trên qua tài khoản, để ghi nhận trong bảng cân đối kế toán. CÁC TÌNH HUỐNG PHÁT SINH THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP HOÃN LẠI THƯỜNG GẶPKhái niệm, bản chất, nguyên nhân phát sinh “thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại” trong thực tế làm kế toán có 5 trường hợp phổ biến như sau: Thuế thu nhập hoãn lại là gì, cách hạch toán thuế thu nhập hoãn lại, cơ sở tính thuế thu nhập hoãn lại sẽ được cung cấp chi tiết và đầy đủ nhất trong bài viết dưới đây.  1. Tổng quan về thuế thu nhập hoãn lại 1.1. Thuế thu nhập hoãn lại là gì? Thuế thu nhập hoãn lại là gì, là điều mà không ít anh chị kết toán thắc mắc. Thuế thu nhập hoãn lại là khoản thuế thu nhập mà trong tương lai doanh nghiệp sẽ phải nộp. Khoản này sẽ được tính dựa theo khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành. 1.2. Nguyên nhân phát sinh thuế thu nhập hoãn lại Nguyên nhân phát sinh thuế thu nhập hoãn lại là doanh nghiệp thanh toán nợ phải trả hoặc thu hồi giá trị tài sản. Điều này sẽ khiến trong tương lai, thuế thu nhập doanh nghiệp phải trả chưa đạt đến hoặc vượt khỏi thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong năm hiện hành. Mặc dù, khoản thanh toán, thu hồi trên thực tế nà không quá ảnh hưởng đến tổng thuế thu nhập doanh nghiệp tuy nhiên, khoản thuế thu nhập hoãn lại vẫn phải được doanh nghiệp ghi nhận. Thuế thu nhập hoãn lại có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. 2. Phương pháp kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu Thuế thu nhập hoãn lại phải trả được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại trong trường hợp phát sinh từ các giao dịch trong năm. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch trong năm sẽ được dựa vào Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả để ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Trong trường hợp, số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhận trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm. Lúc này, kế toán chỉ ghi nhận bổ sung thuế thu nhập hoãn lại phải trả là sự chênh lệch giữa số được hoàn nhập trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh. Kế toán sẽ ghi như sau: Nợ 8212 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại Có 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả Kế toán chỉ ghi giảm (hoàn nhập) số thuế thu nhập hoãn lại phải trả là số chênh lệch giữa số thuế được hoàn nhập trong năm lớn hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh nếu số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm lớn hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm. Nợ 347 Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả Có 8212 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại Việc điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước hoặc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán sẽ phát sinh thuế thu nhập hoãn lại phải trả. Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả là căn cứ để kế toán dựa vào đó ghi nhận hoặc hoàn nhập thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch. Kế toán sẽ ghi theo cách sau nếu phải điều chỉnh tăng thuế thu nhập hoãn lại: Nợ 4211 Lợi nhuận chưa phân phối năm trước ( Tăng số dư nợ nếu tài khoản 4211 có số dư Nợ) Giảm số dư có đầu năm tài khoản 4211 nếu tài khoản 4211 có số dư có) Có 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả. ( Tăng số dư có) Nếu thuế thu nhập hoãn lại phải trả cần điều chỉnh kế toán sẽ ghi như sau: Nợ 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả( giảm số dư có đầu năm) Có 4211 Lợi nhuận chưa phân phối năm trước ( Nếu tài khoản 4211 có số dư có sẽ tăng số dư có, nếu tài khoản có số dư nợ sẽ giảm số dư nợ đầu năm tài khoản 4211) 3. Cơ sở tính thuế thu nhập hoãn lại phải trả 4.1. Chênh lệch vĩnh viễn Chênh lệch vĩnh viễn là do các khoản chi phí hay doanh thu kế toán ghi nhận nhưng khi xác định chi phí hay doanh thu tính thuế lại bị loại trừ. Chênh lệch vĩnh viễn có thể làm thu nhập chịu thuế trong kỳ giảm đi nhưng cũng có thể làm thu nhập chịu thuế trong kỳ tăng lên. 4.2. Thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ chênh lệch tạm thời được khấu trừ Chi phí trích trước: Các khoản chi phí thực tế chưa phát sinh như trích trước lãi vay trả sau, trích trước sửa chữa TSCĐ… Tuy nhiên, doanh nghiệp đã tính trước vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ để đảm bảo nguyên tắc phù hợp của kế toán. Các khoản này chưa có chứng từ, hóa đơn hợp lý và trên thực tế là chưa phát sinh. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên chênh lệch tạm thời được khấu trừ = Chênh lệch tạm thời được khấu trừ x Thuế suất thuế TNDN hiện hành (%) 4.3. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ giá trị được khấu trừ chuyển sang năm sau của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng Trường hợp, nếu doanh nghiệp bị lễ sau khi quyết toán, thì số lỗ được bù trừ vào thu nhập chịu thuế của các hoạt động kinh doanh có thu nhập của năm tiếp theo (thời gian chuyển lỗ sẽ được tính từ năm tiếp sau năm phát sinh lỗ, tính liên tục không quá 5 năm). Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng = Giá trị được khấu trừ chuyển sang năm sau của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng x Thuế suất thuế TNDN hiện hành (%) 4.4. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng = Giá trị được khấu trừ của các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng x Thuế suất thuế TNDN hiện hành (%) nghiệp vụ thuế thu nhập hoãn lại Kế toán cần nắm chắc nghiệp vụ thuế thu nhập hoãn lại. 5. Cách hạch toán Tài sản thuế thu nhập hoãn lại 5.1. Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch trong năm được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại Để ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại, kế toán sẽ căn cứ vào “Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả”. Trường hợp, số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm lớn hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm. Số thuế thu nhập hoãn lại phải trả sẽ được kế toán ghi nhận bổ sung là số chênh lệch giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm. Theo đó, kế toán sẽ ghi: Nợ TK 8212 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Có TK 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả. 5.2. Số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm Đối với trường hợp này, kế toán chỉ ghi giảm (hoàn nhập) số thuế thu nhập hoãn lại phải trả là số chênh lệch giữa ô được hoàn nhập trong năm và số chênh lệch giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả: Nợ 347 Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả. Có 8212 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. 5.3. Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả sẽ được dùng để kế toán làm căn cứ ghi nhận hoặc hoàn nhập thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các giao dịch của các năm trước đã được điều chỉnh vào lợi nhuận chưa phân phối. Kế toán sẽ ghi như sau nếu thuộc vào trường hợp này: Nợ 4211 Lợi nhuận chưa phân phối năm trước ( Tăng số dư nợ nếu tài khoản 4211 có số dư nợ) Nếu tài khoản 4211 có số dư có thì giảm số dư có đầu năm tài khoản 4211 Có 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả. ( Tăng số dư có) 5.4. Trường hợp phải điều chỉnh giảm thuế thu nhập hoãn lại phải trả Nợ 347 Thuế thu nhập hoãn lại phải trả ( giảm số dư có đầu năm). Có 4211 Lợi nhuận chưa phân phối năm trước ( Tăng số dư có nếu tài khoản 4211 có số dư có) Giảm số dư nợ đầu năm tài khoản 4211 nếu tài khoản 4211 có số dư nợ. Không riêng gì thuế thu nhập hoãn lại mà còn rất nhiều nghiệp vụ quan trọng khác đòi hỏi sự chuyên nghiệp từ kế toán để đảm bảo công việc của doanh nghiệp diễn ra chính xác, thuận lợi. Tuy nhiên, để tìm kiếm kế toán chuyên nghiệp với chi phí rẻ không phải điều dễ. |
