Con trong giá thú là gì

Do sự phát triển của kinh tế xã hội, hiện tượng nam nữ sống với nhau như vợ chồng trước khi kết hôn không còn là điều mới lạ. Điều này gây ra một số mặt trái trong xã hội như phá thai, con sinh ra không được cha mẹ ruột thừa nhận, con sinh ra bị bỏ rơi vào các bệnh viện, chùa chiền... Những đứa trẻ này được gọi là con ngoài giá thú. Vậy con ngoài giá thú là gì? Pháp luật quy định như thế nào về quyền lợi của con ngoài giá thú? Hãy cùng Luật Hoàng Anh tìm hiểu trong bài viết dưới đây.  

I. Khái niệm con ngoài giá thú?

Để hiểu về khái niệm con ngoài giá thú, ta cần đặt thuật ngữ ngày dưới các góc độ như sau:
Theo từ điển Tiếng Việt, con ngoài giá thú là con mà cha mẹ sinh ra không phải là vợ chồng theo quy định của pháp luật. 
Theo từ điển Luật học trang 102, con ngoài giá thú là con mà cha mẹ không phải là vợ chồng hoặc cha mẹ ăn ở với nhau như vợ chồng, nhưng việc lấy nhau chưa được ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn đăng ký vào sổ kết hôn. 
Dưới góc độ pháp lý: hiện nay Luật hôn nhân gia đình nói riêng và pháp luật Việt Nam nói chung chưa có một văn bản pháp lý nào quy định cụ thể về khái niệm con ngoài giá thú. Theo đó, các trường hợp có thể phát sinh con ngoài giá thú bao gồm:
- Nam, nữ sống chung như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn và sinh con. 
- Một trong hai bên nam, nữ đã kết hôn với người khác nhưng vẫn sống chung như vợ chồng với người khác giới và sinh con. 
- Hai vợ chồng ly hôn với nhau nhưng sau đó tái hợp, không đăng ký kết hôn và sinh con. 
Ví dụ: A và B là công nhân ở khu công nghiệp C. Trong thời gian sống chung, A với B có một người con chung là D nhưng cả hai không đăng ký kết hôn. Khi đó D được gọi là con ngoài giá thú của A và B. 
Từ những điều trên có thể định nghĩa: Con ngoài giá thú là con mà cha mẹ không phải là vợ chồng trước pháp luật hoặc cha mẹ ăn ở, chung sống với nhau như vợ chồng nhưng việc kết hôn chưa được ủy ban nhân dân công nhận, ghi vào sổ kết hôn. Con ngoài giá thú có thể là con chung hoặc con riêng của một bên cha, mẹ. 

II. Pháp luật quy định thế nào về quyền lợi của con ngoài giá thú?

Trước đây dưới chế độ phong kiến hà khắc, có sự phân biệt nặng nề giữa những người con trong gia đình: giữa con cả và con út, con trai và con gái, con chính thức và con ngoại hôn (con giá thú) hay còn được gọi là con ngoại tình, con tư sinh, con hoang. Người mẹ và con ngoài giá thú sống trong chế độ đó thường xuyên bị người đời và những người trong gia đình dèm pha, khinh rẻ, đối xử vô cùng bất công. 
 Hệ thống pháp luật Hôn nhân gia đình của nước ta đã ghi nhận quyền làm mẹ ngay từ những văn bản đầu tiên. Điều 9, Sắc lệnh số 97/SL ngày 22/05/1950 của Chủ tịch nước về sửa đổi một số quy lệ và chế định trong dân luật quy định:
"Người con hoang vô thừa nhận được phép thưa trước tòa án để truy nhận cha hoặc mẹ của mình". 
Đặc biệt kể từ Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 đến nay, pháp luật đã công nhận quyền yêu cầu tòa án xác định cha, mẹ, con. 
- Quyền được xác định cha, mẹ: 
Điều 110, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con như sau:
"1. Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật về hộ tịch trong trường hợp không có tranh chấp.
2. Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, mẹ, con đã chết và trường hợp quy định tại Điều 92 của Luật này.
Quyết định của Tòa án về xác định cha, mẹ, con phải được gửi cho cơ quan đăng ký hộ tịch để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch; các bên trong quan hệ xác định cha, mẹ, con; cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”
Theo đó, việc đăng ký xác định cho con ngoài giá thú được thực hiện tại UBND cấp xã nơi con cư trú. 
Quyền được xác định cha, mẹ là một trong những căn cứ đầu tiên để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của con.  
- Được hưởng quyền lợi như những đứa con bình thường khác
Sau khi thủ tục xác định cha, mẹ, con, những đứa con ngoài giá thú cũng được hưởng những quyền lợi như những đứa con bình thường khác như quyền giám hộ, quyền tài sản, quyền thừa kế...
Ví dụ: con chưa thành niên thì được sống chung với cha mẹ và được cha mẹ nuôi dưỡng.
Con ngoài giá thú cũng là một đứa trẻ bình thường, có quyền được cha mẹ yêu thương, chăm sóc như những đứa con khác. Pháp luật Hôn nhân gia đình Việt Nam quy định về quyền lợi đầy đủ của con ngoài giá thú thể hiện sự nhân văn, tiến bộ và phù hợp với tinh thần của Hiến pháp "Trẻ em được gia đình, nhà nước và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục". 

Luật Hoàng Anh   

Hiện nay ngày càng nhiều người chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không muốn đăng kí kết hôn. Thậm chí, họ có con chung nhưng không đăng ký kết hôn (thường gọi là con ngoài giá thú). Đến khi hai người chia tay nhau thì ai sẽ là người có quyền và trách nhiệm nuôi con (con ngoài giá thú)? Đây là thắc mắc của nhiều khách hàng đã gửi về bộ phận tư vấn thủ tục ly hôn  mong Luật Thái An tư vấn. Chúng tôi sẽ trình bầy cụ thể về vấn đề nuôi con ngoài giá thú dưới đây:

Câu hỏi của khách hàng về người có quyền nuôi con ngoài giá thú như sau:

Chào luật sư. Tôi tên là Phạm Như Ngọc, 26 tuổi, hiện đang cư trú tại Phủ Lý. Tôi có một thắc mắc như sau mong được luật sư giải đáp giúp cho:

Tôi và bạn trai cùng chung sống đến nay đã được 3 năm nhưng chưa đăng ký kết hôn. Chúng tôi hiện đã có một bé gái 2 tuổi. Xin hỏi luật sư, nếu giờ chúng tôi chia tay thì bé con sẽ do ai nuôi? Con còn bé như vậy liệu tôi là mẹ thì có dành được hoàn toàn quyền nuôi con không?

Luật Thái An trả lời câu hỏi về vấn đề nuôi con ngoài giá thú:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi. Về vấn đề ai được nuôi con ngoài giá thú, chúng tôi xin trả lời như dưới đây:

1. Cơ sở pháp lý về vấn đề nuôi con ngoài giá thú:

Cơ sở pháp lý để trả lời câu hỏi của bạn về người có quyền nuôi con ngoài giá thú là các văn bản pháp lý sau:

• Luật Hôn nhân và gia đình 52/2014/QH13
• Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành luật hôn nhân và gia đình

2. Có con chung nhưng không đăng ký kết hôn

Có con chung nhưng không đăng ký kết hôn thì đứa trẻ được coi là con ngoài giá thú.

Con ngoài giá thú là một khái niệm không có trong quy định của pháp luật. Trong tiếng Hán, “ giá” là xuất giá, “thú” là hôn thú, “giá thú” là việc con trai và con gái kết hôn trở thành vợ chồng. Có thể hiểu “giá thú” có ý nghĩa tương tự với thuật ngữ “hôn nhân” trong Luật Hôn nhân và gia đình.

Như vậy, có thể hiểu con trong giá thú là con được sinh ra trong thời kì hôn nhân hợp pháp, còn con ngoài giá thú là con được sinh ra khi bố mẹ không đăng ký kết hôn.

Theo quy định của pháp luật hôn nhân gia đình, nếu hai chủ thể không đăng ký kết hôn, hôn nhân không được coi là hợp pháp và sẽ không được pháp luật bảo vệ. Tuy vậy, để đảm bảo lợi ích cho con sinh ra khi bố mẹ không có hôn nhân hợp pháp (con ngoài giá thú) được pháp luật bảo vệ, pháp luật vẫn có những quy định để đảm lợi ích cho con ngoài giá thú khi bố mẹ không thể sống chung cùng nhau nữa.

3. Căn cứ xác định người có quyền nuôi con ngoài giá thú

Theo khoản 1 Điều 14 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định về quyền nuôi con khi hai bên sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn (con ngoài giá thú) như sau:

 “1. Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng.

Quyền, nghĩa vụ đối với con, tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên được giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 của Luật này.”

Đối chiếu quy định tại Điều 15 Luật hôn nhân gia đình 2014 quy định:

“Điều 15. Quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

Quyền, nghĩa vụ giữa nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng và con được giải quyết theo quy định của Luật này về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con.”

Theo đó, việc xác định quyền nuôi con ngoài giá thú được giải quyết theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con. Bởi vậy, quyền nuôi con trong trường hợp con ngoài giá thú này được quy định như sau:

“Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.”

=> Như vậy, trường hợp hai bạn chưa kết hôn nhưng có con chung (con ngoài giá thú) thì người nuôi con sẽ do hai bạn thỏa thuận.

Trường hợp không thỏa thuận được về người nuôi con ngoài giá thú thì Tòa án quyết định giao con ngoài giá thú cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con ngoài giá thú.

==>>> Xem thêm:Quyền nuôi con khi ly hôn

4. Làm gì khi hai bên không thỏa thuận được người nuôi con ngoài giá thú

Trong trường hợp của bạn, bạn và bạn trai chưa đăng ký kết hôn và giờ muốn chia tay, khi có tranh chấp về quyền nuôi con (con ngoài giá thú) thì bạn cần yêu cầu ra Tòa án.

Khoản 2 Điều 53 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:

“Điều 53. Thụ lý đơn yêu cầu ly hôn

1.Tòa án thụ lý đơn yêu cầu ly hôn theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

2. Trong trường hợp không đăng ký kết hôn mà có yêu cầu ly hôn thì Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng theo quy định tại khoản 1 Điều 14 của Luật này; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì giải quyết theo quy định tại Điều 15 và Điều 16 của Luật này.”

Như vậy, nếu bố mẹ không đăng ký kết hôn mà yêu cầu ly hôn, Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng, yêu cầu về con (con ngoài giá thú) sẽ được giải quyết theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con: cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên.

Về nguyên tắc, căn cứ theo Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, bạn và bạn trai cần thỏa thuận trước ai là người trực tiếp nuôi con (con ngoài giá thú). Trong trường hợp hai người không thể thỏa thuận, Tòa án sẽ xem xét các căn cứ như điều kiện vật chất, điều kiện tinh thần…để quyết định người trực tiếp nuôi con ngoài giá thú.

Tuy nhiên, theo thông tin bạn đã cung cấp, con ngoài giá thú của bạn mới 2 tuổi, tương đương với 24 tháng, căn cứ vào khoản 3 Điều 81 của Luật này, con dưới 36 tháng tuổi sẽ giao cho mẹ trực tiếp nuôi con (trừ trường hợp mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con).

Do đó, để có thể giành được quyền nuôi con ngoài giá thú, bạn cần đảm bảo về các điều kiện về vật chất, tinh thần, đảm bảo thật tốt cho cuộc sống của con thì khả năng giành được quyền nuôi con ngoài giá thú mới càng cao.

===>>> Xem thêm: Tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn

5. Có thế thay đổi người nuôi con ngoài giá thú được không?

Có thế có sự thay đổi về người nuôi con ngoài giá thú khi có một trong hai căn cứ sau:

• Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con ngoài giá thú phù hợp với lợi ích của con
• Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp thăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con ngoài giá thú.

6. Tóm tắt phần giải đáp câu hỏi của khách hàng về vấn đề nuôi con ngoài giá thú

Chúng tôi xin kết luận câu trả lời cho câu hỏi về con ngoài giá thú của bạn như sau:

Trường hợp hai bạn chưa kết hôn nhưng có con chung (con ngoài giá thú) thì người nuôi con ngoài giá thú sẽ do hai bạn thỏa thuận.

Trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con ngoài giá thú cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. Tuy nhiên, vì con ngoài giá thú của bạn mới 2 tuổi nên con ngoài giá thú sẽ được giao cho mẹ trực tiếp nuôi (trừ trường hợp mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con ngoài giá thú).

Lưu ý, quy định này cũng được áp dụng trong trường hợp con ngoài giá thú của một trong hai bên hoặc cả hai bên đã kết hôn

Trên đây là phần tư vấn về vấn đề người có quyền nuôi con ngoài giá thú ?

Để được giải đáp các thắc mắc trong từng trường hợp cụ thể về nuôi con ngoài giá thú, hãy gọi Tổng đài tư vấn pháp luật hôn nhân gia đình hoặc số điện thoại luật sư tư vấn ly hôn của Luật Thái An – luật sư sẽ giải thích cặn kẽ những gì chưa thể hiện được hết trong bài viết này.

Ngoài ra, nếu bạn cần thực hiện các thủ tục ly hôn một cách nhanh chóng thì hãy tìm tới bộ phận chuyên tư vấn  ly hôn nhanh của chúng tôi để được giúp đỡ. 

HÃY LIÊN HỆ NGAY ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN VÀ SỬ DỤNG DỊCH VỤ

• Giới thiệu tác giả
• Bài viết mới nhất

Tiến sỹ luật học, Luật sư Nguyễn Văn Thanh là thành viên Đoàn Luật sư TP. Hà Nội và Liên đoàn Luật sư Việt Nam.
Lĩnh vực hành nghề chính:
* Tư vấn pháp luật: Doanh nghiệp, Đầu tư, Xây dựng, Thương mại, Lao động, Dân sự, Hình sự, Đất đai, Hôn nhân và gia đình
* Tố tụng và giải quyết tranh chấp: Kinh doanh thương mại, Đầu tư, Xây dựng, Lao động, Bảo hiểm, Dân sự, Hình sự, Hành chính, Đất đai, Hôn nhân và gia đình