Câu 2: Hãy cho biết câu lệnh đưa ra màn hình câu “Xin chao” và con trỏ đặt ở hàng tiếp theo với câu đó (xuống hàng).
Câu 3: Muốn nhập vào giá trị 3 cạnh a, b, c của một tam giác ta phải sử dụng câu lệnh nào?
Câu 4: Hãy nêu thủ tục nhập dữ liệu vào từ bàn phím trong NNLT Pascal. Câu 5: Hãy nêu thủ tục đưa dữ liệu ra màn hình trong NNLT Pascal. Thủ tục nhập thông tin từ bàn phím:Read(<danh sách biến vào>); Readln(<danh sách biến vào>); Trong đó, danh sách biến vào là một hay nhiều biến đơn (trừ biến kiểu boolean). Khi có nhiều biến thì tên các biến được viết cách nhau bởi dấu phẩy ‘,’ Thủ tục xuất thông tin ra màn hình:Write(<danh sách kết quả ra>); Writeln(<danh sách kết quả ra>); Trong đó, danh sách kết quả ra có thể là tên biến, biểu thức, hằng; các hằng xâu thường được dùng để đưa ra chú thích hoặc tách kết quả ra; các thành phần trong kết quả ra được viết cách nhau bởi dấu phẩy ‘,’ Để có thể thực hiện chương trình được viết bằng NNLT thì người lập trình cần làm gì ? Người lập trình cần soạn thảo, sử dụng chương trình dịch để dịch chương trình đó sang ngôn ngữ máy. Các hệ thống lập trình cụ thể thường cung cấp phần mềm phục vụ cho việc soạn thảo, dịch và hiệu chỉnh chương trình. II. BÀI 8 – SOẠN THẢO, DỊCH, THỰC HIỆN VÀ HIỆU CHỈNH CHƯƠNG TRÌNH 1. Làm quen môi trường Pascal:
Free Pascal 2.2.4 Đây là trình dịch Pascal khá nổi tiếng và cũng rất giống so với Turbo Pascal. Free Pascal 0.6.4 Một phiên bản khác của Free Pascal chạy trên Windows. Đây là trình dịch Pascal khá nổi tiếng Dev Pascal 1.9.2 Nếu bạn từng lập trình C chắc cũng đã dùng Dev C++; Và Dev Pascal là một IDE dành cho Pascal. Không hề giống với Turbo Pascal,và kèm các tính năng mới khác. Lưu ý: Khi sử dụng HĐH Windows 7, Turbo Pascal có giao diện không được thân thiện như một số IDE trên. Tuy nhiên, cách làm việc với Turbo Pascal và Free Pascal là tương tự nên dưới đây chỉ giới thiệu cách làm việc với Turbo Pascal.
F turbo.exe; turbo.tpl; graph.tpu; egavga.bgi
c.1 Chạy chương trình Turbo Pascal trên môi trường MS_DOS Trên màn hình desktop, chọn My Computer, chọn ổ đĩa C:, chọn thư mục TP, chọn thư mục BIN, double click vào biểu tượng Trên màn hình desktop, double click vào biểu tượng c.2 Chạy chương trình Turbo Pascal trên môi trường WINDOWS Trên màn hình desktop, chọn My Computer, chọn ổ đĩa C:, chọn thư mục TP, chọn thư mục BIN, double click vào biểu tượng Trên màn hình desktop, double click vào biểu tượng
Màn hình làm việc gồm 3 phần chính: thanh tiêu đề, thanh menu, vùng soạn thảo. Giới thiệu: · Cách soạn thảo cũng tựa như trong hệ soạn thảo văn bản khác; · Phần mở rộng tên file là *.pas; · Tên file mặc định ban đầu noname00.pas ; · Tọa độ vị trí con trỏ trên vùng soạn thảo ở góc dưới trái màn hình (chỉ số dòng : chỉ số cột); · Thanh trạng thái (status bar) gồm các phím chức năng và các mô tả theo menu ngữ cảnh.
Thanh menu bao gồm các nhóm lệnh chính: File, Edit, Search, Run, Compile, Debug, Tools, Option, Windows, Help
File : Tập tin và thư mục Edit : soạn thảo văn bản chương trình Search : tìm kiếm Run : Chạy chương trình Compile : Biên dịch chương trình Debug : Soát lỗi Tools : Các công cụ Window : Cửa sổ soạn thảo văn bản chương trình Help : Trợ giúp
– Khi muốn kích hoạt, chọn một lệnh trong thực đơn Ø Cách 1: dùng chuột Ø Cách 2: dùng phím – F10 để kích hoạt thanh menu kết hợp phím Enter và các phím mũi tên trái, phải, lên, xuống để lựa chọn các nhóm lệnh và lệnh. – Alt + Kí tự đầu tiên có màu đỏ kết hợp các phím mũi tên trái, phải, lên, xuống để lựa chọn các nhóm lệnh và lệnh. – Ngoài ra còn có một số lệnh được gán cho những phím đặc biệt gọi là phím tắt hay phím “nóng”. – Khi không muốn kích hoạt hay sử dụng: Ø Nhấp chuột bất kì tại vùng soạn thảo. Ø Bấm phím ESC
h.1 Trình tự thao tác cần thiết để một chương trình có thể thực hiện được trong Pascal: § Soạn thảo chương trình (lưu – F2, mở – F3, đóng cửa sổ (close) – Alt+F3 … Gõ nội dung của chương trình gồm phần khai báo và các lệnh trong thân chương trình. Về cơ bản, việc soạn thảo chương trình tương tự như soạn thảo văn bản. § Biên dịch chương trình: Compile – Alt+F9 § Nếu chương trình có lỗi cú pháp, phần mềm sẽ hiển thị thông báo lỗi. Cần phải sửa lỗi nếu có, lưu chương trình rồi tiến hành biên dịch lại cho tới khi không còn lỗi. § Thực hiện (chạy) chương trình: Run – Ctrl+F9 § Đọc kết quả (nhằm kiểm tra và đánh giá dựa trên bộ Test). h.2. Một số phím tắt thường dùng: YÊU CẦU, ĐỂ: DÙNG PHÍM TẮT: 1. Thực thi chương trình: Ctrl+F9 2. Mở một chương trình nguồn: F3 3. Đóng một cửa số chương trình: Alt+F3 4. Lưu một chương trình đang soạn thảo F2 5. Chuyển tới một cửa sổ chương trình tiếp theo (khi mở nhiều chương trình một lúc): F6 6. Thoát khỏi Turbo Pascal: Alt+X 7. Xem lại màn hình kết quả: Alt+F5 8. Biên dịch chương trình: Alt+F9 9. Bảng chọn (menu) được kích hoạt F10 hoặc Alt+Kí tự đầu tiên màu đỏ 10. Xem trợ giúp F1 Ôn kiến thức cũ liên quan “các bước lập trình” khác với “trình tự thao tác”. Các bước lập trình gồm:
2. Ví dụ minh họa việc soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu chỉnh chương trình: Cách thực hiện:· Soạn thảo chương trình (Khởi động Pascal, Lưu – F2 trước hoặc sau tùy ý). · Biên dịch chương trình (Alt+F9) · Chạy chương trình (Ctrl+F9) · Đọc kết quả, nhận xét so với bộ Test Các điểm cần lưu ý:Trong phần soạn thảo chương trình cần thể hiện: Giải thích rõ cấu trúc chương trình gồm 2 phần: phần khai báo và phần thân chương trình Phần thân chương trình nên có chú thích 3 phần cụ thể như sau: {nhập dữ liệu từ bàn phím} … {xử lý tính toán} … {xuất kết quả ra màn hình} … Ta nhận thấy trong nhiều ví dụ, bài tập, bài toán người ta không thể hiện rõ đủ 3 phần (nhập dữ liệu, xử lý tính toán, xuất kết quả) như trên mà kết hợp lồng vào nhau. Vì đó là những ví dụ, bài tập, bài toán một phần do mức độ xử lý tính toán không có, quá đơn giản nên để tối ưu chương trình (không dùng biến phụ) người ta xuất luôn kết quả của việc xử lý tính toán đó ra màn hình. Tuy nhiên cách thể hiện trên sẽ gặp khó khăn đối với các bài toán không đơn giản. Khi gặp bài toán như thế ta nên xử lý tính toán trước và dùng một biến phụ kq chẳng hạn để chứa giá trị của việc xử lý tính toán đó, sau đó mới xuất kết quả biến kq đó ra màn hinh. Mặt khác, việc thể hiện 3 phần cụ thể như trên sẽ giúp cho các em mới tiếp cận với lập trình thấy rõ hơn vấn đề: để từ input (dữ liệu) trở thành output (thông tin) nhất thiết phải có quá trình proccessing (xử lý tính toán), qua đó cũng giúp HS rèn luyện kĩ năng trình bày và giải bài toán lập trình trên Pascal tiến đến xây dựng dần phong cách lập trình tốt. Ví dụ 1 Ví dụ 2 Ví dụ 3 Ví dụ 4 3. Tập soạn thảo chương trình và dịch lỗi cú pháp Chương trình tính căn bậc hai của một số nguyên dương Cho đoạn chương trình có lỗi cú pháp, đặt câu hỏi cho HS phát hiện lỗi và thực hiện trực tiếp trên máy các thao tác biên dịch, chạy và hiệu chỉnh chương trình. |