Hỏi mẩn là gì

Histamine là một trong những trung gian quan trọng nhất. Nó được tổng hợp và lưu trữ trong các tế bào mast trong da và được giải phóng theo các kích thích khác nhau. Các chất trung gian khác (ví dụ như neuropeptides) có thể gây phóng thích histamin hoặc hoạt động như các chất gây ngứa, do đó giải thích lý do tại sao các thuốc chống histamine cải thiện một số trường hợp ngứa, chứ không phải tất cả. Opioids có tác dụng ngứa trung ương cũng như kích thích ngứa qua giải phóng histamin ngoại vi.

Có 4 cơ chế ngứa:

Ngứa nhiều sẽ kích thích gây ra sự cào gãi , do đó có thể gây ra các tình trạng da thứ phát (viêm, dị ứng, nhiễm trùng), có thể dẫn đến ngứa nhiều hơn do phá vỡ rào cản da. Mặc dù cào gãi có thể làm giảm tạm thời cảm giác ngứa bằng cách kích hoạt các nơ-ron thần kinh ức chế , nó cũng dẫn đến sự khuếch đại ngứa ở mức độ trung ương não bộ làm trầm trọng thêm vòng xoắn, càng kích thích gãi.

Nhiều bệnh lý da gây ra ngứa. Phổ biến nhất bao gồm

Trong bệnh lý hệ thống, ngứa có thể xảy ra có hoặc không có tổn thương da. Nếu ngứa là triệu chứng nổi bật mà không có tổn thương da, cần cân nhắc kỹ lưỡng chẩn đoán bệnh lý hệ thống và thuốc. Bệnh lý hệ thống thường ít gây ngứa hơn là các bệnh da, nhưng có một số nguyên nhân thông thường hơn bao gồm

Các triệu chứng ngứa thường gặp ở bệnh hệ thống bao gồm cường giáp,suy giáp, tiểu đường, thiếu chất sắt, viêm da dạng herpes, và tăng hồng cầu vô căn.

Thuốc có thể gây ngứa như là phản ứng dị ứng hoặc do kích hoạt trực tiếp phóng thích histamine (thường là morphine, một số chất cản quang).

Bệnh sử hiện tại nên xác định khởi phát của triệu chứng ngứa, vị trí ban đầu, tiến triển, thời gian, các tính chất của ngứa (ví dụ như ban đêm hoặc ban ngày, ngắt quãng hoặc dai dẳng, sự biến đổi theo mùa) với bất kỳ phát ban nào. Phải thu thập được tiền sử dùng thuốc cẩn thận bao gồm cả thuốc theo kê đơn và thuốc mua không theo kê đơn với sự chú ý đặc biệt đối với các loại thuốc đã sử dụng gần đây. Cần xem xét lại việc sử dụng chất dưỡng ẩm và các thuốc tại chỗ khác của bệnh nhân (ví dụ hydrocortisone, diphenhydramine). Tiền sử nên bao gồm bất kỳ yếu tố nào làm cho ngứa trở nên đỡ hoặc nặng hơn

Đánh giá toàn diện tìm kiếm các triệu chứng của các bệnh lý nguyên nhân, bao gồm

Tiền sử y khoa nên xác định được các bệnh lý căn nguyên (ví dụ như bệnh thận, bệnh lý bài xuất mật, bệnh ung thư được điều trị bằng hóa trị liệu) và trạng thái tình cảm của bệnh nhân. Tiền sử dịch tễ nên tập trung vào các thành viên trong gia đình có các triệu chứng ngứa và tổn thương da tương tự như bệnh ghẻ, chấy rận; mối quan hệ giữa ngứa với nghề nghiệp hoặc tiếp xúc với thực vật, động vật hoặc hoá chất; và lịch sử của chuyến đi gần đây.

Khám lâm sàng bắt đầu bằng việc xem xét lại sự xuất hiện lâm sàng của các triệu chứng vàng da, sút cân hoặc tăng cân, và sự mệt mỏi. Khám da kỹ lưỡng nên được thực hiện để phát hiện sự hiện diện, hình thái học, mức độ và phân bố tổn thương da. Khám ngoài da cũng nên lưu ý các dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát (ví dụ, đỏ da, sưng, nóng, màu vàng tươi hoặc vàng mật ong).

Khám da nên lưu ý phát hiện các hạch gợi ý bệnh ung thư. Khám ổ bụng nên tập trung vào các cơ quan, khối u, và các vùng có đau (bệnh lý bài xuất mật hoặc ung thư). Khám thần kinh nên tập trung vào vùng yếu, co cứng, hoặc tê cứng (đa xơ cứng).

Các triệu chứng sau đây cần đặc biệt được quan tâm:

Ngứa toàn thân xuất hiện ngay sau dùng thuốc gợi ý thuốc đó có thể là nguyên nhân gây ngứa. Ngứa cục bộ (thường có phát ban) xảy ra trong khu vực tiếp xúc với chất có thể do chất đó gây ra. Tuy nhiên, nhiều dị ứng toàn thân có thể khó xác định vì bệnh nhân thường tiêu thụ nhiều loại thực phẩm khác nhau và đã tiếp xúc với nhiều chất trước khi xuất hiện ngứa. Tương tự thế, việc xác định nguyên nhân do thuốc ở bệnh nhân dùng nhiều loại thuốc có thể gặp nhiều khó khăn. Đôi khi bệnh nhân đã dùng thuốc trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm trước khi phát hiện ra phản ứng.

Nếu nguyên nhân không rõ ràng ngay thì sự xuất hiện và vị trí của tổn thương da có thể gợi ý chẩn đoán (xem Bảng: Một số Nguyên nhân gây ngứa Một số Nguyên nhân gây ngứa (Xem thêm đánh giá Bệnh nhân da liễu.) Ngứa là một triệu chứng có thể gây ra sự khó chịu đáng kể và là một trong những lý do phổ biến nhất mà bệnh nhân cần tư vấn của bác sĩ da liễu. Ngứa gây... đọc thêm ).

Ở một số ít bệnh nhân không có tổn thương da rõ ràng, nên xem xét đến bệnh lý hệ thống. Một số bệnh lý gây ngứa rõ ràng là dễ được đánh giá (ví dụ, suy thận mạn, vàng da tắc mật). Các bệnh lý hệ thống khác gây ra ngứa được gợi ý bằng các phát hiện (xem Bảng: Một số Nguyên nhân gây ngứa Một số Nguyên nhân gây ngứa (Xem thêm đánh giá Bệnh nhân da liễu.) Ngứa là một triệu chứng có thể gây ra sự khó chịu đáng kể và là một trong những lý do phổ biến nhất mà bệnh nhân cần tư vấn của bác sĩ da liễu. Ngứa gây... đọc thêm ). Hiếm khi, ngứa là biểu hiện đầu tiên của các bệnh lý hệ thống (ví dụ, chứng đa hồng cầu nguyên phát, một số loại ung thư, cường giáp).

Nhiều bệnh da liễu được chẩn đoán dựa vào lâm sàng. Tuy nhiên, khi ngứa đi kèm với tổn thương da đơn lẻ, không rõ nguyên nhân thì cần làm sinh thiết da Khi nghi ngờ có phản ứng dị ứng nhưng không rõ chất gây ra, thì thử nghiệm da (lẩy da hoặc test áp phụ thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ) thường được thực hiện. Khi nghi ngờ bệnh lý hệ thống, xét nghiệm phụ thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ và thường bao gồm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi; chức năng gan, thận, và đánh giá sàng lọc ung thư.

Ngứa do bất cứ nguyên nhân nào, nên dùng nước mát hoặc ấm (không quá nóng) khi tắm, xà phòng loại nhẹ hoặc dưỡng ẩm, thời gian tắm và tần số tắm vừa phải, thường xuyên làm mềm da, độ ẩm không khí phù hợp và tránh mặc quần áo quá chật gây khó chịu. Tránh các chất tiếp xúc gây kích ứng (ví dụ, quần áo len) cũng có thể hiệu quả.

Thuốc kê đơn có thể giúp ích trong ngứa khu trú. Các lựa chọn bao gồm dạng cream hoặc dạng lotion chứa camphor và / hoặc menthol, pramoxin, capsaicin, hoặc corticosteroid. Corticosteroid có hiệu quả trong việc làm giảm ngứa gây ra bởi viêm nhưng nên tránh sử dụng khi không có bằng chứng viêm. Nên tránh dùng benzocaine, diphenhydramine, và doxepin vì chúng có thể gây kích ứng với da.

Các thuốc dạng hệ thống được chỉ định cho ngứa toàn thân hoặc ngứa tại chỗ không đáp ứng với điều trị tại chỗ. Thuốc kháng histamine, đặc biệt là hydroxyzine có hiệu quả, đặc biệt đối với ngứa đêm và thường được sử dụng nhất. Thuốc kháng histamine cần được sử dụng cẩn thận ở bệnh nhân cao tuổi trong ngày vì chúng có thể dẫn đến dễ mất thăng bằng và ngã; các thuốc kháng histamin không gây nôn như loratadine, fexofenadine, và cetirizin có thể hữu ích cho ngứa ban ngày. Các thuốc khác bao gồm doxepin (thường được dùng vào ban đêm do mức độ an thần cao), cholestyramine (đối với suy thận, tắc mật và đa hồng cầu nguyên phát), thuốc đối kháng opioid như naltrexone (đối với ngứa do tắc mật) và có thể là gabapentin (ngứa tăng ure máu).

Các tác nhân vật lý có thể có hiệu quả trong điều trị ngứa bao gồm phương pháp trị liệu bằng tia cực tím.