Kiến trúc phần mềm là gì software architecture là gì

Trong thời đại kỷ nguyên số, nhu cầu tìm kiếm nguồn nhân lực trong khối ngành công nghệ thông tin đang tăng vọt. Một trong những vị trí được được ‘săn đón’ nhất chính là ngành Software Architect (kiến trúc sư phần mềm). Theo số liệu thống kê từ Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ, khối ngành Software Engineer (kỹ sư phần mềm) và Software Architect sẽ tăng trưởng 21% trong giai đoạn 2018- 2028; mức tăng trưởng này được ghi nhận là nhanh gấp nhiều lần so với mức tăng trưởng trung bình của các lĩnh vực khác.

Mức lương trung bình của một Software Architect dao động trong khoảng từ 2000-4000 USD/tháng. Mức lương này cũng sẽ thay đổi ít nhiều tùy thuộc vào kinh nghiệm, bằng cấp chuyên môn của ứng viên cho vị trí này. Các Software Architect sẽ còn có thể ‘hưởng lợi’ rất nhiều từ khối ngành phát triển phần mềm trong tương lai bởi sự ra đời và phát triển không ngừng của thị trường công nghệ ứng dụng cho điện thoại thông minh, máy tính bảng và các sản phẩm máy tính yêu cầu phần mềm tích hợp sẵn để có thể vận hành.

Nhiều người lầm tưởng rằng để trở thành một Software Architect hàng đầu, bạn chỉ cần đầu tư kiến thức về mặt chuyên môn và kỹ thuật. Tuy nhiên, công việc thiết kế kiến trúc phần mềm không thể được hoàn thành hiệu quả nếu các kiến trúc sư không sở hữu các kỹ năng mềm và không đặt ra một lộ trình phát triển rõ ràng, có tính chiến lược khi theo đuổi ngành này.

Vậy nên, trong bài viết này, Spiderum sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về ngành software architect thông qua việc trả lời câu hỏi ‘Software Architect là gì?’ và thông qua việc tìm hiểu các yêu cầu cơ bản, cũng như lộ trình để theo đuổi ngành này.

Tổng quan về ngành Software Architect

Software Architecture là gì?

Software Architecture (kiến trúc phần mềm) của một hệ thống được thiết kế bởi software architect nhằm mô tả khung xương hệ thống và sự tương tác giữa các bộ phận trong hệ thống đó. Cụ thể, hệ thống của một phần mềm bao gồm nhiều thành phần (components) và mỗi thành phần này sẽ thực hiện một chức năng hoặc một nhóm chức năng cụ thể.

Software architecture đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển hệ thống phần mềm bởi bất kỳ quyết định nào trong quá trình xây dựng kiến trúc phần mềm cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng và khả năng vận hành của toàn bộ hệ thống. Nói cách khác, nếu chúng ta so sánh việc xây dựng một hệ thống với việc xây dựng một ngôi nhà, thì kiến trúc phần mềm chính là phần móng nhà và kết cấu khung vững chãi giúp ngôi nhà đó được xây dựng kiên cố.

Software Architect là ai?

Software Architect trong IT tạm gọi là kiến trúc sư phần mềm - những người chịu trách nhiệm đưa ra thiết kế, công cụ, và nền tảng để mã hóa phần mềm. Họ cũng chịu trách nhiệm phối hợp chặt chẽ với đội ngũ Developer để đảm bảo hệ thống được thiết kế chính xác, được vận hành, bảo trì và mở rộng đúng cách. Kiến trúc sư phần mềm được chia thành nhiều loại, và dưới đây là một số những loại phổ biến nhất:

  • Kiến trúc sư nghiệp vụ (Enterprise Architect): Là người chịu trách nhiệm duy trì và bảo trì mạng lưới IT của một doanh nghiệp. Kiến trúc sư nghiệp vụ sẽ phải cập nhật các xu hướng, công nghệ mới nhất và quản lý phần mềm, dịch vụ hoặc phần cứng để cải thiện quy trình kinh doanh. Họ cũng là cầu nối giữa chủ sở hữu sản phẩm và đội ngũ kĩ thuật.
  • Kiến trúc sư hạ tầng (Infrastructure Architect): Là người chịu trách nhiệm trong việc thiết kế, và triển khai giải pháp về cơ sở hạ tầng IT cho doanh nghiệp (ví dụ: mạng, các vấn đề bảo mật, thiết bị/ phương thức lưu trữ...)
  • Kiến trúc sư giải pháp (Solution Architect): Là người đưa ra kiến trúc để xây dựng phần mềm đáp ứng được các yêu cầu về functional và non-functional của phần mềm đó. Ngoài ra, trong nhiều dự án thì Solution Architect cũng phải tham gia vào cả giai đoạn phân tích nghiệp vụ cùng với Business Analyst.

Ngành Software Architect phù hợp với ai?

Software Architect được chia ra nhiều loại nhưng khi gia nhập thị trường lao động, tất cả các Software Architect đều phải đáp ứng được các yếu tố về mặt kiến thức và kỹ năng như được đề cập dưới đây:

Nhạy bén và am hiểu về kỹ thuật

Yếu tố tiên quyết để trở thành một Software Architect đó là bạn phải có kiến thức sâu rộng về kỹ thuật máy tính trong mảng phần mềm. Những kỹ thuật nền tảng khác về ngôn ngữ lập trình như C++, PHP, Java; coding; hay khả năng ứng dụng những framework và phương pháp luận để trực tiếp hỗ trợ quá trình thiết kế phần mềm cũng là những kỹ năng cơ bản mà một Software Architect nên có. Bên cạnh đó, một Software Architect phải là một người nhạy bén với công nghệ để có thể kịp thời dự đoán và cập nhật những xu hướng phát triển ứng dụng mới nhất, từ đó trau dồi những kỹ thuật mới.

Có tư duy chiến lược về mặt kinh tế

Một trong những yếu tố then chốt trong việc đánh giá hiệu quả của một giải pháp công nghệ đó là giải pháp đó phải phù hợp với ‘túi tiền’ của doanh nghiệp. Nói cách khác, một Software Architect có năng lực nên là người không chỉ giỏi về mặt kỹ thuật máy tính mà còn là một người có khả năng tính toán chính xác và đưa ra các giải pháp công nghệ tối ưu về mặt chi phí, và tương quan với lợi ích của doanh nghiệp.

Có khả năng truyền đạt và giao tiếp hiệu quả

Như đã đề cập ở mục 1, trong quá trình thiết kế kiến trúc phần mềm, các Software Architect phải làm việc sát sao với các Developer để đảm bảo hệ thống được thiết kế chính xác và vận hành trơn tru. Bên cạnh đó, các Software Architect còn phải giao tiếp và tương tác với khách hàng để đưa ra các thiết kế phù hợp với yêu cầu của họ. Vậy nên, tuy làm việc trong khối ngành nặng về mặt kỹ thuật và nổi tiếng là ‘cứng nhắc’, các Software Architect nên linh hoạt trong cách sử dụng ngôn ngữ chuyên ngành và ngôn ngữ đời thường để có thể tương tác hiệu quả với khách hàng và các bộ phận khác trong doanh nghiệp.

Lộ trình để trở thành Software Architect

Thông thường, sinh viên tốt nghiệp bằng cử nhân khối ngành kỹ sư phần mềm sẽ khó được nhận vào vị trí Software Architect ngay sau khi tốt nghiệp. Phần lớn các cử nhân này đều đã phải có kinh nghiệm làm việc từ 5-10 năm hoặc tiếp tục chương trình học lên bậc Thạc sĩ và Tiến sĩ trước khi được giao nhiệm vụ thiết kế kiến trúc phần mềm. Để trở thành một kiến trúc sư phần mềm ‘được săn đón’, bạn cần thể hiện năng lực của bản thân không chỉ qua số năm kinh nghiệm, các kỹ năng mềm mà còn là năng lực phát triển và thiết kế phần mềm trong nhiều ngôn ngữ và trên nhiều hệ thống vận hành khác nhau.

Dưới đây là một số bước cơ bản để bạn bắt đầu xây dựng sự nghiệp trở thành một Software Architect:

  1. Bắt đầu bằng việc hiểu rõ về định nghĩa và nhiệm vụ cơ bản của các loại Software Architect khác nhau để từ đó có định hướng rõ ràng cho bản thân.
  2. Tiếp đó, không ngừng học tập và trau dồi kiến thức nền tảng, kỹ thuật chuyên sâu, và các kỹ năng mềm phù hợp với đặc thù của loại Software Architect mà bạn đang theo đuổi.
  3. Hãy tìm cho mình một cố vấn chuyên môn hoặc một kiến trúc sư phần mềm có kinh nghiệm để học hỏi. Cố vấn này có thể là giáo viên ở trường bạn đang theo học hoặc đồng nghiệp tại nơi làm việc. Sở dĩ việc tìm đúng cố vấn chuyên môn lại quan trọng khi bạn theo học ngành này là vì học hỏi kinh nghiệm từ một chuyên gia đã qua đào tạo sẽ giúp chuyên môn của bạn phát triển nhanh hơn và có hệ thống hơn so với khi bạn tự học mọi thứ một mình.
  4. Lên chiến lược cụ thể cho các bậc học trong ngành này, ví dụ như học lên cao học sau khi nhận bằng cử nhân khối ngành kỹ sư máy phần mềm. Bên cạnh đó, bạn cũng cần chủ động trong việc học tập và thi cử để nhận được các chứng chỉ quốc tế uy tín dành riêng cho ngành kiến trúc sư phần mềm. Chứng chỉ chuyên ngành là một yếu tố quan trọng khi các Software Architect tham gia thị trường lao động bởi theo Microsoft: 86% các nhà tuyển dụng yêu cầu các kiến trúc sư phải có chứng chỉ chuyên ngành. Một số chứng chỉ chuyên ngành phổ biến đó là MCA (Microsoft Certificate Architect) nếu bạn muốn làm việc cho Microsoft, SCEA (Sun Certificate Enterprise Architect) nếu bạn muốn làm việc cho SUN, v.v.

Học kiến trúc phần mềm ở đâu?

  • Đại học Bách Khoa Hà Nội
  • Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh
  • Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông
  • Đại học FPT
  • Các khoa Công nghệ thuộc Đại học Khoa học Tự nhiên

Hiện nay, hầu hết các trường đại học đào tạo khối ngành công nghệ đều cung cấp các khóa học liên quan đến thiết kế kiến trúc phần mềm. Bạn có thể truy cập trang web của các trường đại học này để tìm hiểu kỹ hơn về lộ trình đào tạo và nội dung ngành học.

Bạn cũng có thể bắt đầu tìm hiểu và tự học ngành Software Architect qua các khóa học online trên website của Coursera, Udemy, Pluralsight, v.v. Đây đều là các websites cung cấp khóa học online chất lượng về ngành kiến trúc sư phần mềm và được gợi ý bởi nhiều học viên đang theo đuổi ngành này. Lưu ý rằng sau khi tham gia các khóa học này, hãy đối chiếu những gì bạn học được với chương trình đào tạo chính quy ở trường, hoặc từ các nguồn thông tin uy tín khác để đảm bảo rằng bạn không bỏ lỡ bất kỳ kiến thức quan trọng nào trong hành trình trở thành một software architect nhé.

Hy vọng rằng những thông tin xoay quanh chủ đề Software Architect được đề cập trong bài viết này đã giúp bạn có một cái nhìn tổng quan về định nghĩa, kỹ năng và lộ trình phát triển của ngành Software Architect. Trong các bài viết tiếp theo, Spiderum sẽ cung cấp mô tả chi tiết về công việc của Software Architect, vậy nên các bạn hãy tiếp tục theo dõi và đừng bỏ lỡ những bài viết sắp tới của chúng mình nhé. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay thông tin nào liên quan đến ngành Software Architect thì hãy chia sẻ với cộng đồng bạn đọc bằng cách comment và share bài viết này. Thân ái.

Kiến trúc về phần mềm là gì?

Cuốn sách Software Architecture in Practice (2012) đã định nghĩa: “Kiến trúc phần mềm là tập hợp các cấu trúc cần thiết để lập trình nên hệ thống phần mềm, bao gồm các phần tử, mối quan hệ giữa chúng và các thuộc tính của chúng.”

Tại sao kiến trúc phần mềm là quan trọng?

Kiến trúc phần mềm được sử dụng để xác định bộ khung và các thành phần logic cấp cao (high-level) của một hệ thống và cách chúng sẽ làm việc cùng nhau. Việc lựa chọn kiến ​​trúc sẽ xác định cách chúng ta đối phó với hiệu suất, khả năng chịu lỗi, khả năng mở rộng và độ tin cậy cho hệ thống ứng dụng.

Software Architecture Design là gì?

Software Architect là người phân tích yêu cầu của khách hàng (bên trong hoặc bên ngoài công ty) rồi đưa ra thiết kế hệ thống và theo dõi sát đội Developer để đảm bảo họ làm theo đúng thiết kế. Software Architect phải theo sát đội Developer khi xây dựng và vận hành hệ thống, cũng như khi duy trì và mở rộng hệ thống.

Thiết kế cấu trúc phần mềm là gì?

Thiết kế phần mềm là một quá trình giải quyết vấn đề và lập kế hoạch cho một giải pháp phần mềm. Sau khi các mục đích và đặc điểm kĩ thuật của phần mềm được quyết định, lập trình viên sẽ thiết kế hoặc thuê người thiết kế để phát triển một kế hoạch cho giải pháp phần mềm.