Làm cách nào để miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024

(PLO)- Có 8 trường hợp công dân nam được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự và 5 trường hợp được miễn nghĩa vụ quân sự theo luật định.

Việc tuyển chọn công dân thực hiện nghĩa vụ quân sự năm 2024 đang được tiến hành tại các địa phương.

Theo Điều 41 Luật nghĩa vụ quân sự, Điều 5 Thông tư 148/2018 của Bộ Quốc phòng và Luật Dân quân tự vệ 2019, trong một số trường hợp luật định, công dân sẽ được tạm hoãn hoặc miễn nghĩa vụ quân sự.

8 trường hợp được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự

Trong một số trường hợp, công dân sẽ được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, khi điều kiện tạm hoãn không còn nhưng vẫn trong độ tuổi gọi nhập ngũ thì công dân sẽ tiếp tục được gọi nhập ngũ.

Cụ thể, có 8 trường hợp được tạm hoãn bao gồm:

(1) Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe;

(2) Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động; trong gia đình bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được UBND cấp xã xác nhận;

(3) Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%;

(4) Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ; hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia CAND;

(5) Người thuộc diện di dân, giãn dân trong 3 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do UBND cấp tỉnh trở lên quyết định;

(6) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật;

(7) Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.

(8) Dân quân thường trực.

Đáng chú ý, nếu hết lý do tạm hoãn mà vẫn còn trong độ tuổi nhập ngũ, đủ điều kiện về sức khoẻ thì công dân sẽ được gọi nhập ngũ.

Làm cách nào để miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024
Có 8 trường hợp được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự. Ảnh: PLO

Miễn nghĩa vụ quân sự trong 5 trường hợp

Công dân thuộc các trường hợp dưới đây được miễn thực hiện nghĩa vụ quân sự, nếu tình nguyện thì được xem xét tuyển chọn và gọi nhập ngũ:

(1) Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một.

(2) Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ.

(3) Một con của thương binh hạng hai; một con của bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; một con của người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

(4) Người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, Công an nhân dân.

(5) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên.

Làm cách nào để miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024

Phiên tòa giả định: Trốn tránh nghĩa vụ quân sự bị phạt 1 năm tù

(PLO)- Hành vi của bị cáo làm cản trở hoạt động tuyển quân nhập ngũ, ảnh hưởng xấu đến việc kêu gọi thanh niên làm nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc.

Điều 45, Hiến pháp năm 2013 nêu rõ: “Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và quyền cao quý của công dân”. Nghĩa vụ quân sự (NVQS) là nghĩa vụ vẻ vang của công dân phục vụ trong Quân đội nhân dân. Mọi công dân trong độ tuổi thực hiện NVQS, không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ học vấn, nghề nghiệp, nơi cư trú phải thực hiện NVQS theo quy định của Luật NVQS.

Dù pháp luật đã quy định chặt chẽ nhưng tình trạng trốn tránh NVQS vẫn diễn ra phức tạp. Cũng phải nói thêm rằng, có những sai phạm nhất định của một số cá nhân ở cơ sở khiến cho tình trạng trốn tránh NVQS có chỗ bị tiếp tay.

Nhiều mánh khóe để trốn thực hiện nghĩa vụ quân sự

Thủ đoạn được các thanh niên sử dụng để trốn tránh NVQS nhiều nhất là tìm cách làm sai lệch tình trạng sức khỏe của mình, lợi dụng tiểu xảo để không đủ tiêu chí nhập ngũ. Trước khi vào khám sức khỏe, có những thanh niên đã sử dụng thuốc tăng huyết áp, tăng mạch, khi khám thì nôn mửa. Có người mắt bình thường, nhưng khi đọc chữ số thì vờ như không thấy, cố tình đọc sai. Thậm chí nhiều thanh niên đã uống cà phê liên tục rồi thức trắng nhiều ngày đêm, nhịn ăn, chơi game online để tìm cách giảm thị lực mắt, tăng huyết áp, không đủ trọng lượng trước ngày khám tuyển. Một tiểu xảo khác từng được truyền tai nhau, đó là chuẩn bị sẵn một lượng nước đường vừa đủ để khi lấy nước tiểu sẽ đưa vào ống xét nghiệm nhằm làm sai lệch tỷ lệ đường trong nước tiểu...

Thượng tá Phạm Thanh Cương, Chỉ huy trưởng Ban CHQS quận Tây Hồ (Bộ tư lệnh Thủ đô Hà Nội) dẫn chứng: “Quá trình khám sức khỏe, quận Tây Hồ đã gặp nhiều trường hợp công dân sử dụng ma túy để làm sai lệch tình trạng sức khỏe của mình”. Trước thực trạng có những công dân sử dụng cần sa, ma túy, đã có 4/6 tỉnh thuộc địa bàn Quân khu 1 thực hiện test bằng que test 4 chân để phát hiện các loại chất gây nghiện, nhất là đối với các loại ma túy mới mà công dân sử dụng. Đại tá Vũ Văn Hải, Trưởng phòng Quân lực, Bộ Tham mưu Quân khu 1, cho biết: “Để ngăn chặn việc cố tình làm sai lệch tình trạng sức khỏe của công dân, những trường hợp khám lần đầu phát hiện có bất thường như chất gây nghiện, huyết áp, mạch... chúng tôi sẽ đột xuất cho khám lại vào những ngày khác”.

Trong việc này, vẫn có trường hợp cán bộ có chức năng, nhiệm vụ trong công tác tuyển chọn công dân nhập ngũ đã tiếp tay cho sai phạm. Vài năm trước, tại huyện Gia Viễn (Ninh Bình) xảy ra trường hợp ông NQT, bác sĩ trong hội đồng khám tuyển NVQS có hành vi tiêu cực là làm sai lệch kết quả khám sức khỏe. Ông T đã bán thuốc có chứa thành phần Terpin codein cho công dân đến khám tuyển NVQS sử dụng, khi kiểm tra sẽ cho kết quả dương tính với chất ma túy, không đạt tiêu chí tuyển chọn thực hiện NVQS. Tuy nhiên, nhờ quản lý, nắm bắt tốt nguồn nhập ngũ, cơ quan quân sự huyện đã nghi ngờ kết quả khám, đề xuất tổ chức khám lại đột xuất thì cho kết quả hoàn toàn ngược lại. Cơ quan chức năng sau đó đã vào cuộc điều tra làm rõ sai phạm. Năm 2020, Tòa án Nhân dân huyện Gia Viễn đã đưa vụ việc này ra xét xử công khai và tuyên phạt bị cáo NQT một năm cải tạo không giam giữ.

Trên thực tế, bên cạnh việc thực hiện tốt thì quá trình tổ chức khám sức khỏe NVQS cũng bộc lộ những hạn chế, thậm chí là tiêu cực. Ở một số địa phương, công tác khám tuyển NVQS chưa được quan tâm đúng mức, còn để công dân không đủ điều kiện, không đủ tiêu chuẩn sức khỏe nhập ngũ như: Di chứng chấn thương để lại, có sẹo bỏng lớn; chấn thương sọ não chưa phục hồi..., sau phúc tra tiêu chuẩn chiến sĩ mới, đơn vị phát hiện và loại trả, địa phương phải bù đổi. Thượng tá Phạm Thanh Cương cho biết: “Để tránh tình trạng lợi dụng khâu khám sức khỏe nhằm trốn NVQS, chúng tôi đã kiến nghị để Hội đồng NVQS địa phương thực hiện chọn các y, bác sĩ không phải người địa phương làm nhiệm vụ. Tất cả thành viên khi làm nhiệm vụ không được mang theo điện thoại để tránh tình trạng nhờ vả, tiêu cực. Danh sách công dân khám cũng được thay đổi số thứ tự...”. Cũng về nội dung này, Đại tá Vũ Văn Hải nêu kinh nghiệm: “Một số địa phương trên địa bàn Quân khu 1 tổ chức khám chéo, trong đó tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức khám chéo ở tất cả các huyện để phòng tiêu cực. Các y, bác sĩ ở huyện này sẽ làm nhiệm vụ ở huyện khác”. Còn Thượng tá Trần Vương Long, Phó tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh Ninh Bình cho biết cách làm của địa phương mình: “Chúng tôi có nhiều biện pháp. Đơn cử ở cấp xã, phường, có thể vì nể nang, thân quen mà bỏ qua trường hợp này, trường hợp kia, chúng tôi tổ chức khám chéo. Chỉ trừ những trường hợp thấy rõ các biểu hiện bên ngoài như mất ngón chân, ngón tay... thì mới loại, còn lại chúng tôi đưa toàn bộ lên huyện để tổ chức khám”.

Khoảng trống trong nhận thức pháp luật

Lợi dụng các chính sách của Nhà nước, nhiều công dân tìm nhiều cách lách luật để rời khỏi nơi cư trú trong khoảng thời gian gọi khám tuyển NVQS; cố tình không phản hồi thông tin khi cơ quan chức năng xác minh tình trạng. Thượng tá Phạm Thanh Cương cho biết: “Có những kẽ hở để một số công dân lợi dụng, quận Tây Hồ gặp nhiều tình trạng này. Đó là công dân lợi dụng việc quản lý nhân khẩu diện KT2 để trốn tránh NVQS (diện tạm trú của công dân có hộ khẩu thường trú ở quận, huyện nhưng tạm trú ở quận, huyện khác trong cùng tỉnh). Họ thay đổi KT2 trong khoảng thời gian cơ quan chức năng thực hiện gọi công dân nhập ngũ để lách luật”. Cũng về vấn đề này, Đại tá Vũ Văn Hải đề nghị: “Cần nghiên cứu để quản lý công dân bằng số hóa, bởi việc này giúp cho công tác quản lý nguồn nhập ngũ được chính xác. Ví dụ, công dân rời khỏi địa phương A (chuyển khẩu, tạm trú, tạm vắng...) đến địa phương B thì trên hệ thống quản lý báo vắng ở địa phương A và báo có ở địa phương B”.

Không chỉ sử dụng các mánh khóe, tình trạng công dân trốn NVQS diễn ra ở nhiều địa phương. Ngay trong đợt tuyển quân năm 2023, đã có nhiều trường hợp trốn NVQS bị xử lý ở các mức độ. Điển hình như tháng 2-2023, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ của NLHN, 23 tuổi, trú tại phường Nghĩa Chánh, TP Quảng Ngãi số tiền 62,5 triệu đồng, buộc phải chấp hành và thực hiện NVQS theo quy định. Cũng thời gian trên, Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 6 thanh niên ở huyện Tứ Kỳ vì vắng mặt không có lý do chính đáng tại lễ giao nhận quân, tổng số tiền xử phạt là 375 triệu đồng, đồng thời buộc phải chấp hành thực hiện Luật NVQS theo quy định. Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cũng đã ban hành 2 quyết định xử phạt hành chính đối với CMH (20 tuổi, trú tại thị trấn Liên Nghĩa, huyện Đức Trọng) và NVC (21 tuổi, trú tại phường 6, TP Đà Lạt) mỗi người 62,5 triệu đồng vì không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, đồng thời buộc chấp hành NVQS theo quy định...

Đại tá Nguyễn Quốc Hải, Trưởng phòng Quân số Chính sách, Cục Quân lực, cho biết: “Khó khăn lớn nhất nhưng cũng là mục tiêu, yêu cầu đặt ra đối với các địa phương là tuyển quân đủ chỉ tiêu, chất lượng và an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, thực tế số đông thanh niên trong độ tuổi gọi nhập ngũ là lao động chính trong gia đình; đi làm xa nhà, dài ngày. Các gia đình hiện chỉ có 1-2 con, nguyện vọng được học tập, có việc làm ổn định, sống gần nhà... Điều này dẫn đến tình trạng công dân tìm cách trốn tránh NVQS có dấu hiệu gia tăng”.

Việc tuyển quân ngày càng được quan tâm và chỉ đạo thực hiện chặt chẽ. Quá trình thực hiện các khâu đều có sự giám sát nhưng vẫn có kẽ hở vì phụ thuộc nhiều vào ý thức, trách nhiệm của người thực hiện nên dễ phát sinh tiêu cực. Nhiều địa phương thừa nhận, nếu không thường xuyên giám sát chặt chẽ, việc này cũng dễ phát sinh tiêu cực, bị lợi dụng. Tình trạng “con sâu làm rầu nồi canh” là cảnh báo rất đáng lưu ý trong công tác tuyển quân ở cơ sở. Thượng tá Nguyễn Thế Dương, Chính trị viên Ban CHQS huyện Thạch Thành (Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa), chia sẻ: “Nếu không giám sát chặt chẽ các khâu, kiên quyết xử lý thì cơ quan quân sự rất dễ bị qua mặt. Từ đó làm ảnh hưởng đến hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ”. Trường hợp công dân ở huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh), trong đợt tuyển quân năm 2023 vừa qua là một ví dụ. Công dân Nguyễn Bá Thiết (sinh năm 1998, ở xã Đức Đồng, huyện Đức Thọ) đã nhập ngũ nhưng bị đơn vị trả về vì không đủ tiêu chuẩn về trình độ học vấn. Sau khi các cơ quan chức năng vào cuộc xác minh thì phát hiện việc làm sai lệch hồ sơ lý lịch của công dân do ông NCL, Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Đức Đồng thực hiện.

Trên thực tế, dư luận cũng bàn tán những câu chuyện như có trường hợp con em gia đình có điều kiện kinh tế thì không phải nhập ngũ, con em gia đình nông dân, gia đình nghèo thì phải thực hiện NVQS. Điều này gây ra sự mất công bằng. Hiện tượng tiêu cực trong công tác tuyển quân là cảnh báo rất đáng quan tâm, bởi hành vi này vi phạm pháp luật, gây dư luận xấu. Điển hình như trường hợp ông Lê Quốc Khởi, nguyên Phó chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Xuân Bảo, huyện Cẩm Mỹ (Đồng Nai), năm 2017 đã bị truy tố và đưa ra xét xử do nhiều lần nhận tiền của các công dân để “chạy” cho họ không phải thực hiện NVQS. Một vụ việc khác là, vài năm trước, Đại úy NVT ở huyện Yên Phong (Bắc Ninh) lợi dụng chính sách miễn, hoãn nhập ngũ để nhận tiền của công dân. Trên thực tế quân nhân NVT không có khả năng can thiệp vào quy trình tuyển chọn công dân nhập ngũ, nhưng lợi dụng vị trí công tác khiến người dân tin tưởng đưa tiền nhằm không phải nhập ngũ. Vụ việc bị phát hiện, quân nhân NVT đã bị xử lý kỷ luật, buộc phải xuất ngũ. Đại tá Vũ Văn Hải cảnh báo: "Có hiện tượng một số gia đình chủ động tìm cách “chạy chọt” để con em mình không phải nhập ngũ mà không hiểu thực chất chính sách miễn, hoãn hay tiêu chuẩn nhập ngũ của con em mình có đủ hay không. Do vậy, họ rất dễ bị các đối tượng nhận tiền lừa gạt. Đây cũng là khoảng trống trong nhận thức và hiểu biết, chấp hành pháp luật của công dân. Nếu ở đâu cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, đồng lòng, quyết tâm, có sự giám sát chặt chẽ của nhân dân thì ở đó, ai cố tình tiêu cực cũng không làm được".

Theo Nghị định số 37/2022/NĐ-CP ngày 6-6-2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quốc phòng, cơ yếu; quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; trên các vùng biển, đảo và thềm lục địa của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung ghi trong lệnh gọi nhập ngũ mà không có lý do chính đáng; phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi gian dối nhằm trốn tránh thực hiện lệnh gọi nhập ngũ sau khi đã có kết quả khám tuyển sức khỏe NVQS đủ điều kiện nhập ngũ theo quy định; phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ.

(còn nữa)

Nhóm phóng viên Báo QĐND

Làm cách nào để miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024

Trốn nghĩa vụ quân sự bị xử lý như thế nào?

Bạn đọc Triệu Thế Tài ở phường Bồ Đề, quận Long Biên, TP Hà Nội gửi câu hỏi tới fanpage Báo Quân đội nhân dân Điện tử với nội dung: Đề nghị Báo Quân đội nhân dân Điện tử cho biết thanh niên trốn nghĩa vụ quân sự bị xử lý thế nào?

Làm cách nào để miễn nghĩa vụ quân sự năm 2024

Tuyển quân - những bất cập cần phải tháo gỡ

LTS: Trong công tác tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ (tuyển quân) năm 2023, các địa phương đã hoàn thành chỉ tiêu theo kế hoạch đề ra. Chất lượng công dân nhập ngũ sơ bộ đánh giá cơ bản bảo đảm đáp ứng được yêu cầu.

Như thế nào thì được miễn nghĩa vụ quân sự?

Theo khoản 2 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, các trường hợp được miễn thực hiện nghĩa vụ quân sự bao gồm: Không đảm bảo tiêu chuẩn về sức khỏe; Con của liệt sĩ/thương binh hạng một; Một anh/em trai của liệt sĩ; Một con của thương binh hạng hai/bệnh binh/ người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% ...

Những ai không bị gọi đi nghĩa vụ quân sự?

Miễn nghĩa vụ quân sự trong 5 trường hợp (1) Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một. (2) Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ. (3) Một con của thương binh hạng hai; một con của bệnh binh suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; một con của người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

Nghĩa vụ quân sự 2024 khi nào đi?

Như vậy, năm 2024 sẽ tiến hành tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ 01 đợt và tùy theo từng địa phương thì thơi gian nhập ngũ nghĩa vụ quân sự 2024 sẽ diễn ra trong 03 ngày từ 25/02/2023 đến hết ngày 27/02/2024 (tức ngày 16 tháng Giêng đến hết ngày 18 tháng Giêng năm Giáp thìn).

Không đi nghĩa vụ quân sự bị phạt bao nhiêu tiền?

1. Phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.200.000 đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm kiểm tra, khám sức khỏe ghi trong giấy gọi kiểm tra, khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự mà không có lý do chính đáng.