Hiện nay, tiêu chuẩn quốc tế ISO 14001:2015 là tiêu chuẩn được áp dụng phổ biến nhất để xây dựng EMS. Cấu trúc của Hệ thống quản lý môi trường theo mô hình PDCA trong ISO 14001 được triển khai như sau:
P (Plan) – Hoạch định – Xác định mục tiêu môi trường và xây dựng các kế hoạch cần thiết để thực hiện chính sách môi trường đã đề ra. Nội dung Hoạch định tương ứng với 4 điều khoản sau của tiêu chuẩn ISO 14001:2015:
- Điều khoản 4 (Bối cảnh của tổ chức)
- Điều khoản 5 (Sự lãnh đạo)
- Điều khoản 6 (Hoạch định)
- Điều khoản 7 (Hỗ trợ)
D (Do) – Thực hiện – Tiến hành các hoạt động, quá trình theo kế hoạch đã đề ra. Nội dung này tương ứng với Điều khoản 8 (Thực hiện) của tiêu chuẩn ISO 14001 phiên bản 2015.
C (Check) – Kiểm tra – Theo dõi, đo lường, phân tích, đối chiếu các kết quả thực hiện với kế hoạch, mục tiêu môi trường ban đầu. Nội dung Kiểm tra tương đương với Điều khoản 9 (Đánh giá kết quả thực hiện) của ISO 14001 mới nhất.
A (Act) – Hành động – Thực hiện các hành động nhằm giúp Hệ thống quản lý môi trường ngày một hoàn thiện và gia tăng hiệu quả theo thời gian. Nội dung Hành động tương ứng với Điều khoản 10 (Cải tiến) của ISO 14001.
CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA HỆ THỐNG ISO 14001:2015
Hệ thống ISO 14001:2015 về Quản lý môi trường bao gồm các yếu tố sau:
- Xem xét các mục tiêu môi trường của tổ chức
- Phân tích tác động môi trường tới tổ chức
- Xác định các yêu cầu pháp lý về môi trường
- Thiết lập mục tiêu môi trường để giảm tác động môi trường và tuân thủ các yêu cầu pháp lý
- Xây dựng các kế hoạch để đạt mục tiêu môi trường
- Giám sát và đo lường việc thực hiện kế hoạch môi trường
- Đảm bảo nhận thức và năng lực môi trường của nhân viên trong tổ chức
- Xem xét tiến độ xây dựng EMS và cải tiến thường xuyên
QUY TRÌNH XÂY DỰNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG THEO TIÊU CHUẨN ISO 14001:2015
Để xây dựng Hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001:2015, doanh nghiệp cần trải qua các bước sau:
Bước 1: Xây dựng chính sách môi trường
Chính sách môi trường là kim chỉ nam trong việc xây dựng Hệ thống quản lý môi trường của bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp nào. Chính sách môi trường phải đảm bảo tổ chức có thể duy trì và có khả năng nâng cao kết quả hoạt động môi trường của mình. Ngoài ra, chính sách môi trường cần phản ánh cam kết của lãnh đạo cao nhất về việc tuân theo các yêu cầu của luật pháp và yêu cầu khác về ngăn ngừa ô nhiễm và cải tiến liên tục. Làm tốt giai đoạn này tức là doanh nghiệp đã xây dựng được một nền tảng vững chắc để xây dựng và thực hiện Hệ thống quản lý môi trường
→ Xem thêm Các chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường và Các chính sách bảo vệ môi trường trên thế giới
Bước 2: Lên kế hoạch quản lý môi trường
Bước này tương ứng với giai đoạn P (Plan) – Hoạch định. Kế hoạch phải được thiết lập dựa trên sự tuân thủ các yêu cầu về pháp luật, tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14001 và mong đợi của các bên liên quan. Bởi vậy doanh nghiệp cần:
- Xác định các yêu cầu pháp luật và các yêu cầu khác về môi trường mà tổ chức/doanh nghiệp phải tuân thủ bao gồm: các yêu cầu pháp luật của quốc tế, quốc gia; các yêu cầu pháp luật của địa phương / ngành nghề; yêu cầu của các bên liên quan như khách hàng, đối tác
- Xác định các khía cạnh môi trường có ảnh hưởng tới tổ chức. Trong đó có các khía cạnh môi trường trong phạm vi hệ thống quản lý môi trường, xem xét đầu vào và đầu ra của quy trình như: phát thải không khí, xả thải nước thải, quản lý chất thải, ô nhiễm đất, sử dụng nguyên liệu thô và tài nguyên thiên nhiên, các vấn đề môi trường của địa phương và cộng đồng xung quanh.
- Thiết lập mục tiêu, chỉ tiêu và chương trình quản lý môi trường nhằm đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu đặt ra. Cần mô tả cách thức thực hiện để đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu đó, bao gồm cả thời gian, các nguồn lực cần thiết và người chịu trách nhiệm thực hiện các công việc này
Bước 3: Triển khai thực hiện kế hoạch môi trường
Bước này tương ứng với giai đoạn D (Do) – Thực hiện. Để vận hành Hệ thống quản lý môi trường một cách hiệu quả thì trong giai đoạn này, doanh nghiệp cần cung cấp các công cụ, các quy trình và các nguồn lực cần thiết một cách kịp thời và khoa học. Trọng tâm của việc thực hiện là phân công công việc một cách rõ ràng, phổ biến về các thay đổi và các chính sách, quy trình cho mọi nhân sự, đảm bảo nhân sự có đủ năng lực để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Các công việc cần thực hiện trong giai đoạn này gồm:
- Về cơ cấu: Chỉ định một hoặc một nhóm người có trách nhiệm và quyền hạn để thực hiện và duy trì hệ thống quản lý môi trường và cung cấp các nguồn lực cần thiết.
- Về năng lực: Triển khai các hoạt động đào tạo thích hợp cho các đối tượng quản lý, các nhóm công nhân, nhóm quản lý dự án và các cán bộ điều hành chủ chốt tại cơ sở
- Về thông tin liên lạc: Xây dựng hệ thống thông tin nội bộ và bên ngoài nhằm tiếp nhận và phản hồi các thông tin về môi trường và phổ biến các thông tin cho các cá nhân, bộ phận, tổ chức liên quan. Thông tin ở đây có thể bao gồm: các quy định pháp luật, thông tin của các nhà cung cấp, khách hàng và cộng đồng xung quanh, các chương trình, chính sách, quy trình kế hoạch môi trường cần phổ biến cho nhân viên.
- Về tài liệu: Văn bản hóa sổ tay, các quy trình và mô tả công việc khi triển khai hệ thống quản lý môi trường.
→ Xem thêm Danh mục tài liệu ISO 14001
Bước 4: Đánh giá kết quả và hành động khắc phục
Bước này tương ứng với giai đoạn C (Check) – Kiểm tra. Trong giai đoạn này, doanh nghiệp sẽ phải thực hiện các hoạt động sau:
- Giám sát và đo lường: Tiến hành quy trình giám sát và đánh giá kết quả của những hoạt động đã được triển khai nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra. Hiệu quả hoạt động ở đây được so sánh với với các tiêu chí ban đầu. Hoạt động này phải được tiến hành định kỳ
- Xác định sự không phù hợp và hành động khắc phục / phòng ngừa: Xác định tình hình thực tế và đưa ra các hành động khắc phục hoặc phòng ngừa phù hợp khi phát hiện ra điểm chưa tuân thủ hoặc không phù hợp của Hệ thống quản lý môi trường
- Lưu trữ hồ sơ: Lưu giữ các hồ sơ, tài liệu về hệ thống quản lý môi trường trong thời gian quy định
Bước 5: Xem xét của lãnh đạo
Bước này tương ứng với giai đoạn A (Act) – Hành động. Trong giai đoạn này doanh nghiệp cần thu thập các thông tin liên quan tới Hệ thống quản lý môi trường và thông báo các thông tin này tới lãnh đạo cấp cao theo kế hoạch định kỳ để:
Hệ thống môi trường là gì?
Hệ thống thông tin môi trường là một hệ thống đồng bộ theo một kiến trúc tổng thể bao gồm con người, máy móc thiết bị, kỹ thuật, dữ liệu và các chương trình làm nhiệm vụ thu nhận, xử lý, lưu trữ và phân phối thông tin về môi trường cho người sử dụng trong một môi trường nhất định.
Đầu ra của các hệ thống thông tin là gì?
Đầu ra là nơi hệ thống xuất ra kết quả hay dữ liệu gửi đi từ nó. Trong các mạch điện thông thường thì đầu vào và ra là phân biệt, có hướng, không lẫn lộn. Khi đó đường truyền tín hiệu có hướng xác định, là "dẫn tín hiệu đến" đầu vào và "đưa tín hiệu đi" từ đầu ra.
Hệ thống EMS là gì?
Hệ thống quản lý năng lượng (EMS) là một hệ thống các công cụ hỗ trợ máy tính được sử dụng bởi các nhà khai thác tiện ích điện, lưới điện theo dõi, kiểm soát tối ưu hóa và hiệu suất của việc phát và/hoặc hệ thống truyền tải.
Hệ thống quản lý môi trường tiếng Anh là gì?
Hệ thống quản lý môi trường - Environmental management system (EMS) là một tập hợp các quy trình và thực tiễn cho phép một tổ chức giảm đi các tác động của môi trường và tăng hiệu quả hoạt động một cách đồng thời.