- Một số HS do ít được tiếp xúc với hình thức chữ viết của từ (ít đọc sách báo) nên khi nói (viết) đã thể hiện sai hình thức âm thanh, hình thức chữ viết của từ. Show Ví dụ: Từ lãng mạn được nói (viết) thành lãng mạng; từ xán lạn được nói (viết) thành xán lạng, sắng lạng, xáng lạng; từ man mác thành mang mác; từ tham quan thành thăm quan... - Một số HS do ảnh hưởng của cách phát âm địa phương nên đã viết sai chính tả một số từ. Ví dụ: xâu xắc (viết đúng: sâu sắc); suy nghỉ (suy nghĩ) ; dùi đầu (vùi dầu); Buông Ma Thuộc (Buôn Ma Thuột)... Vì vậy, khi sử dụng từ (nói hoặc viết), ta cần sử dụng đúng hình thức âm thanh, hình thức chữ viết của từ. 2. Sử dụng từ đúng nghĩaHS dùng từ sai nghĩa chủ yếu do không nắm chắc nghĩa của từ, không phân biệt được các sắc thái ý nghĩa, sắc thái biểu cảm, phạm vi sử dụng,... của các từ đồng nghĩa, gần nghĩa. Vì vậy, có em đã viết những câu có từ dùng sai nghĩa (từ in đậm), như:
3. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từDùng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ nghĩa là dùng từ phù hợp với những đặc điểm từ loại, phù hợp với khả năng kết hợp của từ, khả năng đảm nhiệm các chức vụ ngữ pháp trong câu của từ. Do đó, những câu kiểu như: Nước sơn lầm cho đồ vật thêm hào quang là không chấp nhận được, bởi vì hảo quang là danh từ, không thể sử dụng lảm vị ngữ như tính từ. Muốn sửa câu này, có thể thay từ hào quang bằng từ hào nhoáng, hoặc từ bóng bẩy. Như vậy, dùng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ là một trong những yêu cầu quan trọng được đặt ra mà các em cần phải chú ý. 4. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cáchSắc thái biểu cảm chính là sắc thái về tình cảm, thái độ... được thể hiện trong từ, ẩn chứa trong từ. Dùng từ đúng với sắc thái biểu cảm, phù hợp với đối tượng giao tiếp, vai giao tiếp, hoàn cảnh giao tiếp... là những yêu cầu quan trọng mà chủ thể nói năng (người nói) phải lưu ý. Do đó, dùng từ lãnh đạo trong câu Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đao sang xâm lược nước ta là đã không đảm bảo được các yêu cầu nói trên, bởi vì, từ lãnh đạo mang sắc thái biêu cảm tốt, tích cực, không phù hợp để nói về kẻ xâm lược. Từ này có thể thay bằng từ cầm đầu. 5. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán ViệtTừ địa phương nếu được sử dụng một cách hợp lí trong văn bản, nhằm gợi không khí, màu sắc địa phương thì có thể cháp nhận được. Nhưng nếu lạm dụng từ địa phương hoặc dùng không đúng chỗ thì không thể chẩp nhận. Bởi vì từ địa phương gây khó hiểu cho người ở vùng khác, hoặc không phù hợp với đặc điểm về ngôn ngữ của một sô' loại văn bản (Ví dụ: trong tác phẩm văn học có thê dùng từ địa phương ở mức độ hợp lí, nhưng trong các văn bản hành chính, báo chí... và cả các bài tập làm văn của HS đều không nên dùng từ địa phương). Việc lạm dụng từ Hán Việt trong bất cứ loại văn bản nào đều không nên. Bởi vì, nếu dùng nhiều từ Hán Việt sẽ gây khó hiểu cho người đọc, bài văn sẽ thiếu trong sáng. Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn Phần I Video hướng dẫn giải SỬ DỤNG TỪ ĐỒNG ÂM, ĐÚNG CHÍNH TẢ Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai như thế nào? - Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá. - Em bé đã tập tẹ biết nói. - Đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em Trả lời: - dùi đầu sai chính tả đúng ra là vùi đầu. - tập tẹ sai chính tả đúng ra là bập bẹ. - khoảng khắc sai chính tả đúng ra là khoảnh khắc. Phần II Video hướng dẫn giải SỬ DỤNG Từ ĐÚNG NGHĨA Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy thay bằng từ thích hợp - Đất nước ta ngày càng sáng sủa. - Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế. - Con người phải biết lương tâm. Trả lời: - Đất nước ta ngày càng tươi đẹp. - Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ sâu sắc để chúng ta vận dụng trong thực tế. - Con người phải có lương tâm. Phần III Video hướng dẫn giải SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG TÍNH CHẤT NGỮ PHÁP CỦA TỪ Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng. - Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang. - Ăn mặc của chị thật là giản dị. - Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng. - Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh. Trả lời: - Hào quang là danh từ không thể sử dụng làm vị ngữ như tính từ. ⟶ Sửa lại: Nước sơn làm cho đồ vật thêm sáng chói. - Ăn mặc là động từ không thể dùng như danh từ. ⟶ Sửa lại: Cách ăn mặc của chị thật là giản dị. - Thảm hại là tính từ không thể dùng như danh từ. ⟶ Sửa lại: Bọn giặc đã chết với nhiều thảm bại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng. - Sự giả tạo phồn vinh phải nói là sự phồn vinh giả tạo mới đúng ⟶ Sửa lại: Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự phồn vinh giả tạo. Phần IV Video hướng dẫn giải SỬ DỤNG TỪ ĐÚNG SẮC THÁI BIỂU CẢM, HỢP PHONG CÁCH Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai như thế nào? Hãy thay bằng từ thích hợp - Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta. - Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên […]. Nhưng Viên vẫn ráng sức quần nhau với chú hổ. (Dẫn theo Nguyễn Đức Dân) Trả lời: - Từ lãnh đạo nên thay bằng từ cầm đầu. - Từ chú hổ nên thay bằng từ nó Phần V Video hướng dẫn giải KHÔNG LẠM DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG, TỪ HÁN VIỆT Trong trường hợp nào thì không nên dùng từ địa phương? Tại sao không nên lạm dụng từ Hán Việt. Trả lời: Không nên lạm dụng từ địa phương gây khó hiểu cho người ở vùng khác. Cũng không nên lạm dụng từ Hán Việt vì như thế sẽ làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên, không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp. |
