Việc thực hiện các biện pháp phòng, chống rửa tiền tại đối tượng báo cáo và một số đề xuất chỉnh sửa, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống rửa tiền Cơ chế phòng, chống rửa tiền (PCRT) của một quốc gia thường được xem xét dưới góc độ 4 trụ cột chính, bao gồm: (i) Hệ thống pháp luật về PCRT; (ii) Thực hiện các biện pháp PCRT tại các đối tượng báo cáo; (iii) Cơ chế quản lý, điều tra, truy tố, xét xử tội rửa tiền; và (iv) Hợp tác quốc tế về PCRT... Trong đó, việc triển khai thực hiện các biện pháp PCRT tại đối tượng báo cáo giữ vai trò quan trọng, giúp đối tượng báo cáo phòng ngừa việc bị tội phạm lợi dụng để rửa tiền. Bài viết này đề cập đến việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa rửa tiền của đối tượng báo cáo và một số vấn đề cần nghiên cứu, xem xét đề xuất chỉnh sửa, hoàn thiện pháp luật về PCRT liên quan đến các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo trong thời gian tới. 1. Việc thực hiện các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo Luật PCRT quy định hai nhóm đối tượng báo cáo có nghĩa vụ phải thực hiện các biện pháp PCRT, gồm nhóm các tổ chức tài chính (các ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm…) và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính được chỉ định (luật sư, kế toán, công chứng…). Đối tượng báo cáo phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa rửa tiền gồm: (i) Nhận biết, xác minh và cập nhật thông tin khách hàng; phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro về rửa tiền; (ii) Xây dựng quy định nội bộ về PCRT; (iii) Rà soát, phát hiện và báo cáo giao dịch đáng ngờ và các giao dịch vượt ngưỡng giá trị phải báo cáo; (iv) Lưu trữ và bảo mật thông tin; (v) Áp dụng biện pháp tạm thời; (vi) Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ PCRT cho cán bộ, nhân viên; (vii) Kiểm toán nội bộ việc tuân thủ các chính sách, quy định, quy trình và thủ tục liên quan đến hoạt động PCRT. Hiện nay, hầu hết các đối tượng báo cáo như ngân hàng, công ty chứng khoán, doanh nghiệp bảo hiểm và một số nhóm đối tượng báo cáo khác đã triển khai thực hiện các biện pháp PCRT tại tổ chức mình. Các đối tượng báo cáo đã gửi hàng nghìn báo cáo giao dịch đáng ngờ và hàng triệu giao dịch gửi rút tiền mặt có giá trị lớn và giao dịch chuyển tiền điền tử quốc tế cho Cơ quan PCRT - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Trên cơ sở các nguồn thông tin này, Cơ quan PCRT đã xử lý, phân tích và chuyển giao thông tin cho các cơ quan có thẩm quyền như: cơ quan công an, cơ quan thuế và các đơn vị thanh tra các bộ, ngành. Từ nguồn thông tin này, các cơ quan thực thi pháp luật đã đạt được những kết quả nhất định trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền nói riêng và các hoạt động tội phạm khác. Tuy nhiên, việc thực hiện các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo hiện còn một số hạn chế nhất định. Các biện pháp PCRT chưa được triển khai thực hiện đồng đều giữa các nhóm đối tượng báo cáo và giữa các tổ chức báo cáo trong cùng nhóm. Các biện pháp PCRT hầu hết mới được triển khai thực hiện ở nhóm đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính trong khi các biện pháp này chưa được triển khai thực hiện hoặc thực hiện hạn chế ở nhóm đối tượng báo cáo là tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính chỉ định. Việc chưa triển khai thực hiện đồng bộ và đầy đủ các biện pháp PCRT có thể sẽ dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động của các đối tượng báo cáo cũng như sẽ tạo ra lỗ hổng trong công tác đấu tranh PCRT và tội phạm nguồn của tội rửa tiền. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong việc triển khai thực hiện các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo như: Đối tượng báo cáo chưa quan tâm, chú trọng đến công tác PCRT để triển khai thực hiện ở tổ chức mình; công tác đào tạo, tuyên truyền nâng cao nhận thức của các đối tượng báo cáo còn mới được tiến hành ở nhóm đối tượng báo cáo hạn chế; công tác thanh tra, giám sát về PCRT chưa được triển khai đồng bộ đến tất cả các đối tượng báo cáo, dẫn đến một số đối tượng báo cáo còn chưa có ý thức tuân thủ. Bên cạnh nguyên nhân từ quá trình thực thi, tuân thủ pháp luật, nội tại các quy định pháp luật PCRT vẫn còn một số bất cập, cũng là một trong các nguyên nhân dẫn đến hiệu quả việc triển khai thực hiện các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo còn hạn chế. 2. Một số đề xuất chỉnh sửa, hoàn thiện quy định pháp luật về các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo Như trên đã đề cập, quy định của pháp luật về các biện pháp PCRT của đối tượng báo cáo hiện có một số bất cập, cụ thể như: Các quy định liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi gồm cách thức xác định chủ sở hữu hưởng lợi đặc biệt đối với trường hợp cá nhân góp vốn, cổ phần trong các doanh nghiệp, các yêu cầu thu thập thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi hiện chưa được hướng dẫn rõ ràng; quy định về khách hàng là cá nhân có ảnh hưởng chính trị (PEPs) hiện chỉ gồm PEPs nước ngoài mà chưa điều chỉnh PEPs trong nước; quy định về chia sẻ, cung cấp thông tin về PCRT của đối tượng báo cáo liên quan đến nội dung chia sẻ, cung cấp thông tin khách hàng giữa các chi nhánh, công ty con với các chi nhánh trong cùng tập đoàn, ngân hàng mẹ nhằm mục đích PCRT còn chưa rõ ràng, một số nội dung chưa có quy định; quy định về việc áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời chưa được chi tiết. NHNN hiện đang trình Chính phủ xem xét, thông qua dự án Luật PCRT (sửa đổi) để trình Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng Luật của Quốc hội trong thời gian tới. Tại dự án Luật PCRT (sửa đổi) này, NHNN đã đề xuất một số nội dung cần sửa đổi nhằm giải quyết được các vướng mắc, bất cập trong quá trình thực thi các biện pháp PCRT, đảm bảo tính khả thi của các quy định và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức báo cáo triển khai trách nhiệm của mình trong công tác PCRT. Một số đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật về PCRT liên quan đến nội dung này gồm: Quy định về việc nhận biết và cập nhật thông tin khách hàng, phân loại khách hàng: Đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi (cách xác định, các yêu cầu thu thập thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi); quy định về PEPs trong nước và nước ngoài... Quy định về việc thực hiện các nghĩa vụ báo cáo: Đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về báo cáo giao dịch đáng ngờ, mở rộng các dấu hiệu cảnh báo về giao dịch đáng ngờ đến các lĩnh vực hoạt động khác của đối tượng báo cáo (ví dụ, đối với hoạt động kinh doanh bất động sản, kế toán, luật sư,...); sửa đổi, bổ sung quy định về nghĩa vụ và cách thức báo cáo các giao dịch có giá trị lớn vượt ngưỡng (giao dịch tiền mặt giá trị lớn, chuyển tiền điện tử trong nước, quốc tế). Quy định về việc thực hiện cơ chế kiểm soát nội bộ PCRT: Đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định trách nhiệm và cơ chế kiểm soát nội bộ giữa các chi nhánh, công ty con, công ty liên kết trong cùng tập đoàn về hoạt động PCRT; quy định về chia sẻ, cung cấp thông tin về PCRT của đối tượng báo cáo với các chi nhánh, công ty con trong cùng tập đoàn nhằm mục đích PCRT. Quy định về việc thực hiện các biện pháp khẩn cấp tạm thời: Đề xuất quy định theo hướng cụ thể hơn về cách thức, thẩm quyền áp dụng; bổ sung hướng dẫn rà soát giao dịch liên quan tới danh sách đen. Việc thực thi cơ chế PCRT giúp đối tượng báo cáo có thông tin, cơ sở để hiểu về khách hàng của mình cũng như các giao dịch khách hàng thực, qua đó, có thể kịp thời ngăn chặn việc tổ chức mình bị tội phạm lợi dụng để thực hiện các hành vi, giao dịch nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản có được từ hoạt động tội phạm. Đồng thời, đối tượng báo cáo có thể phát hiện và báo cáo các giao dịch đáng ngờ liên quan đến rửa tiền và hoạt động tội phạm khác cho cơ quan chức năng để điều tra, truy tố, xét xử và kết án tội phạm rửa tiền và các tội phạm nguồn khác của tội rửa tiền. Quy định về các biện pháp PCRT cho đối tượng báo cáo tại Luật PCRT được sửa đổi, bổ sung phù hợp sẽ là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả công tác PCRT ở Việt Nam trong thời gian tới. ThS. Phạm Tiên Phong Cục trưởng Cục Phòng, chống rửa tiền, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, NHNN  Giải pháp tăng cường phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố 24/11/2023 939 lượt xem Cùng với quá trình phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, các hành vi rửa tiền và tài trợ khủng bố cũng gia tăng, gây nhiều hệ lụy tiêu cực. Đây là cuộc chiến thực sự và đòi hỏi Việt Nam cần liên tục cập nhật, nhận diện và hoàn thiện các giải pháp đồng bộ nhằm ngăn chặn kịp thời và hiệu quả các hành vi này, bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.
Pháp luật về bảo lãnh ngân hàng điện tử tại Việt Nam 07/11/2023 1.387 lượt xem Bảo lãnh là một trong 09 biện pháp bảo đảm nghĩa vụ được quy định trong Bộ luật Dân sự và được sử dụng khá phổ biến trong nhiều lĩnh vực xã hội, nhất là trong các hoạt động của tổ chức tín dụng. Ngày 30/9/2022, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành Thông tư số 11/2022/TT-NHNN quy định về bảo lãnh ngân hàng (Thông tư số 11/2022/TT-NHNN), trong đó, tại Điều 9 có điểm mới nổi bật là hoạt động bảo lãnh điện tử. Điều hành tỉ giá linh hoạt đã giúp Việt Nam vượt qua những “cú sốc” 28/10/2023 1.514 lượt xem Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam hồi tháng 7/2023, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen cho biết: “Bộ Tài chính Hoa Kỳ ghi nhận các thành tựu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) trong quá trình hiện đại hóa công tác điều hành chính sách tiền tệ, cụ thể là cơ chế điều hành tỉ giá. Tỉ giá đã trở nên linh hoạt và minh bạch hơn. Có thể nói, hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ tỉ giá đang được phát huy tốt, phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Hai năm qua, kinh tế thế giới đã trải qua các cú sốc lớn và theo quan điểm của tôi, việc điều hành tỉ giá linh hoạt hơn đã giúp Việt Nam vượt qua những cú sốc này”. Nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn cho doanh nghiệp và tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế 18/10/2023 1.881 lượt xem Trong 9 tháng đầu năm 2023, bám sát chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã điều hành chủ động, linh hoạt chính sách tiền tệ, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Tài chính phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam nhìn từ góc độ chính sách 13/10/2023 1.810 lượt xem Những năm qua, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) đã trở thành chủ đề được phân tích và bàn luận rộng rãi tại nhiều diễn đàn với các góc độ tiếp cận khác nhau. Thực tế cho thấy, tác động của CMCN 4.0 đã và đang hiện diện rõ nét trong các lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội và chính trị tại Việt Nam.
Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi 03/10/2023 2.337 lượt xem Rửa tiền là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự công cộng, ảnh hưởng đến sự an toàn và minh bạch của hệ thống tài chính tiền tệ và an ninh quốc gia. Hiện nay, với sự phát triển của môi trường số, sự hỗ trợ của công nghệ khiến hành vi rửa tiền ngày càng trở nên tinh vi, phức tạp và khó kiểm soát. Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu của mỗi quốc gia trong thời kì hội nhập quốc tế.
Triển khai thực hiện Nghị định số 55/2015/NĐ-CP trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế và một số khuyến nghị 29/09/2023 2.194 lượt xem Trong những năm qua, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo thêm vốn sản xuất, kinh doanh đối với khu vực nông nghiệp, nông thôn. Một trong những chính sách nổi bật và đã phát huy hiệu quả là Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nghị định số 55/2015/NĐ-CP được đánh giá là bước đột phá mở rộng cả về đối tượng, hạn mức và thủ tục vay so với các chính sách tín dụng nông nghiệp, nông thôn trước đây.
Tín dụng đầu tư của Nhà nước - Sự cần thiết cho đầu tư phát triển quốc gia 28/09/2023 3.001 lượt xem Tín dụng đầu tư của Nhà nước là tín dụng do Nhà nước thực hiện để hỗ trợ các dự án đầu tư phát triển của các thành phần kinh tế thuộc một số ngành, lĩnh vực, chương trình kinh tế và các vùng khó khăn cần khuyến khích, nhằm thực hiện định hướng phát triển kinh tế - xã hội từng thời kì. Đổi mới sáng tạo với phát triển khu đô thị công nghệ cao Việt Nam 27/09/2023 3.085 lượt xem Đổi mới sáng tạo cùng với phát triển khoa học, công nghệ đóng vai trò đột phá chiến lược trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế và là nhân tố quyết định nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực công nghệ mới.
Thông tư số 06 góp phần giảm “tín dụng đen” và hạ lãi suất cho vay 19/09/2023 3.750 lượt xem Ngày 28/6/2023, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN (Thông tư số 06) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc NHNN (Thông tư số 39) quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (sau đây viết tắt là TCTD) đối với khách hàng.
Phối hợp đồng bộ các giải pháp trong đẩy lùi “tín dụng đen” 15/09/2023 3.773 lượt xem Thời gian qua, NHNN đã hoàn thiện khung khổ pháp lí về hoạt động cho vay, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ trực tuyến, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định để tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức, hỗ trợ hoạt động vay vốn của người dân, doanh nghiệp. NHNN cũng thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tài chính, tín dụng mở rộng, đa dạng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay nhằm tăng cường tiếp cận tín dụng qua các kênh chính thức, đặc biệt là với người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. |
