Hãng tin Reuters cho biết truyền thông Thái Lan hôm nay tường thuật Tòa án Hiến pháp Thái Lan đã đình chỉ công tác đối với Thủ tướng Prayut Chan-o-cha, trong lúc chờ phán quyết về giới hạn nhiệm kỳ của nhà lãnh đạo này.  Tòa án hiến pháp Thái Lan hôm 24/8 đã đình chỉ ông khỏi chức vụ trong khi xem xét liệu ông đã đạt đến giới hạn nhiệm kỳ 8 năm dành cho thủ tướng. Hôm 17/8, phe đối lập gồm đảng Vì nước Thái và đảng Tiến bước cho rằng ông Prayuth Chan-o-cha lên nắm quyền kể từ ngày 24/8/2014, do đó tư cách Thủ tướng của ông này sẽ kết thúc vào ngày 24/8/2022. Phe đối lập cũng đề nghị Tòa án Hiến pháp ra quyết định tạm thời dừng chức vụ Thủ tướng của ông Prayuth nhằm ngăn chặn những phức tạp pháp lý và thiệt hại phát sinh trước khi Tòa ra phán quyết cuối cùng. Điều 158 của Hiến pháp Thái Lan năm 2017 quy định một chính trị gia chỉ có thể làm Thủ tướng Thái Lan trong hai nhiệm kỳ (tức 8 năm), bất kể là hai nhiệm liên tiếp hay ngắt quãng. Một cuộc thăm dò ý kiến gần đây với 1.300 người của Viện Quản lý Phát triển Quốc gia cho thấy 2/3 trong số người được hỏi ủng hộ việc ông Prayut ngay lập tức rời nhiệm sở. Cuối tuần qua, hơn 38 tổ chức cũng lên tiếng đòi ông Prayut từ chức. Theo các nhóm này, sau ngày 24/8, dù ông Prayut từ chức hay không và phán quyết của tòa thế nào, thì ông “cũng không còn được công nhận là thủ tướng”. Chính phủ của ông gần đây đối mặt với những chỉ trích về việc xử lý đại dịch và phát triển nền kinh tế, trong đó Thái Lan ghi nhận thành tích kinh tế tồi tệ nhất kể từ những năm 1990. Đây không phải là lần đầu tiên ông Prayut phải đối mặt với vấn đề liên quan hiến pháp - vào cuối năm 2020, ông từng vượt qua một thách thức pháp lý khi sử dụng dinh thự quân đội. Sinh năm 1954 trong một gia đình quân nhân ở tỉnh Nakhon Ratchasima, đông bắc Thái Lan, ông Prayut lên nắm quyền năm 2014 sau khi lật đổ chính phủ dân chủ của em gái ông Thaksin là Yingluck Shinawatra. Ông Prayut đã đưa ra thiết quân luật và đứng đầu chế độ quân sự trong 5 năm trước khi nắm quyền sau cuộc bầu cử năm 2019. Với số phiếu 5:4, Tòa án Hiến pháp Thái Lan ngày 24/8 đã ra lệnh tạm dừng nhiệm vụ của Thủ tướng Prayut Chan-o-cha trong khi chờ đợi phán quyết về thời hạn nhiệm kỳ. Các cơ quan truyền thông Thái Lan đã đưa tin về quyết định nói trên của Tòa án Hiến pháp, đồng thời cho biết Tòa án dự kiến sẽ sớm đưa ra thông báo chính thức về vấn đề này. Người phát ngôn Chính phủ Thái Lan vừa thông báo Phó Thủ tướng nước này Prawit Wongsuwon sẽ giữ chức Thủ tướng tạm quyền cho đến khi Tòa án Hiến pháp ra phán quyết về vấn đề nhiệm kỳ thủ tướng của ông Prayut.
Reuters đưa tin, ngày 25.8, Tướng Prayut Chan-o-cha vẫn tham dự cuộc họp của Bộ Quốc phòng Thái Lan trên cương vị Bộ trưởng. Trước đó, hôm 24.8, Tòa án Hiến pháp Thái Lan đã bỏ phiếu với tỉ lệ 5 phiếu thuận, 4 phiếu chống để đình chỉ chức thủ tướng của ông Prayut, sau khi phe đối lập khiếu nại rằng, nhiệm kỳ 8 năm của ông Prayut cần kết thúc vào ngày 24.8 do ông có 2 nhiệm kỳ 4 năm liên tiếp làm thủ tướng kể từ sau cuộc đảo chính năm 2014. Mục 158 Hiến pháp năm 2017 của Thái Lan quy định nhiệm kỳ của một thủ tướng không quá 8 năm, bất kể quãng thời gian đó là liền mạch hay ngắt quãng. Đầu tuần này, tòa án đã chấp nhận một bản kiến nghị có chữ ký của 172 nhà lập pháp đối lập tuyên bố ông Prayut bắt đầu nắm quyền từ năm 2014 sau cuộc đảo chính. Tuy nhiên, tòa án cũng có thể sẽ xem xét nếu nhiệm kỳ của ông chính thức bắt đầu vào năm 2017 - khi hiến pháp được viết lại - hoặc thậm chí là năm 2019, sau cuộc bầu cử. Tòa án cho ông Prayut 15 ngày để trả lời về việc bị đình chỉ. Việc đình chỉ dự kiến sẽ kéo dài khoảng một tháng trong khi tòa án xem xét phán quyết cuối cùng. Theo CNN, văn phòng của ông Prayut ra tuyên bố cho biết ông tôn trọng quyết định của tòa án. Lệnh này "sẽ không ảnh hưởng đến việc điều hành quốc gia, công việc của các công chức hoặc các chính sách của chính phủ" - tuyên bố cho biết. Ai đang điều hành đất nước? Phó Thủ tướng Prawit Wongsuwan sẽ đảm nhận quyền thủ tướng trong khi tòa án cân nhắc phán quyết cuối cùng - phát ngôn viên chính phủ Anucha Burapachaisri thông tin với báo giới hôm 24.8. Bản thân ông Prawit là cựu tổng tư lệnh quân đội và là người ủng hộ lâu năm của chế độ quân chủ Thái Lan. Theo hiến pháp Thái Lan, các cuộc bầu cử mới sẽ diễn ra vào tháng 5.2024, nhưng thủ tướng tạm quyền vẫn có quyền kêu gọi bầu cử sớm bằng cách giải tán Hạ viện đã được bầu. Ông Thitinan Pongsudhirak - giáo sư tại Đại học Chulalongkorn ở Bangkok - cho biết ông Prayut đã "sống sót" sau 4 cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong những tháng qua và có vẻ sẽ bám trụ cho đến khi cuộc bầu cử diễn ra. Chính trường ít xáo trộn Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hy vọng quyết định đình chỉ chức vụ thủ tướng của ông Prayut Chan-o-cha sẽ có ít tác động đến việc điều hành của chính phủ và những nỗ lực đang được thực hiện nhằm thúc đẩy nền kinh tế vốn đang mỏng manh của đất nước. Chủ tịch Phòng Thương mại Thái Lan Sanan Angubolkul cho biết mặc dù thủ tướng bị đình chỉ chức vụ cho đến khi vụ việc được quyết định, các cuộc họp của nội các và chính quyền đương nhiệm vẫn không bị ảnh hưởng. Ông Sanan thừa nhận, phán quyết có thể khiến một số nhà đầu tư xem xét lại quyết định đầu tư. Theo ông, điều quan trọng nhất đối với khu vực kinh doanh là tăng cường niềm tin vào Thái Lan và xây dựng lại nền kinh tế của đất nước trong năm nay và năm tới, trong khi du lịch đang trở lại và lĩnh vực xuất khẩu vẫn phát triển mạnh mẽ. “Dù có chuyện gì xảy ra với người đứng đầu, khu vực kinh doanh vẫn lạc quan rằng nền kinh tế Thái Lan có thể đạt được mức tăng trưởng 2,75-3,5% như dự kiến" - ông Sanan bày tỏ. Cùng chung nhận định, ông Chaichan Charoensuk - Chủ tịch Hội đồng các hãng vận chuyển Thái Lan (TNSC) - cho biết, trong ngắn hạn, việc đình chỉ này không có khả năng ảnh hưởng đến các kế hoạch kinh tế quốc gia, đặc biệt là đối với lĩnh vực xuất khẩu, vì các đơn đặt hàng thường được thực hiện trước. Ngân sách tài khóa 2023 đã được quốc hội thông qua, thúc đẩy chi tiêu của chính phủ tăng lên. Chủ tịch TNSC bày tỏ hy vọng tòa án đưa ra phán quyết càng nhanh càng tốt để giải quyết khoảng trống chính trị. Ông Chamnan Srisawat - Chủ tịch Hội đồng Du lịch Thái Lan (TCT) - nói rằng ngành này cần chờ phán quyết cuối cùng của tòa án, dự kiến vào tháng tới. Tình hình có thể ảnh hưởng đến tâm lý du lịch ở một mức độ nào đó vì các đối tác thương mại và du lịch quốc tế đang theo dõi chặt chẽ diễn biến ở Thái Lan, đặc biệt là liên quan đến an ninh. Nếu có bất ổn trong nước trong thời gian này, ngành du lịch có thể bị tổn hại. Tuy nhiên, TCT tin tưởng việc đình chỉ sẽ không tạo ra tác động kinh tế to lớn vì chính phủ sẽ tiếp tục hoạt động như thường lệ trong năm tài chính mới, bắt đầu vào tháng 10. Theo Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Thái Lan (EconThai), việc đình chỉ chức vụ của thủ tướng sẽ không có tác động nghiêm trọng đến các doanh nghiệp. Tanit Sorat - phó chủ tịch EconThai - cho hay, kế hoạch của chính phủ tăng mức lương tối thiểu hàng ngày cho người lao động cũng sẽ được tiến hành theo kế hoạch. “Trên thực tế, tôi coi việc đình chỉ là một yếu tố tích cực, bởi sẽ làm sáng tỏ những nghi ngờ về vai trò của Tướng Prayut, đồng thời hạn chế các cuộc biểu tình chống lại ông. Sẽ không có một đợt khủng hoảng chính trị mới do các nhà chức trách ra tay để ngăn chặn các cuộc biểu tình của người dân" - ông Tanit nói, đồng thời cho biết ủy ban tiền lương quốc gia ba bên sẽ tiếp tục xem xét việc tăng lương, dự kiến kết thúc trong tháng này. Đề xuất của ủy ban sau đó sẽ được Bộ Lao động và nội các phê duyệt. Ông Tanit tin rằng lương sẽ tăng 5-8%. Ngoại trưởng Thái Lan Don Pramudwinai cho biết, việc thủ tướng bị đình chỉ sẽ không ảnh hưởng đến hội nghị thượng đỉnh APEC dự kiến diễn ra tại Thái Lan vào tháng 11 tới. Theo Ngoại trưởng Don, điều đó sẽ không ảnh hưởng đến niềm tin quốc tế đối với Thái Lan... Tòa Hiến pháp Thái Lan hôm 22/8 nhận đơn kiến nghị được ký bởi 171 nghị sĩ đối lập, cho rằng nhiệm kỳ của Thủ tướng Prayuth Chan-ocha bắt đầu từ tháng 8/2014, khi ông lên nắm quyền sau cuộc đảo chính quân sự. Hiến pháp năm 2017 của Thái Lan cấm thủ tướng tại vị hơn 8 năm. 5 trong số 9 thẩm phán tòa hiến pháp ngày 24/8 nhất trí Thủ tướng Prayuth nên bị đình chỉ chức vụ trong lúc xem xét vấn đề nhưng không ấn định thời gian ra phán quyết. Tòa cho ông Prayuth thời hạn 15 ngày kể từ khi nhận bản sao hồ sơ vụ kiện để phản hồi, nêu lý do tại sao ông nên được tiếp tục tại nhiệm. Tòa án còn xem xét hai khả năng khác là nhiệm kỳ của ông Prayuth bắt đầu từ năm 2017 hoặc năm 2019, sau cuộc tổng tuyển cử. Nếu tòa án kết luận theo hướng này, ông có thể tiếp tục tại nhiệm và nắm quyền đến năm 2025 hoặc 2027, tùy theo kết quả cuộc tổng tuyển cử tiếp theo. Văn phòng Thủ tướng Prayuth phát thông báo cho biết ông tôn trọng quyết định từ tòa án. Quyết định từ tòa "sẽ không ảnh hưởng đến chính phủ quốc gia, công việc của các công chức hay những chính sách hiện hành", thông báo có đoạn. Trong khi bị đình chỉ chức vụ thủ tướng, ông Prayuth vẫn tiếp tục giữ chức bộ trưởng quốc phòng. Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nhật Bản Fumio Kishida ở thủ đô Bangkok ngày 2/5. Ảnh: Reuters. Sóng gió với ông Prayuth Ông Prayuth, cựu tư lệnh lục quân Thái Lan, lên nắm quyền sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ dân cử của bà Yingluck Shinawatra hồi tháng 5/2014, trong bối cảnh tình trạng bất ổn dân sự, biểu tình bạo lực đã kéo dài nửa năm tại quốc gia này. Không lâu sau, ông Prayuth cấm mọi hoạt động vận động chính trị, như cấm tụ họp chính trị trên 5 người. Theo CNN, trong thời gian ông tại nhiệm, hàng trăm nhà hoạt động đã bị bắt với các cáo buộc như xúi giục nổi loạn hay nói xấu hoàng gia. Năm 2020, giới trẻ ở Thái Lan xuống đường biểu tình, kêu gọi ông Prayuth từ chức. Phong trào biểu tình bắt nguồn từ việc chính phủ không thực hiện lời hứa khôi phục dân chủ và điều được các nhà hoạt động mô tả là "trấn áp quyền dân sự và tự do". Những lời kêu gọi càng mạnh hơn khi chính quyền quân sự Thái Lan bị cáo buộc quản lý yếu kém nền kinh tế và đại dịch Covid-19, thiếu minh bạch và trách nhiệm. Trong khi đó, Vua Maha Vajiralongkorn, lên ngôi năm 2016 và đăng quang tháng 5/2019, được cho là dành phần lớn thời gian ở nước ngoài, ít khi xuất hiện tại Thái Lan khi nước này chật vật ứng phó đại dịch. Tài sản của hoàng gia Thái Lan được chuyển quyền kiểm soát cho Vua Maha, nâng tài sản cá nhân của ông lên 30-40 tỷ USD, càng khiến công chúng thêm chú ý. Sự bất mãn với chính quyền quân sự và chế độ quân chủ ở Thái Lan kéo dài sang năm 2021. Ông Prayuth ngày càng không được cử tri ủng hộ. Thăm dò dư luận gần đây cho thấy 2/3 số người được hỏi muốn ông rời chức vụ ngay lập tức. Ông Prayuth hồi tháng 7 vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm thứ tư kể từ khi được Hạ viện chọn là thủ tướng năm 2019, sau cuộc tổng tuyển cử được phe đối lập mô tả là diễn ra theo các quy định giúp ông giữ quyền lực. Ông Prayuth bác bỏ cáo buộc này. Với việc vượt qua bỏ phiếu bất tín nhiệm trên, ông Prayuth lẽ ra có thể tại vị đến cuộc tổng tuyển cử tiếp theo. Nhưng phe chỉ trích cho rằng ông nên rời đi. "Đã có những yếu kém trong quản lý kinh tế, chính trị còn phân cực. Trong hơn 8 năm ông ấy là thủ tướng, Thái Lan không phát triển tốt", Thitinan Pongsudhirak, giáo sư tại Đại học Chulalongkorn, Bangkok, nói. Trong khi đó, những người ủng hộ Thủ tướng Prayuth ca ngợi ông giúp khôi phục trật tự xã hội, mô tả ông là người bảo vệ chế độ quân chủ. Phe này lập luận nhiệm kỳ của ông Prayuth nên được tính từ khi ông là thủ tướng của chính quyền dân sự, tức là từ tháng 6/2019, sau cuộc tổng tuyển cử. Họ cũng nhấn mạnh ông Prayuth cần được tiếp tục giữ vị trí thủ tướng bởi Thái Lan sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào tháng 11. Ai đang lãnh đạo Thái Lan Phó thủ tướng Prawit Wongsuwan, 77 tuổi, được chỉ định làm thủ tướng tạm quyền của nền kinh tế số hai Đông Nam Á. Ông chỉ mỉm cười, không trả lời câu hỏi từ báo giới khi đến văn phòng thủ tướng hôm 26/8, ngày đầu tiên giữ vai trò quyền thủ tướng. "Tướng Prawit nói ông sẽ làm việc giống như tướng Prayuth", một nguồn thạo tin cho biết. "Ông nói mọi người hãy tiếp tục công việc của họ như bình thường và không đưa ra chỉ thị đặc biệt nào". Phó thủ tướng Thái Lan Prawit Wongsuwan đến Tòa nhà Chính phủ ở thủ đô Bangkok ngày 26/8. Ảnh: Reuters. Nếu Tòa Hiến pháp Thái Lan kết luận ông Prayuth đã tại vị đủ 8 năm, quốc hội Thái Lan sẽ chọn tân thủ tướng trong số ứng viên đủ tiêu chuẩn từng tham gia cuộc tổng tuyển cử năm 2019. Đảng Palang Pracharat của ông Prayuth đứng đầu liên minh 17 đảng tại quốc hội. Thượng viện Thái Lan gồm các nghị sĩ được quân đội chỉ định, vì vậy chính đảng này có đủ phiếu để quyết định ai sẽ lãnh đạo đất nước. Theo hiến pháp Thái Lan, cuộc tổng tuyển cử tiếp theo dự kiến diễn ra tháng 5/2023 hoặc thủ tướng đương nhiệm có thể giải tán Hạ viện và tổ chức bầu cử sớm trong vòng 60 ngày sau đó. Ông Prawit từ chối bình luận về việc có giải tán Hạ viện hay cải tổ nội các hay không. Trong khi đó, các thành viên đảng cầm quyền nhận định kịch bản này khó xảy ra, bởi Thái Lan chuẩn bị tổ chức APEC ở Bangkok vào tháng 11. Nhà hoạt động chính trị Jatuporn Prompan cho biết một cuộc tuần hành sẽ diễn ra vào ngày 28/8 để gây áp lực, kêu gọi ông Prayuth từ chức bộ trưởng quốc phòng. "Ông Prayuth nên nhượng bộ bằng cách từ chức, nếu không, một cuộc khủng hoảng chính trị sẽ xảy ra", ông Jatuporn cảnh báo. Trong khi đó, Aaron Connelly, nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, nhận định rằng dù quyết định của tòa án là thế nào, ông Prayut chắc hẳn đã hài lòng với di sản của mình cho đến nay. Connelly cho rằng ông Prayut muốn thay đổi cấu trúc chính trị của Thái Lan và có "tầm nhìn bảo thủ sâu sắc về cách xã hội Thái Lan nên vận hành". "Với ván bài mà ông ấy đã được chia, với những gì ông ấy muốn đạt được, ông ấy thực sự đã chơi ván bài đó khá tốt", Connelly nói. Như Tâm (Theo CNN, Bangkok Post, Reuters) |
