Các chuyên gia cho rằng không thể khuyến cáo hay kêu gọi nông dân hạn chế sử dụng, cần phải cấm những thuốc bảo vệ thực vật đã được cảnh báo là độc, có hại mới giảm thiểu được nguy cơ đến sức khỏe và môi trường - Ảnh minh họa: QUANG ĐỊNH Việt Nam cần có nghiên cứu quyết liệt hơn để sớm loại bỏ chất này ra khỏi danh mục được sản xuất và kinh doanh ở Việt Nam. Đó là khẳng định của TS Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới. Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nghĩa nói: "Việc tòa án liên bang ở San Francisco ngày 19-3 kết luận thuốc diệt cỏ Roundup của Monsanto (thành phần chính là glyphosate) gây ung thư cho một người đàn ông Mỹ là cảnh tỉnh cho Việt Nam, nơi hóa chất này cũng như nhiều thuốc bảo vệ thực vật độc hại khác vẫn đang được sử dụng rộng rãi".
TS Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới * Liên tiếp thời gian qua tòa án Mỹ phán quyết chất glyphosate liên quan đến ung thư. Ông có cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần nghiên cứu đánh giá tiến tới loại chất này khỏi danh mục được phép kinh doanh tại Việt Nam? - Phán quyết ngày 19-3 của tòa án Mỹ cho thấy ngày càng có nhiều bằng chứng chỉ ra rằng các hóa chất diệt cỏ gốc glyphosate độc hại cho môi trường, có thể gây ung thư cho con người chứ không phải an toàn như Monsanto tuyên bố hơn 40 năm qua. Tháng 8-2018, bồi thẩm đoàn cũng tại bang California đã phán quyết thuốc diệt cỏ Roundup của Monsanto gây ung thư giai đoạn cuối cho công dân Mỹ Dewayne Johnson và yêu cầu Monsanto bồi thường cho nguyên đơn 289 triệu USD. Sau vụ kiện năm ngoái, cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Việt Nam đã hứa xem xét, nghiên cứu nếu có đủ bằng chứng sẽ đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn loại bỏ chất glyphosate ra khỏi danh mục chất trừ cỏ tại Việt Nam. Tuy nhiên không biết hiện nay tiến độ này diễn ra đến đâu. Cách đây 2 năm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã loại bỏ 2 chất độc hại là Paraquat và 2.4-D ra khỏi danh mục thuốc được lưu hành tại Việt Nam. Thế nhưng vẫn cho thêm thời gian 2 năm để các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ hết lượng đã nhập khẩu. Hồi đầu tháng 2 vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng ban hành quyết định loại bỏ 2 hoạt chất bảo vệ thực vật là Chlorpyrifos Ethyl và Fipronil khỏi danh mục sử dụng tại Việt Nam. Tuy nhiên, cũng như các lần trước, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho phép các loại thuốc có chứa 2 hoạt chất trên được phép sản xuất, nhập khẩu tối đa 1 năm và buôn bán sử dụng tối đa 2 năm kể từ ngày quyết định có hiệu lực. Với khoảng thời gian cộng thêm này, các doanh nghiệp sẽ tận dụng để nhập khẩu và sản xuất thật nhiều và đẩy ra thị trường.
Nguồn: Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Đồ họa: TẤN ĐẠT * Vì sao glyphosate và các chất độc hại như vậy nhưng vẫn được sử dụng rất phổ biến, có nguyên nhân từ việc quản lý của Nhà nước còn lỏng lẻo và chưa đánh giá hết nguy cơ? - Cần nhớ rằng hóa chất càng độc hại thì hiệu quả trên đồng ruộng càng cao nên càng dễ bán. Hậu quả là ruộng đồng, nông sản và người dân Việt Nam hứng chịu những hóa chất độc hại này thêm ít nhất 2 năm nữa. Thiệt hại là không thể đánh giá. Nếu đã là hóa chất độc hại nhiều quốc gia đã cấm, nhiều công trình khoa học đã chứng minh và các cơ quan trong nước cũng kiểm chứng thì tại sao không cấm ngay để ngăn ngừa những nguy cơ gây độc hại cho môi trường, cho sản phẩm và con người? Yêu cầu về an toàn thực phẩm đang phát triển nhanh chóng trên quy mô toàn thế giới. Người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi nhiều hơn những sản phẩm an toàn, chất lượng, không dùng các hóa chất độc hại trong canh tác. Việt Nam xuất khẩu trên 40 tỉ USD sản phẩm nông nghiệp mỗi năm, không thể đứng ngoài xu hướng đó. Ngay như Trung Quốc được coi là một thị trường dễ tính cũng ngày càng đòi hỏi gắt gao hơn về tính an toàn. Kể từ tháng 6-2019, nếu không đáp ứng được các yêu cầu về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, nông sản của Việt Nam cũng sẽ không xuất khẩu được vào nước họ. Có đến 70-80% nông sản xuất khẩu của Việt Nam là đến Trung Quốc, chúng ta sẽ phải giải cứu những gì nếu như không sớm thay đổi? Đành rằng ngưng sử dụng các hóa chất độc hại sẽ tác động đến năng suất, sản lượng lương thực thực phẩm tại Việt Nam. Nhưng với sự tiến bộ của khoa học, đã có những loại phân bón, chế phẩm sinh học hay phương thức sản xuất sạch có thể thay thế các biện pháp sử dụng hóa chất truyền thống. Nếu không mạnh dạn loại bỏ các hóa chất độc hại ra khỏi ruộng đồng và thực phẩm người dân ăn hằng ngày, hậu quả trong tương lai là vô cùng to lớn.
Hoạt chất glyphosate hiện có trên 30 tên thương mại được nhiều công ty, doanh nghiệp sản xuất. Trong ảnh: nông dân phun thuốc bảo vệ thực vật ở xã Vĩnh Tế, TP Châu Đốc, An Giang - Ảnh: B.ĐẤU
Nhiều chuyên gia cho rằng đã đến lúc hạn chế và cấm hẳn các loại hóa chất diệt cỏ, trừ sâu bệnh độc hại. Trong ảnh: nông dân phun thuốc diệt mầm bệnh cho củ kiệu tại An Giang - Ảnh: QUANG ĐỊNH Việc lạm dụng các loại hóa chất diệt cỏ, trừ sâu bệnh trong thời gian dài không những tàn phá môi trường mà còn để lại hậu quả nặng nề trước hết với sức khỏe của nông dân - những người thường xuyên tiếp xúc với các loại hóa chất này và cả những người tiêu dùng. Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng VN nên tập trung vào nông nghiệp hữu cơ, không cần hóa chất. GS VÕ TÒNG XUÂN: Càng để lâu, càng có tội với dân Tôi đề nghị đã đến lúc Bộ NN&PTNT cần ngay lập tức cho rà soát một lần nữa và cấm nhập khẩu, ngưng lưu hành, sử dụng loại thuốc bảo vệ thực vật do Monsanto sản xuất được xác định có hóa chất độc hại gây ung thư, không nên trì hoãn và cho "ân hạn" thêm nữa vì càng chậm trễ càng có tội với người dân. Ngoài ra, Bộ NN&PTNT cần giải quyết cái gốc của vấn đề bảo vệ thực vật của nông dân, sớm xác định tác dụng các loại phân bón vi sinh (PGPR) đang lưu hành, cấp kinh phí cho các tổ chức đang nghiên cứu theo chiều hướng này, đồng thời tổ chức cho nông dân tiếp cận kiến thức mới (tuy đã có trên 15 năm nay rồi) để đưa vào quy trình sản xuất nông nghiệp của nước ta. Làm sao cho đồng ruộng và cây trồng hồi phục trạng thái lành mạnh trước đây, để không tạo điều kiện cho sâu bệnh về gây hại. GS.TS NGUYỄN THƠ (phó chủ tịch Hội Bảo vệ thực vật Việt Nam): Nên quay về với nông nghiệp sinh thái Khi các quốc gia tiên tiến trên thế giới có những kết luận về tác hại của glyphosate, VN cũng nên cân nhắc đưa hóa chất này vào danh mục hạn chế, tiến tới cấm sử dụng. Và không chỉ glyphosate mà tất cả các hóa chất độc hại khác cũng phải được xem xét nghiêm túc và định hướng giảm sử dụng trên ruộng đồng. Không có lý do gì để một hóa chất có thể diệt cỏ trên diện rộng lại không tác động đến hệ vi sinh vật đất hay môi trường xung quanh. Việc đánh đổi môi trường lấy năng suất là điều cần cân nhắc. Nhiều ý kiến cho rằng nếu không dùng hóa chất, nông nghiệp sẽ sụp đổ, sâu bệnh hoành hành, năng suất giảm và người dân thiếu đói. Tôi cho rằng đó là những lý lẽ không chính xác và hoàn toàn có những phương thức canh tác nông nghiệp có thể đáp ứng được nhu cầu lương thực của con người nhưng bền vững hơn. Những mô hình canh tác nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ theo hướng giảm tối đa phân bón hóa học, hóa chất bảo vệ thực vật, sử dụng thiên địch trong quản lý dịch hại... đã chứng tỏ hiệu quả. Ngay tại VN, nhiều mô hình như vậy cũng đã được triển khai và đem lại hiệu quả, cho năng suất không thua kém nông nghiệp hóa chất. Bà TỪ TUYẾT NHUNG (trưởng Ban điều phối PGS Việt Nam): Có thể sống được với nông nghiệp hữu cơ Hơn 10 năm hỗ trợ nông dân canh tác nông nghiệp hữu cơ, tôi có thể nói rằng không cần đến hóa chất vẫn có thể làm nông nghiệp đem lại năng suất cao. Tất nhiên, để chuyển từ sản xuất nông nghiệp hóa chất sang nông nghiệp hữu cơ cần có một khoảng thời gian chuyển tiếp, sẽ có nhiều khó khăn. Nếu cung cấp đủ phân bón hữu cơ cho đất, sẽ mất khoảng 2-3 năm sâu bệnh nhiều hơn, năng suất giảm đi rồi sau đó khi hệ vi sinh vật trong đất phục hồi, hệ sinh thái đã cân bằng trở lại thì năng suất cây trồng tăng lên. Rào cản lớn nhất để nông dân chuyển sang làm hữu cơ là thu nhập trong những năm đầu. Thế nên mới cần có những dự án phi lợi nhuận hay những đơn vị đồng hành hỗ trợ nông dân. Đến nay nhiều nông dân tham gia mô hình PGS của chúng tôi đã sống được bằng nông nghiệp hữu cơ không hóa chất. Ông PHẠM VIỆT SÔ (xã Thuận Hưng, huyện Mỹ Tú, Sóc Trăng): Chỉ sợ không quyết tâm Tôi làm 7 công ruộng và trồng 8 công mãng cầu gai. Do thuê mướn lao động khó khăn và muốn tiết kiệm chi phí nên mọi công việc đồng áng tôi tự làm. Làm cực không ngại, tôi chỉ sợ phun thuốc. Mỗi năm tôi phun thuốc diệt cỏ khoảng 10 lần, trong đó 2 lần trước lúc sạ lúa, còn lại phun trong vườn cây ăn trái. Không định kỳ, hễ thấy cỏ mới nhú là phun. Không một côn trùng có lợi nào sống sót được trong vườn, ngay cả con ong bay tới bay lui cũng không sống nổi, cá dưới ao cũng chết sạch. Sau mỗi lần phun thuốc trừ cỏ, tôi nóng ran ngực, rát cổ họng, uống rất nhiều nước. Tiếp xúc lâu ngày nên da tay, da chân bị sần sùi như vảy tắc kè. Gần đây, lại nghe thông tin một số hoạt chất từ thuốc diệt cỏ có thể gây bệnh ung thư, tôi rất lo. Có điều tôi không hiểu vì sao những chất độc hại như vậy vẫn được phép lưu hành. Đúng ra khi xác định độc hại cho sức khỏe con người và môi trường, phải cấm ngay. Không có gì khó cả, cấm là được, chỉ sợ chúng ta không quyết tâm. Tuy nhiên, Chính phủ cần quan tâm và có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, sản xuất những hoạt chất để làm thuốc diệt cỏ không độc hại. Nghiêm cấm quảng cáo thuốc hóa học, thuốc diệt cỏ độc hại trên sóng truyền hình các địa phương trọng tâm sản xuất nông nghiệp. Ông NGUYỄN MINH NHỊ (nguyên chủ tịch UBND tỉnh An Giang): Cấm sử dụng để bảo vệ người Việt Sau khi tòa án ở Mỹ xác định thuốc diệt cỏ Roundup từ chất glyphosate gây ung thư, VN nên mạnh dạn cấm sử dụng loại thuốc diệt cỏ này để bảo vệ sức khỏe người Việt. Các hoạt chất gây hại không chỉ đơn giản đối với con người, mà khi sử dụng lượng thuốc đã đi sâu vào lòng đất và ảnh hưởng rất nhiều đến cả khu vực. Mình không thể vì một lý do nào đó mà dây dưa hoài được. Vì tòa án họ kết luận một vấn đề không phải đơn giản. Họ đã nghiên cứu rất kỹ khi kết luận một sự việc. Tôi nghĩ Bộ NN&PTNT nên chấm dứt càng sớm càng tốt các hoạt chất gây hại, đừng dây dưa nữa.
|
