| Tổng sản phẩm trong nước (GDP) là giá trị mới của hàng hóa và dịch vụ được tạo ra của toàn bộ nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Tổng sản phẩm trong nước được tính theo giá thực tế và giá so sánh. Dựa vào phân tích luồng chu chuyển thu nhập và chi tiêu trong nền kinh tế, các nhà kinh tế đã chỉ ra mối quan hệ đẳng thức giữa tổng sản phẩm trong nước với tổng thu nhập từ sản xuất, tổng chi tiêu trong nền kinh tế. Có ba phương pháp tính GDP, đó là: -Phương pháp sản xuất: Tổng sản phẩm trong nước bằng tổng giá trị tăng thêm của tất cả các ngành kinh tế cộng với thuế nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ. -Phương pháp thu nhập: Tổng sản phẩm trong nước bằng thu nhập tạo nên từ các yếu tố tham gia vào quá trình sản xuất như: lao động, vốn, đất đai, máy móc. Theo phương pháp này, tổng sản phẩm trong nước gồm bốn yếu tố : thu nhập của người lao động từ sản xuất (bằng tiền và hiện, vật); thuế sản xuất; khấu hao tài sản cố định dùng trong sản xuất; thặng dư sản xuất. -Phương pháp sử dụng cuối cùng: Tổng sản phẩm trong nước bằng tổng của ba yếu tố: tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình và Nhà nước; tích lũy tài sản (cố định, lưu động và quý hiếm); chênh lệch xuất - nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ. Tổng sản phẩm trong nước theo giá thực tế thường được dùng để nghiên cứu cơ cấu kinh tế, mối quan hệ tỷ lệ giữa các ngành trong sản xuất, mối quan hệ giữa kết quả sản xuất với phần huy động vào ngân sách. Tổng sản phẩm trong nước theo giá so sánh đã loại trừ biến động của yếu tố giá cả qua các năm, dùng để tính tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, nghiên cứu sự thay đổi về khối lượng hàng hóa và dịch vụ sản xuất ra trong nền kinh tế. GDP là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp ở tầm vĩ mô nên phương pháp luận mang tính chuẩn mực quốc tế dùng trong tính toán và đối tượng thu thập thông tin chỉ cho phép tính GDP một cách chính xác đối với toàn bộ nền kinh tế. Tuy vậy, để phục vụ cho nhu cầu quản lý và thiết lập chính sách kinh tế - xã hội ở tầm vĩ mô cũng như đối với cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hiện nay Tổng cục Thống kê trực tiếp tính chỉ tiêu GDP của toàn bộ nền kinh tế, các Cục Thống kê tỉnh, thành phố trực tiếp tính GDP của địa phương. Do tính năng động và đa dạng của các doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế, nhiều doanh nghiệp đăng ký sản xuất kinh doanh ở một tỉnh, thành phố nhưng có hoạt động sản xuất ở nhiều địa phương khác nhau trong cả nước. Thực trạng này cùng với chế độ hạch toán, kế toán hiện hành không cho phép tính GDP của tỉnh, thành phố một cách chính xác (bỏ sót hoặc trùng lặp). Trong lĩnh vực dịch vụ, nhiều hoạt động diễn ra trên cả nước nhưng không thể có nguồn thông tin chi tiết theo tỉnh, thành phố như: hoạt động quốc phòng, ngoại giao...; vì vậy, hiện nay, tổng GDP của các tỉnh và thành phố do các Cục Thống kê tính sẽ không khớp với số liệu GDP của cả nền kinh tế do Tổng cục Thống kê tính. Sắp tới, việc tính toán GDP của cấp tỉnh cũng do Tổng cục Thống kê tính và công bố. Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người là chỉ tiêu phản ánh một cách tổng quan mức sống dân cư và được tính bằng tỷ lệ giữa tổng sản phẩm trong nước với tổng dân số trung bình trong năm. Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người có thể tính theo giá trị thực tế, giá so sánh, tính theo giá nội tệ hoặc ngoại tệ. |
