Người mắc hội chứng rối loạn máu protoporphyria erythropoietic (EPP) có nhiều biểu hiện giống với ma cà rồng trong truyền thuyết, theo IFL Science. Đây là một dạng rối loạn chuyển hóa porphyrin, thường xảy ra trong thời thơ ấu của các bệnh nhân. Người bệnh sẽ cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng, tới mức bị phỏng hoặc phồng rộp khi tiếp xúc với ánh nắng Mặt Trời.
"Bệnh nhân EPP luônbị xanh xao vì thiếu máu kinh niên. Họ cảm thấy mệt mỏi và trông lúc nào cũng nhợt nhạt. Do cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng nên bệnh nhân EPPkhông thể ra ngoài vào ban ngày. Thậm chí những ngày mây dày, vẫn có đủ những tia cực tím thiêu đốt làn da của họ, tạo nên những vết phồng rộp ở tai, mũi và nhiều bộ phận khác trên cơ thể", Barry Paw, bác sĩ tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư và Rối loạn máu Trẻ em Dana-Farber, Boston, Mỹ, cho biết.
Trong nghiên cứu công bố trên tạp chícủa Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (PNAS) hôm3/8, các nhàkhoa học phát hiện đột biến gene gây ra EPP, từ đó hé lộ cơ chế sinh học đằng sau cănbệnh ma cà rồng.
"Đột biến di truyền mới được khám phá đã làm nổi bật mạng lưới gene phức tạp là nền tảng của quá trình chuyển hóa heme, mộtchấtcần thiết để tạo rahemoglobin trong máu. Các đột biến làm mất chức năng của bất kỳ gene nào trong mạng lưới này cũng có thể dẫn đến bệnh lý", đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.
Đối với các bệnh nhân EPP trong thời hiện đại, các bác sĩ sẽ khuyên họ nên ở trong nhà vào ban ngày, nhất là những ngày trời nắng. Ngoài ra, họ được truyền máu để làm giảm triệu chứng. Nhưng vào thời Trung cổ và cổ đại, khi nền y học chưa phát triển, những bệnh nhân này chuyển sang uống máu động vật và chỉ đi ra ngoài vào ban đêm. Đây có thể là những yếu tố tạo nên câu chuyện huyền thoại về ma cà rồng.
Lê Hùng Nhân vật ma cà rồng không còn quá xa lạ với hầu hết tất cả mọi người. Tuy nhiên không phải ai cũng biết “con ma” này đến từ đâu và có thật hay không. 1. Ma cà rồng là gì? Tên gọi ma cà rồng được sử dụng khá phổ biến. Ngay khi nhắc đến, người ta sẽ liên tưởng về một hình tượng chuyên reo rắc nỗi kinh hoàng cho con người. 1.1. Danh xưngMa cà rồng (hay còn gọi là Vampire) là những sinh vật thần thoại nổi tiếng là độc ác và đi lang thang khắp nơi vào ban đêm để tìm kiếm con mồi. Họ là một trong những con quái vật cổ điển nổi tiếng nhất trên thế giới.Hầu hết mọi người khi nhắc đến ma cà rồng sẽ nghĩ ngay đến Bá tước Dracula. Đây là nhân vật hút máu huyền thoại trong tiểu thuyết của Bram Stoker xuất bản năm 1897.Ở Việt Nam, tên gọi ma cà rồng xuất hiện từ hậu kỳ trung đại trong các tác phẩm của Lê Quý Đôn, Trương Quốc Dụng và Phạm Thận Duật. Theo đó, những ghi chép có nhắc đến "một loài ma chuyên hút máu người xuất hiện ở vùng Hưng Hóa" và được nhắc đến với cái tên ma cà rồng, ma cà rằng hoặc ma càn sùng. 1.2. Đặc điểmCó rất nhiều đặc điểm khác nhau của ma cà rồng cũng như truyền thuyết về chúng. Một trong những đặc điểm về ma cà rồng được nhiều người biết đến nhất đó là chúng hút máu người. Những sinh vật này thường có răng nanh sắc nhọn và thậm chí có thể biến nạn nhân thành ma cà rồng tiếp theo. Nói chung, ma cà rồng săn mồi vào ban đêm vì chúng không thể tồn tại dưới ánh sáng mặt trời. Đặc biệt một số dị bản còn cho rằng chúng có thể biến thành dơi hoặc sói. Ma cà rồng có siêu sức mạnh và thường có tác dụng thôi miên nạn nhân khiến họ không thể nhìn thấy hình ảnh của mình trong gương và mất đi ý thức. Bên cạnh đó, chúng còn được biết đến là bất tử, có giác quan nhạy bén vượt trội. 2. Ma cà rồng có thật không?Xung quanh nhân vật này, cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi. Vẫn có một số quan điểm cho rằng trên đời này có tồn tại ma cà rồng. 2.1. Truyền thuyết về ma cà rồngMa cà rồng có thật không? Người ta cho rằng Bram Stoker đặt tên là Bá tước Dracula theo tên của Vlad Dracul, còn được gọi là Vlad the Impaler. Vlad Dracul sinh ra ở Transylvania, Romania. Trong suốt 6 năm từ 1456 đến 1462, ông nắm quyền ở Walachia, Romania. Một số nhà sử học mô tả ông là một nhà cai trị công tân nhưng tàn nhẫn. Ông đã anh dũng chiến đấu chống lại Đế chế Ottoman và có biệt danh này vì thói quen giết kẻ thù bằng cách đâm họ vào một chiếc cọc gỗ. Theo truyền thuyết, Vlad Dracul thích ăn tối giữa những nạn nhân đang hấp hối và nhúng bánh mì của mình vào máu của họ. Thực hư về câu chuyện đẫm máu này có phải là sự thật hay không vẫn chưa được sáng tỏ. Nhiều quan điểm cho rằng đây chính là cảm hứng sáng tác của Stoker khi tạo ra Bá tước Dracula. Nhân vật này cũng đến từ Transylvania, hút máu nạn nhân và có thể bị giết bằng cách đâm cọc xuyên tim.  Những bức tranh cổ miêu tả về số phận của những người bị nghi là ma cà rồng. Hình ảnh: National Geographic 2.2. Những bằng chứng về ma cà rồngMercy Brown có thể sánh ngang với Bá tước Dracula và là một trong những ma cà rồng khét tiếng nhất. Tuy nhiên, không giống như Bá tước Dracula, Mercy là một người thật. Cô sống ở Exeter, Rhode Island và là con gái của George Brown, một nông dân. Sau khi các thành viên trong gia đình của George lần lượt ra đi vào cuối những năm 1800 vì bệnh lao, người dân địa phương đã lấy Mercy như một vật tế thần để giải thích cho cái chết của họ. Thi thể của từng người thường được khai quật và tìm kiếm các dấu hiệu của chủ nghĩa ma cà rồng.
Khi cơ thể của Mercy được khai quật và không có dấu hiệu phân hủy, người dân thị trấn cáo buộc cô là ma cà rồng và khiến gia đình gặp đại họa. Họ cắt trái tim của cô và đốt cháy nó, sau đó đưa tro cốt cho người anh trai bị bệnh của Mercy. Tuy nhiên sau đó, người anh trai này cũng không tránh khỏi số phận bi thảm. Năm 2006, các nhà khảo cổ học khai quật được một hộp sọ thế kỷ 16 ở Venice, Ý, được chôn cất giữa các nạn nhân bệnh dịch hạch với một viên gạch trong miệng. Viên gạch được phỏng đoán là một phương pháp chôn cất để ngăn chặn strega (ma cà rồng hoặc phù thủy) thoát ra khỏi ngôi mộ để ăn thịt người. Ở miền bắc nước Đức, Nachzehrer là một loại ma cà rồng ở lại trong lòng đất và nhai những tấm vải liệm. Trong cuốn sách “On the Chewing Dead” năm 1679, một nhà thần học đã buộc tội Nachzehrer làm hại các gia đình của họ bằng những sức mạnh ghê gớm. Ông viết rằng mọi người có thể ngăn chặn chúng bằng cách khai quật thi thể và nhét đất vào miệng nó hoặc một hòn đá và một đồng xu. Người ta cho rằng nếu không có khả năng nhai, ma cà rồng sẽ chết vì đói. Ngày nay, một số huyền thoại về ma cà rồng đã được giải thích bằng khoa học. Nỗi sợ hãi từ của người xưa được xuất phát từ hiện tượng một số thi thể xuất hiện vết máu trên miệng. Nếu không hiểu về cách cơ thể phân hủy, người ta dễ hiểu lầm rằng người đã khuất trở về từ cõi chết và uống máu của người sống. Một số người cũng cho rằng ma cà rồng thực sự chỉ là những người mắc chứng bệnh Porphyria , một tình trạng khiến một người nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Những người mắc bệnh này phải ở trong nhà vì tiếp xúc với ánh sáng có thể dẫn đến một số vấn đề đối với sức khỏe. Trên thực tế có những người thực sự uống máu. Hình ảnh: The Guardian Hiện nay có hơn 5.000 người thực sự ăn máu người và động vật. Tình trạng thèm máu để cung cấp năng lượng, còn được gọi là Haematomania, là có thật. Sự khác biệt ở đây là những người này uống máu từ những người hiến tặng thiện chí và họ không muốn bị nhầm lẫn với ma cà rồng. Những "ma cà rồng thực sự" này thường chỉ là những người bình thường với sở thích khác thường. Một số chọn sống trong các cộng đồng riêng. Hầu hết đều khá kín tiếng về sở thích của mình vì sợ bị làm hại. Vậy ma cà rồng có thật không? Khoa học đã chỉ ra rằng ma cà rồng thực chất chỉ là một căn bệnh thông thường và có những người tự gọi mình là ma cà rồng. Họ là những cá nhân có vẻ ngoài bình thường nhưng có sở thích uống máu. Các cộng đồng ma cà rồng như thế này có thể tìm thấy trên Internet và ở các thành phố và thị trấn trên khắp thế giới. 3. Nguồn gốc của ma cà rồngHình ảnh ma cà rồng - “sinh vật huyền thoại” đã tồn tại từ rất lâu đời. Trong suốt chiều dài lịch sử, con người đã ghi nhận nhiều câu chuyện về nguồn gốc của ma cà rồng. 3.1. Thời cổ đại
Những sinh vật có đặc điểm ma cà rồng đã từng xuất hiện ít nhất là từ thời Hy Lạp cổ đại. Những câu chuyện ở đây kể về những sinh vật tấn công con người trong giấc ngủ và hút cạn chất lỏng cơ thể của họ. Những câu chuyện về “xác sống” có thể đi lại và uống máu người, phát tán bệnh tật trở nên phổ biến ở Châu Âu. Thời kỳ này con người đã tin rằng ma cà rồng là có thật. Thần thoại về ma cà rồng rất có thể bắt nguồn từ đây. Ở giai đoạn này, người dân còn có một tục lệ phổ biến đó là đào mộ những người bị nghi là ma cà rồng để kiểm tra. Người ta cho rằng các đặc điểm kỳ dị như xác chết không phân hủy hay tóc và móng tay tiếp tục dài ra là biểu hiện của các tử thi vẫn còn “sống”. Một lý do khác giải thích cho quan niệm về ma cà rồng là do những hạn chế của trình độ y tế. Vào thời điểm đó, những người bị bạo bệnh, hoặc thậm chí chỉ là say rượu hôn mê hoặc bị sốc thường bị nhầm lẫn là đã chết. Sau đó khi họ tỉnh lại, người ta cho rằng những người này đã hồi sinh “một cách thần kỳ”. Niềm tin vào ma cà rồng đã dẫn đến những nghi lễ như đóng cọc vào tim trước khi chôn cất. Trong một số nền văn hóa, người chết còn được chôn úp để ngăn họ tìm đường ra khỏi mộ. 3.2. Thời Trung cổNiềm tin vào ma cà rồng phát triển mạnh vào thời Trung cổ, đặc biệt là khi bệnh truyền nhiễm bùng phát. Căn bệnh này thường để lại những vết thương khiến bệnh chảy máu. Đối với những người không có nhiều kiến thức về khoa học, họ cho rằng đó là dấu hiệu của ma cà rồng. Khi một người bị nghi là ma cà rồng qua đời, thi thể của họ thường bị mang đi nghiên cứu để tìm kiếm các dấu hiệu ma cà rồng. Ma cà rồng được cho là nguyên nhân gây ra những căn bệnh truyền nhiễm giết chết nhiều người. Hình ảnh: History 3.3. Thời hiện đạiVào thế kỷ 20, hình ảnh ma cà rồng bắt đầu được miêu tả là những sinh vật kỳ dị và mang nhiều đặc điểm của con người. Ray Bradbury đã khám phá mô tả cảm thông về những người bị coi là “quái vật” và điển hình là ma cà rồng. Trong “Homecoming”(1946), tác giả dựng lên câu chuyện về một cậu bé bình thường với một gia đình sinh vật huyền bí. Một tác phẩm phổ biến khác ở Mỹ là “Dark Shadows” (1966-1971) cũng khai thác về nhân vật này. Năm 1975, Fred Saberhagen xuất bản “The Dracula Tape”, kể lại câu chuyện của Stoker theo quan điểm của nhân vật phản diện bị hiểu lầm. Tuy nhiên, tiểu thuyết về ma cà rồng bước vào một kỷ nguyên mới với sự miêu tả đầy cảm thông của Anne Rice trong tác phẩm “Interview with a Vampire”(1976). Cuốn sách của Rice đã giới thiệu về những con ma cà rồng đang giấu giếm bản thân trước cái nhìn hà khắc của loài người. Tác phẩm đã khơi mào cho sự hồi sinh của tiểu thuyết ma cà rồng cho đến thế kỷ 21. Những câu chuyện về ma cà rồng sau đó tiếp tục sử dụng các đặc điểm do Rice thiết lập. Bản thân Rice đã viết thêm một số cuốn sách mà sau đó được gọi là “Biên niên sử ma cà rồng”, một số cuốn sau đó được chuyển thể thành phim. Cho đến thế kỷ 20, ma cà rồng chủ yếu biết đến là một kết quả của trí tưởng tượng. Nhưng những câu chuyện về ma cà rồng vẫn tiếp tục tồn tại. Vào cuối thế kỷ 20, một số ngôi làng ở Bulgaria vẫn còn tục chôn xác. Vào những năm 60 và 70 của thế kỷ 20, câu chuyện về ma cà rồng tại nghĩa trang Highgate ở London đã gây náo động cả ở Malawi và Anh. Hình ảnh ma cà rồng đã trở nên quen thuộc đối với người hiện đại. Hình ảnh: 10 Minutes 3.4. Vấn đề ma cà rồng ở Việt NamNhư đã nhắc ở trên, ở Việt Nam cũng có những truyền thuyết về ma cà rồng. Câu chuyện xuất phát từ tác phẩm “Kiến văn Tiểu Lục” của Lê Quý Đôn. Theo đó, loài này xuất hiện ở trấn Hưng Hóa. Đặc điểm của chúng là ban ngày sinh hoạt, đi lại giống với người thường nhưng ban đêm thì xỏ chân vào mũi rồi bay lơ lửng đi kiếm con mồi. Loài ma cà rồng này cũng hút máu như những câu chuyện khác được lưu truyền trên thế giới. Tuy nhiên, những con ma cà rồng này khi trở về, sáng hôm sau sẽ không nhớ gì và tiếp tục sống như một người bình thường. Ngoài ra, Trương Quốc Dụng cũng có ghi lại một loài ma cà rồng khác. Loài này cũng giống như người thường nhưng khác ở chỗ có trán đỏ, mắt nhiều lòng trắng. Chúng thường thích ở một mình và đêm đến lẻn vào nhà nạn nhân để hút máu. Tuy nhiên đây chỉ là những truyền thuyết được kể lại chứ không hề có căn cứ hay bằng chứng để chứng minh. Những năm trước đây, một số nhóm người ở vùng cao bị đồn thổi là “truyền nhân” của ma cà rồng. Tuy nhiên, sau khi cơ quan chức năng vào cuộc thì xác nhận đây hoàn toàn là tin đồn vô căn cứ. Có thể nói cho đến nay, ở Việt Nam vẫn chưa có minh chứng cụ thể cho sự tồn tại của loài vật trong truyền thuyết này. Tóm lại, hình ảnh ma cà rồng từ trước đến nay vẫn luôn là một sinh vật huyền bí đối với nhân loại. Những câu chuyện và truyền thuyết về chúng vẫn còn được lưu truyền cho thế hệ mai sau. Thực hư về sự tồn tại của ma cà rồng vẫn sẽ còn là một chủ đề tranh luận chưa có hồi kết. |
