Những “chú ong” Vespa cổ đã mấy chục năm tuổi đang cùng bạn ngao du khắp nẻo đường bỗng một ngày “trở chứng”. Nhẹ thì đứt dây các loại, khó nổ, không nổ được máy, nặng thì kẹt cần đạp hỏng bi cơ, hỏng chữ thập số. Thông thường nếu chiếc xe của bạn đồng bộ khung và máy, các bộ phận trong máy còn “zin” thì xe ít khi hỏng vặt, nhưng đa phần vì tuổi đời quá lâu nên nhiều bộ phận cũ hỏng đã được thay mới. Do sự không đồng bộ và ăn khớp giữa cũ và mới đôi khi cũng gây nên những sự cố. Dân đi Vespa cổ hầu như ai cũng biết sửa một vài bệnh vặt xế yêu của mình. Một phần vì thợ có thể sửa được dòng xe này không hề phổ biến, phần thứ 2 vì đam mê, đã chơi xe là phải biết sửa xe, đó là luật bất thành văn của dân “mê ong”.  Trong khuôn khổ bài viết này, Đẹp sẽ giới thiệu với những tín đồ của dòng xe “phong cách Ý” này những dụng cụ và đồ dùng cần có trong cốp xe mỗi khi “ong” lăn bánh trên đường. Nhớt 2T (2 thì) Do cấu tạo động cơ 2 thì nên các dòng Vespa cổ đều phải dùng nhớt pha vào xăng. Xe đời cũ như “tăng đa”, Super, Sprint… thì người dùng phải tự pha nhớt vào xăng mỗi lần đổ, các dòng xe sau này thì đã có bộ phận pha nhớt tự động. Tựu chung lại đã chơi “ong” là phải luôn có nhớt 2T trong cốp. Có khá nhiều loại nhớt 2T trên thị trường, loại rẻ thì chỉ khoảng 70.000 đồng/bình 800ml, loại đắt hơn thì khoảng 150.000 đồng/bình. Luôn nhớ là phải dùng nhớt 2T, nhiều bạn chơi xe ban đầu thường không để ý nhớt vì thế có lúc mua hoặc đổ nhầm nhớt 4T vào xăng. Điều này có thể gây hại rất lớn đến bộ hơi của xe, nhẹ thì bó máy hỏng xéc-măng, nặng thì “đi” luôn cả pít-tông, xi-lanh. Thông thường tỷ lệ nhớt vào xăng dao động trong khoảng 2%-5% tùy thuộc điều kiện đường xá, nhiều bạn ban đầu chưa căn được lượng nhớt thì mỗi lần đổ có thể mang theo cốc đong. Đổ một lượng xăng nhất định, tính tỷ lệ phần trăm rồi đong đúng lượng nhớt cần thiết. Đi trong điều kiện đường phố thì tỷ lệ thường là 3%, đường trường là 5%-6%. Dây rợ các loại Có 3 loại dây bạn luôn phải mang theo khi đi Vespa cổ là 2 dây số, dây côn và dây ga, nếu cẩn thận mang theo cả dây phanh. Trong đó hay đứt nhất là dây côn và dây số. Để công việc thay dây được dễ dàng và dây bền hơn thì bạn nên mang theo một ít mỡ bò, dùng để bôi trơn khi luồn dây vào vỏ và nhiều mục đích khác nữa. Bu-gi dự phòng và đồ mở Dân đi Vespa cổ vẫn thường nói: “thứ nhất là tại bu-gi, thứ nhì là tại cái gì bên trong”. Bu-gi không tốt có thể “lăn quay” chết bất cứ lúc nào, do đó bạn luôn phải có một chiếc dự phòng. Thông thường dân đi nhiều hay chọn loại bu-gi platinum vì độ bền và khả năng đánh lửa khỏe của chúng. Dụng cụ để mở bu-gi bao gồm tuýp chữ T. Khi mở và vặn bu-gi bạn nhớ chờ máy nguội rồi mới thực hiện thao tác tránh trường hợp bỏng, chú ý lực siết vừa phải tránh làm hỏng ren. Cần kiểm tra bu-gi xem bị hỏng hẳn hay do muội than bám nhiều dẫn tới đánh điện kém, nếu bị bẩn thì có thể dùng giấy ráp để đánh sạch, dùng tuốc-nơ-vít để moi dầu cặn ở xung quanh điện cực. Một số bạn dùng đèn xì đốt bu-gi thật nóng cho khô dầu bám rồi làm sạch cũng có thể dùng thêm được một thời gian. Các dụng cụ khác Dụng cụ để mở bánh xe bao gồm tuýp chữ T 13 (theo bu-lông và ê-cu nguyên bản), 2 chiếc kìm để căn chỉnh dây số. Tuốc-nơ-vít 4 cạnh và 2 cạnh, cờ-lê 6-8-10-12-14-17, chữ T hoặc tuýp 11, chòng 17, 19 hoặc 21 dùng để mở ê-cu trục bánh khi cần thiết phải tháo cả bánh xe, tuýp 14 dùng để mở ê-cu giữa bộ côn. Bên cạnh đó, hãy nhớ luôn kiểm tra lốp dự phòng trước mỗi cuộc hành trình để đảm bảo có thể thay thế bất cứ lúc nào. Nếu một chuyến đi dài bạn cần mang theo bơm và đồ vá săm để có thể xử lý những trường hợp thủng lốp giữa đường vắng. Nếu còn chỗ thì mang theo vam mở mâm điện và đoạn dây điện nhỏ để xử lý trường hợp liên quan đến điện, hành trình dài nên mang thêm cả bộ ma-vít đề phòng trường hợp bề mặt ma-vít bị “rỗ”. Khi đi xa trong đoàn nên mang theo một đoạn dây ti-ô xăng dài chừng 60-80cm dùng để rút xăng xe này chuyển sang xe khác khi cần kíp. Một vài đôi găng tay lao động loại bằng vải mỏng sẽ rất hữu dụng khi bạn phải sửa chửa hay chỉnh côn số. Không chỉ tránh bị bẩn tay, găng sẽ bảo vệ tay tránh chạm vào các chi tiết máy đang nóng, lúc siết các bu-lông, ê-cu cũng không làm đau tay. Bạn cần mang thêm một chiếc khăn kiểu như khăn mặt gia đình loại vừa để lau chùi hoặc trải ra giữa đất để các chi tiết máy dính đất cát bẩn lúc tháo ra, hoặc kê vào phần cốp khi bạn cho xe nằm nghiêng tránh trầy xước sơn. Một chiếc đèn pin nhỏ giúp bạn những lúc trời tối, chai nước khoáng và áo mưa sẽ đủ bộ cho đồ bảo hộ dùng “trị bệnh” cho “ong”. Bên cạnh đó, dù bạn có đủ dụng cụ nêu trên thì việc quan trọng nhất vẫn là trang bị cho mình những kiến thức cơ bản và niềm đam mê “ong” thật lớn. Cùng với đó là những mày mò sáng tạo, học hỏi từ những người bạn cùng chung sở thích. Bạn có thể tìm kiếm những người bạn chung sở thích ở các hội Vespa cổ để hiểu thêm về xế yêu của mình. Cuối cùng, bạn nên có trong danh bạ điện thoại những số điện thoại của bạn bè, của xe cứu hộ, tiệm sửa xe ở những nơi bạn sẽ đi qua lúc cần ứng phó khẩn cấp. Những “chú ong” sẽ mang bạn đi khắp thế giới, khám phá những vùng đất mới nếu bạn biết cách chăm sóc và “trị bệnh” cho chúng. Trên các dòng xe Vespa cổ phổ thông (Standard, Super, Sprint…) có 5 loại dây cơ bản, đó là 2 dây số, 1 dây côn, 1 dây phanh sau, 1 dây phanh trước, dây ga. Chơi Vespa cổ đồng nghĩa với việc bạn phải biết những hỏng hóc cơ bản và cách khắc phục chúng. Một ngày, bạn đang thong dong dạo phố khi dừng lại tại ngã tư đèn xanh đỏ, bạn lười về số 0 mà ghì chặt côn ở số 2, bỗng “phựt” chiếc xe chồm lên rồi khựng lại, tình trạng đó là do đã bị đứt dây côn, còn khi bạn sang số không được mà tay số quay tròn, đó là lúc đứt dây số, khi bóp chặt phanh mà nhẹ bẫng hoặc kéo ga mà quay tròn là cũng đã đứt dây phanh và ga. Trên các dòng xe Vespa cổ phổ thông (Standard, Super, Sprint…) có 5 loại dây cơ bản, đó là 2 dây số, 1 dây côn, 1 dây phanh sau, 1 dây phanh trước, dây ga. Trong các loại dây đó thì dây côn (miền Nam gọi là ambraya) và số là dễ bị đứt nhất. Vì thế bạn phải luôn chuẩn bị cho mình 5 loại dây dự phòng kể trên trong cốp xe để có thể xử lý sự cố bất cứ lúc nào. Thay các loại ruột dây bị đứt Về cơ bản, chỗ hay bị đứt nhất chính là đầu dây, tức chỗ dây nối với núm giữ, tình trạng đứt giữa dây rất ít khi xảy ra. Đẹp sẽ hướng dẫn bạn thay dây côn, các loại dây khác tương tự. Khi bị đứt dây bạn cần cho xe tấp vào lề đường hoặc lên vỉa hè, dựng chân chống giữa, trả về số 0. Để nguyên tình trạng xe, lấy dây mới, bôi một ít mỡ bò lên đầu dây. Tiếp theo bạn nhìn xuống gầm máy phía bên phải, vị trí bắt với dây côn, tháo ốc giữ và rút dây ra khoảng 10–15cm rồi để nguyên tình trạng. Đẩy dây mới đã chuẩn bị vào vỏ dây ở đầu tay côn, đẩy chừng 10–15cm bằng đúng khoảng cách rút dây cũ ra. Cứ như thế, dây cũ rút ra bao nhiêu thì đẩy dây mới vào bấy nhiêu cho đến khi dây mới vào hết vỏ dây và thò ra ở phần dưới máy. Tại sao không rút hết dây cũ ra, sau đó cho dây mới vào? Là bởi vì các vỏ dây thường cũ và có nhiều gấp khúc, bị bụi bám gây tịt lỗ dây, nếu bạn rút hết dây cũ ra rồi luồn dây mới vào sẽ rất khó khăn và dây thường bị mắc giữa chừng. Một mẹo nhỏ nữa để luồn dây nhanh chóng: nếu đầu dây côn cũ bị đứt vẫn còn thò ra ở phía tay côn, hãy tháo lỏng ốc giữ dây ở gầm máy rồi dùng kìm nhọn rút dây ở phía đầu tay côn lên chừng 10cm, sau đó tìm một đoạn dây thép nhỏ nối dây cũ và dây mới với nhau, kế đó, kéo dây cũ ra, dây mới sẽ theo đó mà luồn vào trong. Sau khi ruột dây đã vào hết trong vỏ dây, bạn mắc cục chì phía trên vào tay côn, sau đó luồn dây phía dưới vào cần côn ở gầm máy. Tìm một đoạn vỏ dây côn, ga hoặc phanh dài chừng 3-5cm xỏ tiếp vào ruột rồi luồn ốc giữ côn. Sau đó bạn dùng 2 kìm và 1 chiếc tuốc-nơ-vít để căn chỉnh độ căng của dây côn cho vừa tầm. Tại sao phải bỏ thêm đoạn vỏ dây dài 3-5cm ở cuối đoạn dây côn? Bởi đoạn vỏ này sẽ bảo vệ đoạn cuối dây côn khỏi đứt những lúc bạn bóp côn quá căng, đồng thời giúp bạn chỉnh độ căng của dây rất dễ. Thay ruột dây số, ga, phanh cũng làm tương tự, chỉ có một điểm khác ở công đoạn cuối vì các loại dây này không dùng đoạn vỏ dài 3-5cm kể trên. Đối với dây số bạn cần mở nắp hộp số và đầu đèn phía trước xe để luồn dây, nếu hộp số của xe đủ rộng, bạn có thể luồn thêm đoạn vỏ dây chừng 1cm ở cuối 2 dây số trước khi bắt chặt ốc giữ, điều này cũng có tác dụng như ở dây côn. Luôn nhớ tra thêm mỡ bò để dây trơn hơn và di chuyển dễ dàng trong quá trình sử dụng, tránh gỉ sét. Thay vỏ dây Vỏ dây ít khi phải thay nếu bạn bảo dưỡng tốt, khi đã phải thay là đã quá cũ, ruột dây khó luồn vào và di chuyển khó khăn. Thường lúc này vỏ dây bị gãy, gỉ sét, gấp khúc hoặc tắc. Việc luồn vỏ dây khó khăn hơn ruột do không có định hướng, nếu không cẩn thận là phải gỡ sườn xe ra để đi lại dây. Đầu tiên bạn cần rút ruột cũ ra khỏi vỏ. Sau đó tìm một đoạn dây thép có đường kính bằng hoặc nhỏ hơn ruột dây dài bằng 2 lần vỏ. Xỏ dây thép vào vỏ mới cho tới khi thò hết ra ngoài lại luồn tiếp vào vỏ dây cũ (nhớ xỏ ở phần đầu tay chỗ ghi đông), khi dây thép đã luồn hết vào 2 vỏ dây và thò ra ở gầm máy thì rút từ từ cụm liên hợp ấy về phía dưới, mục đích là để cho dây mới đi theo đúng đường dây cũ. Hoặc nếu không có dây thép dài như trên bạn có thể dùng dây thép để móc nối vỏ dây cũ và dây mới lại thật chặt với nhau rồi rút dần vỏ cũ ra. Sau khi vỏ mới đã vào hết vị trí ở vỏ cũ thì tiến hành căn chỉnh độ dài cho phù hợp, thường thì phải cắt đi một ít sau đó cố định và luồn dây ruột vào theo cách kể trên. Xử lý khi không có dây thay Đang di chuyển trên đường, bỗng một trong các loại dây kể trên bị đứt mà bạn lại không mang theo dây dự phòng. Nếu biết cách vẫn có thể di chuyển về nhà bạn hoặc nơi sửa chữa gần nhất. Đứt dây côn (ambraya): Dựng xe, trả về số 0, nổ máy dùng chân đẩy xe đi và vào thẳng số 2. Nếu không được, hãy tìm đoạn đường dốc như hầm nhà cao tầng, lề đường sau đó thả xuống dốc và vào thẳng số. Hoặc bạn có thể nhờ ai đó đẩy chạy một đoạn rồi vào số và chạy. Khuyến cáo không chạy xe bị đứt dây côn trong tình trạng tắc đường (kẹt xe) vì xe sẽ lồng lên và chết máy liên tục. Trường hợp bị đứt dây ga, bạn có thể lấy dây phanh trước thay cho dây ga và cố gắng đi thật chậm. “Khó nhằn” hơn một chút là đứt dây số, bạn mở nắp hộp số, dùng kìm lẫy vào số 3 hoặc 4 rồi để yên như thế, sau đó bạn bóp chặt dây côn rồi nhờ ai đó đẩy mạnh, tiếp theo thả côn ra máy sẽ nổ, và cố gắng đi một số cố định như thế về đến nơi sửa chữa. |
