Một thượng tá thuộc Học viện Quân y đã bị bắt giữ để phục vụ điều tra vụ án liên quan đến bộ kit test COVID-19 của Công ty Việt Á. Ngày 8-3, nguồn tin của PLO cho biết, cơ quan điều tra đã bắt giữ Thượng tá Hồ Anh Sơn, Bí thư Chi bộ, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu Y Dược học Quân sự, Học viện Quân y. Thông tin ban đầu, ông Sơn bị bắt để điều tra liên quan đến vụ án tiêu cực về bộ kit test COVID-19 của Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á. Biện pháp tố tụng này được thực hiện trước khi UBKT Trung ương có kết luận, chỉ ra hàng loạt vi phạm của một số lãnh đạo và cán bộ Học viện Quân y, bao gồm cá nhân ông Sơn. Thượng tá Hồ Anh Sơn cũng chính là chủ nhiệm đề tài nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19, được chủ trì thực hiện bởi Học viện Quân y và có sự tham gia của Công ty Việt Á. Ngoài ông Sơn, hiện cơ quan điều tra đang tiếp tục mở rộng, làm rõ vai trò của một số cá nhân có liên đới. Tại kỳ họp thứ 12 vừa qua, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025, trong việc nghiên cứu bộ kit test nói trên. Theo đó, Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc của cấp ủy; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để một số cán bộ, lãnh đạo học viện vi phạm nghiêm trọng các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Những vi phạm này gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí lớn ngân sách nhà nước…, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật. Trách nhiệm thuộc về Trung tướng Nguyễn Viết Lượng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy; Trung tướng Đỗ Quyết, Phó Bí thư Đảng ủy, Giám đốc học viện; Thiếu tướng Hoàng Văn Lương, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện kiêm Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự; Thượng tá Hồ Anh Sơn, Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự, chủ nhiệm đề tài; Đại tá Nguyễn Văn Hiệu, Phó Bí thư chi bộ, Trưởng Phòng trang bị, vật tư… Thông tin từ Bộ KH&CN, bộ kit test COVID-19 do Học viện Quân y phối hợp với Công ty Việt Á nghiên cứu, sản xuất là sản phẩm của một nhiệm vụ khoa học - công nghệ cấp quốc gia. Tổng kinh phí chi từ ngân sách cho nhiệm vụ trên là 18,98 tỉ đồng. Tổ chức chủ trì nhiệm vụ nghiên cứu là Học viện Quân y, do PGS-TS Hồ Anh Sơn làm chủ nhiệm. Tham gia nhiệm vụ có 16 thành viên khác thuộc nhóm nghiên cứu, trong đó có bốn thành viên thuộc Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, bao gồm Phan Quốc Việt (chủ tịch kiêm tổng giám đốc, đã bị khởi tố và bắt tạm giam). Hồi tháng 3-2020, sau khi đạt được những thành tựu bước đầu, Bộ KH&CN tổ chức họp báo công bố kết quả nghiên cứu chế tạo bộ kit xét nghiệm nói trên. Thượng tá Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài, khi đó cho hay bộ kit được sản xuất trên dây chuyền đạt tiêu chuẩn ISO 13485, phòng thí nghiệm (Labo) thực hiện nghiên cứu đạt tiêu chuẩn ISO Class 8. Bộ kit được kiểm định các tiêu chí độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính xác, độ lặp lại; tương đương bộ sinh phẩm do US CDC và WHO sản xuất. Đến tháng 12-2021, sau khi vụ án kit test Việt Á bị khởi tố, hàng loạt bị can bị bắt tạm giam, Thượng tá Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài, đã trả lời với báo chí rằng những sai phạm mà cơ quan điều tra đề cập không liên quan quy trình nghiên cứu bộ kit test. Theo ông Sơn, các nhà khoa học của Học viện Quân y đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ là nghiên cứu thành công quy trình chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR sàng lọc và realtime RT-PCR phát hiện chủng 2019-nCoV tại phòng thí nghiệm và đánh giá hiệu quả bộ sinh phẩm trên thử nghiệm lâm sàng. Học viện Quân y không có chức năng sản xuất cũng như phân phối thương mại sản phẩm. Về sự tham gia của Công ty Việt Á trong đề tài nêu trên, ông Sơn cho hay thông thường, nhiệm vụ khoa học sẽ được tách làm hai giai đoạn. Giai đoạn nghiên cứu ở quy mô phòng thí nghiệm, sau khi nghiệm thu sẽ triển khai sản xuất thử nghiệm. Giai đoạn I, các nhà khoa học đảm nhiệm chế tạo sản xuất quy mô ở phòng thí nghiệm. Giai đoạn II do doanh nghiệp chủ trì. Công ty Việt Á tham gia cùng nhóm từ những ngày đầu nghiên cứu là bởi tính cấp bách. Hai giai đoạn được tích hợp làm một. Việc chuyển giao gần như đồng thời giữa nhóm nghiên cứu và đơn vị sản xuất để cùng nhau thẩm định kết quả, kịp cho việc sản xuất kit phục vụ phòng chống dịch. Bởi chuyển giao từ quy mô phòng thí nghiệm sang sản xuất mở rộng cần được nghiên cứu, tối ưu tiếp tại cơ sở sản xuất. Đây cũng là đơn vị được Hội đồng tư vấn xác định nhiệm vụ đề xuất lựa chọn là đối tác nghiên cứu phát triển sản phẩm. Tại thời điểm đó, Công ty Việt Á là đơn vị có năng lực sản xuất test kit. Họ đã có một số bộ test kit được Bộ Y tế cấp phép sử dụng trước đó. Cơ sở sản xuất của họ đạt chứng chỉ ISO 13485/2016. TTO - Thượng tá Hồ Anh Sơn bị khởi tố về tội "tham ô tài sản", trong khi đại tá Nguyễn Văn Hiệu bị khởi tố tội "vi phạm quy định về đấu thầu, gây hậu quả nghiêm trọng".
 Ông Hồ Anh Sơn phát biểu tại cuộc họp báo ra mắt kit xét nghiệm COVID-19, do Bộ Khoa học và công nghệ tổ chức đầu tháng 3-2020, bên phải ông Sơn là ông Phan Quốc Việt - Ảnh: LAN ANH Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với thượng tá Hồ Anh Sơn (phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự) và đại tá Nguyễn Văn Hiệu (trưởng phòng trang bị, vật tư thuộc Học viện Quân y) vì liên quan đến vụ kit xét nghiệm Việt Á. Thượng tá Hồ Anh Sơn bị khởi tố về tội "tham ô tài sản", trong khi đại tá Nguyễn Văn Hiệu bị khởi tố tội "vi phạm quy định về đấu thầu, gây hậu quả nghiêm trọng". Các quyết định tố tụng của cơ quan điều tra đều được Viện Kiểm sát quân sự trung ương phê chuẩn. Dính líu nhiều cán bộ quân đội Diễn tiến việc khởi tố, bắt giam này diễn ra theo sau kết luận tại kỳ họp thứ 12 của Ủy ban Kiểm tra trung ương liên quan đến vụ kit xét nghiệm Việt Á. Cụ thể, theo kết luận, Ban thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc của cấp ủy; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để một số cán bộ, lãnh đạo học viện vi phạm nghiêm trọng các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Quân ủy trung ương, Bộ Quốc phòng trong quá trình đề xuất, tổ chức thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ cấp quốc gia nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 phục vụ công tác phòng chống dịch và việc mua sắm vật tư, kit xét nghiệm từ Công ty cổ phần công nghệ Việt Á. Các cán bộ của học viện được nêu tên trong kết luận bao gồm: trung tướng Nguyễn Viết Lượng - bí thư Đảng ủy, chính ủy; trung tướng Đỗ Quyết - phó bí thư Đảng ủy, giám đốc học viện; thiếu tướng Hoàng Văn Lương - ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy, phó giám đốc học viện kiêm giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự; thượng tá Hồ Anh Sơn, đại tá Nguyễn Văn Hiệu và lãnh đạo, cán bộ một số đơn vị thuộc học viện "cùng chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của Ban thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y; chịu trách nhiệm cá nhân về những vi phạm, khuyết điểm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao". Thượng tá Hồ Anh Sơn là chủ nhiệm nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp quốc gia "nghiên cứu, chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm RT-PCR phát hiện chủng virus corona mới 2019", sau này Công ty Việt Á sản xuất và kinh doanh, đã được cấp 18,98 tỉ đồng kinh phí nghiên cứu từ ngân sách nhà nước. Nhận tiền nhà nước nghiên cứu, nhưng tư nhân hưởng lợi Theo báo cáo tự đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ khoa học cấp nhà nước ngày 29-10-2021, tổng kinh phí chi từ ngân sách cho nhiệm vụ này là 18,98 tỉ đồng. Thời gian thực hiện theo hợp đồng đã ký kết từ tháng 2-2020 đến tháng 7-2021. Thời gian thực tế thực hiện từ tháng 2-2020 đến tháng 10-2021 (sau khi được gia hạn thêm đến tháng 10-2021). Tổ chức chủ trì nhiệm vụ nghiên cứu này là Học viện Quân y do ông Hồ Anh Sơn đứng đầu. Tham gia nhiệm vụ có 19 thành viên khác thuộc nhóm nghiên cứu, trong đó có bốn thành viên thuộc Công ty cổ phần công nghệ Việt Á. Ông Phan Quốc Việt - chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, người đã bị khởi tố hình sự về hành vi vi phạm các quy định đấu thầu - là thành viên nghiên cứu chính tham gia thực hiện nhiệm vụ này. Tuy nhiên, trong báo cáo này cũng ghi rõ sản phẩm khoa học đã được ứng dụng là kit xét nghiệm RT-PCR phát hiện chủng 2019-nCoV đã được ứng dụng từ tháng 3-2020 đến nay, cơ quan ứng dụng là Học viện Quân y và các đơn vị xét nghiệm SARS-CoV-2 trên toàn quốc, mà không có tên Công ty Việt Á. Tương tự, ở phần danh mục sản phẩm khoa học dự kiến ứng dụng - chuyển giao (nếu có) là bộ sinh phẩm RT-PCR sàng lọc chủng 2019-nCoV, với thời gian dự kiến ứng dụng từ tháng 9-2021 đến tháng 9-2022 cũng chỉ ghi tên đơn vị dự kiến ứng dụng là Viện Nghiên cứu y dược học quân sự, Học viện Quân y. Thực tế bộ sinh phẩm này đã được bán tới các bệnh viện và trung tâm kiểm soát dịch bệnh tỉnh thành từ tháng 3-2020, việc triển khai bán hàng đều do Việt Á thực hiện. Cho đến nay, việc vì sao đề tài do ngân sách nhà nước cấp kinh phí nghiên cứu hoàn toàn nhưng khi bán hàng thì sản phẩm lại thành của tư nhân, hay vì sao Việt Á không có tên trong danh sách đơn vị ứng dụng dự kiến, lại sớm nắm được quyền bán sản phẩm... vẫn chưa rõ ràng. Trả lời trên báo chí sau khi ông Phan Quốc Việt bị khởi tố, ông Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, khẳng định sai phạm của Công ty Việt Á không liên quan đến nghiên cứu kit xét nghiệm. Theo ông Sơn, giai đoạn 1 các nhà khoa học đảm nhiệm chế tạo sản xuất quy mô phòng thí nghiệm, giai đoạn 2 doanh nghiệp (tức Công ty Việt Á) chủ trì. Việc từ đâu nghiên cứu do Nhà nước chi trả hoàn toàn mà Việt Á lại được nhận quyền chuyển giao "giai đoạn 2" hiện vẫn đang tìm hiểu. Trong thông tư 02/2020 do Bộ Khoa học và công nghệ ban hành: Toàn bộ số tiền Nhà nước thu được từ việc phân chia lợi nhuận cho đại diện chủ sở hữu nhà nước (phần kinh phí ngân sách đầu tư), trong các nhiệm vụ khoa học và công nghệ sẽ phải nộp vào ngân sách nhà nước. Trong khi đó, test kit sản phẩm của nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp quốc gia này lại do Việt Á bán khắp các tỉnh thành suốt từ năm 2020-2021, tính đến cuối 2021 Việt Á đã thu về khoảng 4.000 tỉ đồng theo thông tin từ cơ quan công an. Ông Hiệu tham gia mua sắm kit xét nghiệm Theo thông tin của Tuổi Trẻ, đại tá Nguyễn Văn Hiệu không có tên trong danh sách 16 cán bộ của Học viện Quân y tham gia đề tài nghiên cứu chế tạo kit, nhưng có tham gia mua sắm kit xét nghiệm phục vụ chống dịch. TTO - Những vi phạm tại Ban thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí lớn ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống dịch bệnh COVID-19. |
