Thông tin chi tiết về đo mật độ xương bằng phương pháp DXA xin liên hệ Khoa Y học hạt nhân – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – Số 1 Trần Hưng Đạo, Hai Bà Trưng, Hà Nội. Điện thoại: 04. 62784155. Show Biến chứng nặng nề nhất của Loãng xương là làm gia tăng nguy cơ gãy xương và các hệ quả nghiêm trọng của gãy xương như đau đớn, giảm chất lượng cuộc sống, tàn phế, thậm chí là tử vong. Tuy nhiên loãng xương lại là bệnh âm thầm, không có triệu chứng khi mới mắc bệnh, vì vậy việc chẩn đoán sẽ chậm trễ nếu chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng. Để chẩn đoán loãng xương, hiện nay phải dựa vào việc đánh giá mật độ khoáng của xương (còn gọi là mật độ xương hay khối lượng xương). Có nhiều phương pháp đo mật độ xương, nhưng DEXA là phương pháp chính xác nhất và được ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới với nhiều ưu điểm vượt trội.  Chẩn đoán loãng xương bằng phương pháp đo mật độ xương Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa loãng xương là bệnh của hệ thống xương đặc trưng bởi sự giảm khối lượng xương và tổn thương vi cấu trúc của mô xương, dẫn đến suy giảm sức mạnh của xương và gia tăng nguy cơ gãy xương. Mật độ xương là mật độ khoáng chất trong 1 đơn vị diện tích (cm2) hoặc thể tích (cm3) của mô xương. Để chẩn đoán loãng xương, cần sử dụng các phương pháp đo mật độ xương (BMD – Body Mineral Density) để đánh giá tình trạng của xương ở hiện tại và dự đoán nguy cơ gãy xương trong tương lai. 2. Phương pháp DEXA là gì?DEXA là phương pháp hấp thu tia X năng lượng kép (Dual Energy X-ray Absorptiometry) để xác định mật độ xương. Thông thường phương pháp DEXA sẽ được thực hiện tại vị trí cột sống thắt lưng và cổ xương đùi (bên không thuận). Khi đo, máy sẽ phát ra chùm tia X ở một mức năng lượng cao và một mức năng lượng thấp, sau đó máy sẽ đọc độ suy giảm năng lượng của 2 chùm tia này sau khi đi qua mô xương, độ hấp thụ tỷ lệ thuận với mật độ xương. Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi trên thế giới, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán loãng xương. 3. Những ưu điểm vượt trội khi đo loãng xương bằng phương pháp DEXAMáy đo loãng xương bằng phương pháp DEXA Phương pháp DEXA được sử dụng để: - Phát hiện nguy cơ loãng xương - Chẩn đoán mức độ loãng xương - Dự đoán nguy cơ gãy xương trong tương lai - Đánh giá và theo dõi kết quả điều trị loãng xương - Đo thành phần cấu trúc cơ thể (khối cơ, khối mỡ, khối xương), chuyển hóa cơ bản Với các ưu điểm vượt trội sau: - An toàn: Liều chiếu phóng xạ thấp an toàn cho người bệnh cũng như nhân viên thực hiện. - Đơn giản, nhanh chóng: Người bệnh chỉ cần mặc đồ thoải mái, không đeo vật dụng trang sức và thực hiện đo trong 10-15 phút. - Chính xác: Là phương pháp chẩn đoán loãng xương hiệu quả nhất hiện nay, cho kết quả có độ chính xác cao, sai số chỉ 1%. - Không cần gây mê, không cần nhịn ăn, không đau, không xâm lấn. - Có thể quét cả cơ thể để đo tỷ lệ khối cơ, khối mỡ, khối xương của cơ thể và đánh giá tình trạng chuyển hóa cơ bản để dự đoán một số nguy cơ bệnh. Tiêu chuẩn chẩn đoán loãng xương Trị số mật độ xương thu được sẽ được máy tính toán để cho ra 2 chỉ số là T và Z. Chỉ số T (T – score) được sử dụng cho phụ nữ sau mãn kinh và nam giới trên 50 tuổi, khi so sánh với người trẻ, khỏe mạnh: - T > -1: Bình thường (Normal) - T ≤ -1 và T > -2,5: Thiếu xương (Osteopenia) - T ≤ -2,5: Loãng xương (Osteoporosis) - T ≤ -2,5 kèm tiền sử gãy xương gần đây: Loãng xương nghiêm trọng (Severe osteoporosis) Còn chỉ số Z chỉ được dùng để đánh giá cho phụ nữ trước mãn kinh, nam giới <50 tuổi và người trẻ khi so sánh với người cùng độ tuổi Đối tượng nên đo loãng xương bằng phương pháp DEXA Người có tiền sử gãy xương nên đo loãng xương Những đối tượng sau được khuyến cáo nên đi đo loãng xương định kỳ ít nhất 2 năm/lần hoặc theo sự chỉ định của bác sĩ: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đánh giá đo mật độ xương bằng phương pháp DEXA là kỹ thuật hữu hiệu trong việc đánh giá mật độ khoáng xương ở phụ nữ sau mãn kinh, phụ nữ trên 45 tuổi được chẩn đoán loãng xương và những đối tượng có nguy cơ khiến xương mỏng yếu và dễ gãy… Kỹ thuật này không xâm lấn, thực hiện đơn giản, nhanh chóng và chính xác hơn chụp X-quang thông thường, lại có mức độ bức xạ vô cùng thấp. Đo loãng xương bằng phương pháp DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry – còn được gọi là kiểm tra mật độ xương) là một phương pháp chẩn đoán bệnh loãng xương. Hiện nay, DEXA là phương pháp phổ biến nhất để đo loãng xương. Phương pháp này dùng tia X để đo hàm lượng canxi và các khoáng chất khác có trong xương; thường được đo ở cột sống, hông, hoặc cổ tay. Mật độ xương càng cao thì xương càng chắc khỏe và nguy cơ gãy xương càng thấp. Ngược lại, nếu 0mậ0t độ xương của bạn thấp hơn bình thường so với độ tuổi, điều đó cho thấy nguy cơ loãng xương và gãy xương đang đe dọa bạn. Loãng xương gây mất dần xương hay thay đổi cấu trúc khiến xương trở nên mỏng, yếu và dễ bị gãy hơn. Kiểm tra và phát hiện sớm tình trạng loãng xương có thể giúp tránh được những nguy cơ loãng xương, bảo vệ xương khớp trước nguy cơ tổn thương do chấn thương ở xương. Vì sao cần đo mật độ xương?Loãng xương là một căn bệnh về xương khớp khá nguy hiểm, vì thế việc đo mật độ xương là cách tốt nhất để phát hiện căn bệnh này để điều trị sớm hơn. Việc phát hiện bệnh loãng xương sớm hơn hay giảm khối lượng xương đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều trị. Bên cạnh đó cũng hạn chế được những nguy cơ chấn thương cho người bệnh, ngăn chặn bệnh phát nặng và cải thiện tình hình bệnh. Theo đó, mục đích của việc thực hiện mật độ của xương là: - Xác định tình trạng của xương khớp qua mật độ xương. - Phát hiện sớm loãng xương và giảm khối lượng xương. - Tạo điều kiện cho việc chữa trị bệnh loãng xương. - Cải thiện tình trạng xương khớp và ngăn chặn bệnh trở nặng. Những trường hợp cần đo mật độ xươngCó rất nhiều yếu tố gây nên loãng xương ở người, có thể do một số yếu tố di truyền, bệnh lý, nội tiết tố hoặc một số nguyên nhân khác. Một số đối tượng cần được thực hiện đo mật độ xương: - Chỉ số khối cơ thể BMI thấp. - Người có tiền sử trong gia đình bị gãy xương hông. - Người hút thuốc. - Người cao tuổi nam trên 70 tuổi, nữ trên 65 tuổi. - Nam giới trong độ tuổi từ 50 đến 69 tuổi bị tăng glucocorticoid, sử dụng nhiều thuốc lá và rượu, giảm năng tuyến sinh dục nam (Hypogonadism). - Sử dụng thuốc thuộc nhóm steroid trong thời gian dài hoặc một số loại thuốc khác có thể khiến xương bị loãng, cản trở quá trình tái tạo xương. - Một số người mắc các bệnh như viêm khớp dạng thấp, bệnh gan, thận, cường giáp hoặc cường cận giáp, đái tháo đường loại 1. Ngoài những trường hợp trên, một số dấu hiệu dưới đây cũng cần được thực hiện đo mật độ xương để kiểm tra: - Chiều cao bị giảm đi một cách bất thường: nguyên nhân có thể là gãy xương sống hoặc loãng xương. - Gãy xương khi thực hiện khi gặp những chấn thương nhẹ, đôi khi có thể do ho hoặc hắt xì mạnh mà gãy xương. - Sử dụng thuốc chống thải ghép trong một số thủ thuật cấy ghép có thể là nguyên nhân gây ra loãng xương. - Suy giảm estrogen ở nữ giới do mãn kinh hoặc điều trị ung thư.. - Suy giảm testosterone ở nam giới do điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Quy trình thực hiệnĐể thực hiện được kỹ thuật đo mật độ xương một cách chính xác và thuận lợi người bệnh cần tuân theo một số chỉ dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó cũng cần biết một số điều cơ bản như sau: Chuẩn bị trước khi thực hiện:Người bệnh sẽ được yêu cầu ngừng cung cấp canxi cho cơ thể trong vòng 24 - 48 giờ trước khi thực hiện đo mật độ xương. Bên cạnh đó cần chú ý mặc những trang phục không có các chi tiết bằng kim loại khi thực hiện kỹ thuật này. Quy trình đo mật độ xương:Sau khi đã thực hiện các khâu chuẩn bị người bệnh sẽ được thực hiện đo mật độ xương theo các bước sau: - Người bệnh cần nằm trên giường bệnh ở một tư thế thoải mái và thuận tiện nhất cho việc thực hiện kỹ thuật này. - Máy đo sẽ di chuyển lên xuống để thực hiện việc đo lường trên cơ thể người bệnh, thời gian thực hiện khoảng 30 phút. - Sau khi thực hiện xong các bác sĩ sẽ đọc kết quả và trả kết quả đo mật độ xương cho người bệnh. Đo mật độ xương là một trong những cách đơn giản để theo dõi tình hình sức khỏe xương khớp của bạn và ngăn chặn loãng xương. Thông qua việc đo loãng xương người bệnh có thể phát hiện được những nguy cơ về xương khớp và tiến hành ngăn chặn những nguy cơ đó xảy ra. Bác sĩ khuyến cáo mỗi người nên thực hiện khám sức khỏe tổng quát định kỳ 6 tháng 1 lần. Đặc biệt ở độ tuổi từ 40 - 45 đối với nữ giới và 50 - 60 đối với nam giới cần quan tâm hơn đến vấn đề xương khớp. Không được coi nhẹ những triệu chứng đau nhức xương khớp hay dễ gãy do các chấn thương, va chạm nhẹ. Đo mật độ xương có vai trò rất lớn trong việc phát hiện và điều trị loãng xương, do vậy người bệnh cần lựa chọn những cơ sở uy tín để thực hiện kỹ thuật này. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn, với thiết bị đo mật độ xương hiện đại được thực hiện từ năm 2020 đến nay, sẽ mang đến cho người bệnh sự an tâm, tin tưởng và hài lòng. |
