Trao đổi với PV báo Dân Việt, chị Vũ Thị Hồng Ngọc, mẹ của Nguyễn Như Nhật Minh cho biết cậu bé được định hướng học Toán từ rất sớm. Vốn là giáo viên đang công tác tại một trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nên chị Ngọc ý thức được tầm quan trọng của môn học này. Theo chị, học toán là cách để con có được tư duy logic, phản xạ và giải quyết vấn đề nhanh nhạy.  Chị Hồng Ngọc và con trai. Ảnh: NVCC Chị Ngọc cũng khá bất ngờ với sự hứng thú của Nhật Minh. Ban đầu chị chỉ nghĩ để con nhận biết các con số, hình dạng. Nhưng càng tiếp xúc, Minh càng thể hiện sự hứng thú và học Toán lúc nào không hay. Chị cũng cho rằng có thể do Minh không hề biết đó là môn học. Cậu bé chỉ thấy thích thú vì những câu hỏi mẹ đưa ra bé đều giải đáp được. Ví dụ như mẹ đóng vai mua hàng, Minh đóng vai người bán kẹo. Bé sẽ tính toán để biết được bán cho mẹ bao nhiêu, còn lại bao nhiêu kẹo… Hoặc trước khi dạy cho bé cách tính toán, chị cho con học tốt phần số đếm thông qua việc xem video làm quen với các con số để con nhận biết hết các số từ 1 đến 100. Sau đó chị tương tác cùng con và đố con tìm ra được các số liền trước liền sau. Sau khi học các kiến thức cơ bản, Nhật Minh được mẹ cho thử sức tự giải các bài tập toán. Chị Ngọc sẽ in các bài tập ra giấy để Minh tự làm. Ban đầu Minh gặp khó khăn vì với những câu hỏi dài chưa thể suy luận do chưa biết cách đọc đề. Nhưng dần dần, Minh làm quen và có thể tự xử lý thông tin không cần mẹ trợ giúp. Cần rèn cho con khả năng tự học và chủ động học tậpLà một giáo viên tiểu học nên chị Ngọc hiểu được rằng để con tiếp xúc với Toán học một cách tự nhiên và thực tiễn nhất sẽ đem lại hiệu quả. Chính vì vậy, chị luôn khuyến khích con tự tìm tòi, tự học chứ không hề dạy một cách quá máy móc, khiến bé dễ nản chí. Cậu bé chưa vào lớp 1 đã giải được Toán lớp 2. Ảnh: NVCC Chị cũng cho rằng trong thời đại 4.0 thì kỹ năng tự học là yếu tố then chốt để con có thể chủ động trong mọi việc. Kỹ năng này cũng là tiền đề để con hình thành tư duy phản biện, phân tích và giúp con có thể tự lập, trưởng thành hơn trong mọi môi trường. Do đó, chị luôn cố gắng để đồng hành và hỗ trợ Minh ngay từ nhỏ và cùng con rèn luyện thói quen tự học. Để làm tốt điều này, chị đã thử nhiều phương pháp khác nhau và đã đúc kết được 3 "tips" phù hợp với con như: - Lập kế hoạch học tập cho con: Ba mẹ cần có kế hoạch học tập, không học tuỳ hứng. Việc học cần phải duy trì hàng ngày vào những khung giờ nhất định. Thậm chí giờ nào học gì, học bao lâu, học thế nào, kết quả cần đạt ra sao. Không nên học tuỳ hứng, hôm nay học thế này, mai học thế khác, thích học thì học, không thì bỏ dở. - Thật thoải mái: Để con thoải mái tư tưởng trong việc học, tránh áp lực quá nhiều khiến con chán ghét việc học hoặc chỉ học đối phó. Thay vì quát mắng, la hét, ba mẹ hãy giúp con biến những giờ học thành khoảnh khắc quý báu bên con bằng việc học mà chơi, chơi mà học. Thay vì giảng lý thuyết suông ba mẹ có thể thay bằng hình ảnh, video, cuộc thi, trò chơi để trẻ dễ tiếp cận kiến thức thực tế. Ví dụ như chương trình bằng tiếng Anh trên tivi, giải Toán trên Khan Academy... Khi con hoàn thành bài học thì sẽ được thưởng 30 phút xem tivi. - Chỉ học tối đa 45 phút/ngày: Mỗi ngày mình cho con ngồi vào bàn học khoảng 30-45 phút. Ban đầu chỉ khoảng 15 phút. Sau đó tăng dần thời gian. Con có thể học những gì con muốn học trước. Ví dụ làm Toán, đọc Tiếng Anh sau đó mới đến học đánh vần,… Cứ thế mỗi ngày con biết giờ đó con sẽ được học chứ không phải là "phải học". Chia sẻ thêm về cậu con trai, chị Ngọc tiết lộ: "Nhật Mình là một cậu bé vui vẻ, vô tư. Là con trai nhưng hay cười, tình cảm, không thích tiếp xúc người lạ nhưng lại nhanh quen". Chị Ngọc không kỳ vọng vào con quá nhiều hay có mục tiêu rõ ràng mà chỉ muốn con được phát triển tự nhiên và được làm những điều con thích. Làm sao giúp trẻ tìm thấy kiến thức toán học nào, thì kiến thức đó mới bền vững, và chắc chắn, việc làm đó khiến chúng thích thú, say sưa... Áp dụng môn Toán vào cuộc sống là cách học toán hữu hiệu Gần 20 năm trước, tôi bắt đầu sự nghiệp “giáo dục Toán học cho trẻ em” (trước đó, công việc của tôi là dạy học sinh chuyên toán, đào tạo giáo viên dạy Toán THPT). Sự chuyển hướng này bắt nguồn từ việc tôi nhận thấy các cháu của mình đang học tiểu học mà đã sợ toán rồi. Kinh nghiệm từ thực tiễn Khi thực hiện nghiên cứu ở các trường tiểu học, tôi cảm nhận được học sinh lớp 1, lớp 2 đã thấy toán trừu tượng. Rồi học sinh lớp 4, lớp 5 đã giải toán “đại số hóa”. Khi được hỏi, nhiều em cho biết thấy toán khó. Đọc tên dạng bài, các em luôn cố gắng nói “dạng này… phải làm thế này”. Tôi không còn nhận thấy sự hồn nhiên đáng có của lứa tuổi, sự gần gũi, gắn liền toán học với đời sống như yêu cầu của chương trình môn toán tiểu học: Dạy Toán thật trực quan. Toán học hay bất cứ một tri thức khoa học nào cũng cần được thể hiện gần gũi, và phải làm cho học sinh nhỏ tuổi thấy hứng thú. Đó là do bản chất tâm lí của học sinh tiểu học. Ở thời kì này, các em rất tò mò, ham thích khám phá bằng trải nghiệm của các giác quan chứ không phải “suy luận trừu tượng”. Chương trình toán tiểu học cũng không đòi hỏi kiến thức cao siêu. Nhưng không biết vì lí do gì mà phần lớn các em nhỏ mới học toán mà đã bị “nhồi giải toán”, khiến các em không cảm nhận được sự gần gũi, sự thú vị của Toán học. Tôi lấy ví dụ việc học tính. Hiện nay, có rất nhiều phụ huynh cho con học tính sớm. Người ta sung sướng, tự hào vì những đứa trẻ 4 - 5 tuổi đã có thể tính được những phép tính phức tạp với những số hạng nhiều chữ số. Tôi có thể hiểu rằng, nhiều người trong chúng ta vô cùng đau khổ khi không thể tính được những phép tính khó khi còn đi học. Lúc chúng ta còn đi học, mỗi lần giáo viên đố một phép tính, chúng ta phải mở giấy nháp, và cắn bút. Ngay cả tập trung như thế, chúng ta cũng có thể tính sai. Vì thế chúng ta tin rằng, việc ai đó tính được những thứ chúng ta không làm được thì quả là kỳ tích. Ý tôi muốn nói, trong tình huống này, có thể những gì đứa trẻ phải học là do bù lấp những gì cha mẹ của các em mong muốn. Thói quen nhìn vào kết quả mà không tính đến quá trình đạt được kết quả đó đã khiến chúng ta quên mất rằng: Điều quan trọng nhất của việc học, không phải là làm được, được bao nhiêu điểm, mà là làm như thế nào, và sự trưởng thành của người học ra sao. Nếu một đứa trẻ trả lời được 97 + 38 = 135 trong 10s mà không giải thích được cách làm thì thật là lãng phí thời gian để học. Tính ra kết quả, không hề khó, nhất là với bây giờ, khi ai cũng có thể có máy tính “bỏ túi” bằng cách sử dụng chức năng “máy tính” ở cái điện thoại của mình. Vì vậy, việc các giáo viên yêu cầu học sinh học thuộc các “bảng cộng, bảng nhân” rồi thực hành hàng trăm phép tính sẽ làm các em sợ. Trong nghiên cứu của mình, tôi đã chọn học “hiểu về con số” trước. Để hiểu về số 5 là đại diện cho tập hợp có 5 phần tử, 5 = 3+2 = 4+1, … các em lúc thì lấy 3 que tính, rồi thêm 2 que nữa; rồi lại lấy 4 mảnh gỗ, thêm vào 1 mảnh gỗ nữa, … có một lần, sau những lần chơi, một em bảo: “Ở đây tớ có 2 mảnh thôi, lấy thêm cho tớ đi” và đứa trẻ kia đã mang 3 mảnh gỗ tới. Rồi các em dùng que tính để ghép thành số, để biến hóa thành phép tính. Cuộc chơi của các em cứ tiếp diễn, đến sau này, khi gặp phép tính mà các em muốn tính nhanh thì ghép đôi để được các số tròn chục và chính là lúc đó, các em đã hiểu cấu trúc của từng số để mà làm rồi (chẳng hạn 17 + 7 = 17 + 3 + 4 = 24, còn 26 + 7 = 26 + 4 + 3 = 33). Hoạt động làm quen với toán là một hoạt động không thể thiếu trong nội dung giáo dục trẻ Trò chơi với các que diêm khiến các em hứng thú với phép tính hơn Việc hiểu một con số sẽ trở nên dễ dàng nếu các em biết mỗi con số tự nhiên đều có “câu chuyện” ở ngoài đời, và khi trải nghiệm những thứ đó, lập tức chúng thấy trở nên gần gũi. Chẳng hạn, tôi muốn cho trẻ biết về tính thứ tự, về số liền trước, số liền sau, về so sánh. Tôi không thể áp đặt cho chúng rằng 4 > 3 (vì tụi nó đã bảo tôi 3 cái bánh này lớn hơn 4 cái kẹo đấy!!!). Nhưng khi tôi chơi với chúng trò chơi mua vé tàu hỏa, thì chúng đều biết thứ tự: cậu có vé số 4 à, phải lên sau tớ chứ, vì vé của tớ là số 3. Tụi nó học tự nhiên như thế. Việc hiểu về các con số giúp tụi nhỏ hiểu ý nghĩa của nó trong phép tính, giúp chúng thực sự học toán. Khi trẻ học toán có lời văn, có những tình huống giải quyết vấn đề, chúng chỉ có thể tự tin giải quyết nếu hiểu về các con số đó. Giáo viên dạy Toán tiểu học có kinh nghiệm chia sẻ rằng, học sinh lớp 2, lớp 3, lớp 4 hay mắc sai lầm vì không hiểu cấu trúc số. Chẳng hạn: “Em có 7 cái kẹo, mẹ cho em thêm 1 chục cái kẹo nữa thì em có bao nhiêu cái kẹo”. Một bạn lớp 2 sẽ có thể trả lời là: 7 + 1 = 8 cái kẹo. Tôi thường khuyến khích các em đặt đề Toán để đố lại giáo viên và các bạn. Việc làm này giúp các em tự tìm thấy toán học ở xung quanh mình, và bất ngờ hơn, những khái niệm Toán học mà các em thấy khó, thì nhờ việc tự tìm, tự đặt đề bài đã khiến các em chủ động hơn là làm theo các bài toán mẫu mà giáo viên giao cho. Ghép hình ông già từ 7 mảnh ghép trong bộ Tangram 7 mảnh Sự gần gũi, hứng thú đến từ tưởng tượng Nhiều cha mẹ hỏi, tại sao con tôi khi đi học thì chỉ làm những bài cô giáo đã giao, đã chữa. Gặp những bài lạ, câu hỏi lạ, cháu thường lười nghĩ, và chỉ muốn nói cho tôi hiểu: “Con chưa được học bài này”. Vì sao ư? Có thể bắt nguồn từ chính phụ huynh. Vì chúng ta đã tham vọng kết quả, và cho con bắt đầu học những quy tắc, những bài mẫu mà quên mất, chúng phải mày mò, phải tưởng tượng. Tượng tượng bắt đầu từ đâu. Đó là cuộc đối thoại của con và cha mẹ, và bạn bè nữa. Kể, mô tả về sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ với những thứ khác và với cả những thứ quen thuộc, rồi xa lạ. Chúng tìm thấy những cái mới trong những thứ cũ rích. Chẳng hạn, tưởng tượng ra những thứ xung quanh mình thay đổi thế nào, để diễn đạt, để biện minh, để suy luận. Hình tròn cũng có thể trở thành một hình khác, nếu con kéo chiếc dây chun hình tròn, và nó trở thành hình ovan. Hình chữ nhật lại biến thành hình vuông, vì con đã bớt di chiều dài của cạnh. Chiếc vỏ lon lăn lông lốc, vì nó tròn. …Con có thể sáng tạo từ 7 mảnh ghép thành hàng nghìn hình khối. Con có thể gấp mảnh giấy thành những ngôi sao, thành những mô hình,…. Sự biến hóa khiến con thấy mình có khả năng vô hạn và thế giới từ vô cùng mà đơn giản như tờ giấy trên tay khi con làm chủ được nó. Hôm qua, anh bạn học đại học của chồng tôi, một chuyên gia CNTT cố gắng giúp con mình tính diện tích một hình thoi. Cô bé ngại ngần, và sau đó khẳng định rằng con không tính được, vì con chưa được học công thức đó. Anh ấy đã lấy chiếc bút, và nói: Con hãy tưởng tượng, cắt cái hình này ra, ghép thành hình chữ nhật xem sao. Tôi quan sát câu chuyện của bố con anh ấy, và thấy anh ấy đã làm đúng cách. Nhưng vì sao cô bé không thích nghi được, không theo được điều gợi mở của bố. Hóa ra, ở trường, từ rất lâu, con đã không được học như thế. Người ta dạy con luôn công thức, và chỉ thế là hết. Điều tôi muốn nói ở đây, việc cho trẻ tưởng tượng từ nhỏ quan trọng thế nào. Chúng ta không thể hình thành thói quen tư duy khi chúng lớn được, mà phải là từ rất nhỏ đã được tạo cơ hội để suy ngẫm, mày mò, tự cảm nhận rồi tưởng tượng. Như thế, nếu chúng tìm thấy kiến thức toán học nào, thì kiến thức đó mới bền vững, và chắc chắn, việc làm đó khiến chúng thích thú, say sưa. |
