Hiện nay, hàng giả, hàng nhái đang là thực trạng đáng báo động cho xã hội. Liên minh Quốc tế chống hàng giả khẳng định, hàng giả không chỉ gây lãng phí tiền mà còn gây nguy hiểm cho sức khỏe và sự an toàn của người tiêu dùng. Vậy làm thế nào để trở thành một người tiêu dùng thông minh và có khả năng tự bảo vệ mình trước ma trận hàng giả, hàng nhái? Hàng giả, hàng nhái tràn lan, bán công khai Theo Tổng cục Quản lý thị trường, năm 2020, có 66.000 vụ vi phạm được phát hiện, xử lý trên cả nước, thu nộp ngân sách nhà nước trên 352,15 tỷ đồng. Những năm gần đây, hành vi người tiêu dùng thay đổi với xu hướng tăng cường mua sắm qua nền tảng thương mại điện tử. Kết quả Khảo sát người tiêu dùng Việt Nam của Deloitte 2020 cho thấy sự chuyển dịch khỏi các kênh thương mại truyền thống và các kênh thương mại hiện đại, trong khi, lượng khách hàng chọn kênh thương mại điện tử (TMĐT) và thương mại trực tuyến đã tăng 23.8% so với trước đại dịch Covid-19. Theo hãng nghiên cứu thị trường Statista, doanh thu từ TMĐT Việt Nam sẽ ước đạt gần 9 tỷ USD vào năm 2025. Các đối tượng làm giả, làm nhái đã lợi dụng kênh này với nhiều chiêu thức lừa gạt ngày càng tinh vi, làm mất niềm tin của người tiêu dùng và gây khó khăn cho công tác phát hiện và xử lý hàng giả, hàng nhái trên các kênh TMĐT. Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, tình hình buôn bán hàng giả trong hoạt động TMĐT xu hướng tăng mạnh có nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống văn bản pháp luật liên quan chưa theo kịp với sự phát triển của công nghệ, các mô hình, phương thức kinh doanh mới, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe. Trao đổi với tờ Việt Nam News vào cuối năm 2020, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho hay, Bộ đã yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử kiểm tra và gỡ gần 223.600 cửa hàng trực tuyến với hơn một triệu sản phẩm trong năm 2020 do kinh doanh hàng giả, hàng nhái. Phần lớn sản phẩm bị làm giả, làm nhái đều tập trung vào các thương hiệu nổi tiếng, được nhiều người tiêu dùng tin tưởng, thuộc mọi lĩnh vực gồm thực phẩm, thực phẩm chức năng, quần áo, giày dép, dược phẩm, thiết bị y tế, mỹ phẩm, vật tư nông nghiệp, vật liệu xây dựng, thiết bị điện tử… Tùy vào loại sản phẩm bị làm giả mà mức độ gây thiệt hại sẽ khác nhau, trong đó, nghiêm trọng hơn cả là gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe con người, thậm chí dẫn đến tử vong. Hãy là người tiêu dùng thông thái Hàng giả, hàng nhái trên thị trường được làm giả dưới nhiều hình thức, trong đó có 4 loại cơ bản gồm: Giả về chất lượng và công dụng, giả mạo nhãn và bao bì hàng hóa, giả mạo về sở hữu trí tuệ và giả về các loại tem chống hàng giả, phiếu bảo hành. Đáng chú ý, những thủ đoạn của các đối tượng làm giả đang ngày càng tinh vi khiến người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn khi phân biệt hàng giả và hàng thật.  Sản phẩm làm giả rất tinh vi, giả mạo cả tem mác thương hiệu gây khó khăn khi phân biệt hàng giả và hàng thật. Bên trái: Sản phẩm thật Omron HEM-7156A (Ảnh: Huân Hoàng). Giải pháp chắn chắn nhất để tránh mua nhầm hàng giả là lựa chọn các cửa hàng chính hãng hoặc đại lý phân phối chính thức của hãng. Khi mua hàng chính hãng, người dùng không chỉ yên tâm về chất lượng sản phẩm mà còn được hưởng chính sách bảo hành cùng nhiều quyền lợi ưu đãi từ nhà sản xuất. Nhiều nhà sản xuất từ mọi lĩnh vực như Nike, Sony, Omron… đang nỗ lực bảo vệ khách hàng bằng cách cung cấp kiến thức về cách nhận diện và mua đúng hàng chính hãng đồng thời khuyến khích họ chung tay đẩy lùi vấn nạn này thông qua việc báo cáo các trường hợp nghi ngờ. Trước thực trạng các sản phẩm của Omron bị làm giả và bày bán công khai trên mạng và một số sàn thương mại điện tử tại Việt Nam, đại diện Omron Việt Nam chia sẻ: "Tại Omron, chúng tôi đang nỗ lực nắm bắt tình hình làm nhái sản phẩm trên thị trường và hỗ trợ người tiêu dùng phân biệt hàng giả, hàng nhái, thông qua các thông tin chi tiết trên trang web: https://omron-yte.com.vn/ ". Trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, người tiêu dùng là nhân tố quan trọng nhất. Bằng cách lựa chọn điểm bán hàng chính hãng, người tiêu dùng không chỉ bảo vệ sức khỏe, quyền lợi của chính mình mà còn góp phần "đẩy lùi" vấn nạn hàng giả, hàng nhái đầy nhức nhối. Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam (15/3) năm 2022 tại Hà Tĩnh được tổ chức với chủ đề “Tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới”, mỗi người là người tiêu dùng thông thái trong cuộc đấu tranh chống nạn hàng giả, hàng kém chất lượng. Hộp bánh bà Hoàn mua có khối lượng 450 gram nhưng tấm bìa carton đã nặng tới 200 gram. Giữa tháng 2/2022, bà Nguyễn Thị Hoàn (phường Nguyễn Du - TP Hà Tĩnh) mua hộp bánh quy tại một cửa hàng tạp hóa. Hộp bánh ghi khối lượng tịnh 450 gram nhưng khi mở ra sử dụng, thấy tấm bìa carton bên trong hộp, bà đưa cân thử thì cả hộp lẫn bánh là 450 gram, trong đó tấm bìa cartron có khối lượng 200 gram. Cho rằng nhà sản xuất đánh lừa người tiêu dùng, tuy nhiên, bà Hoàn “tặc lưỡi" cho qua vì nghĩ hộp bánh chẳng đáng bao tiền. Đây chỉ là một trong nhiều câu chuyện khách hàng “ngậm trái đắng” khi phát hiện hàng hóa kém chất lượng, thiếu trọng lượng. Và cũng như bà Hoàn, dù không hài lòng với sản phẩm mình bỏ tiền ra mua, nhiều người tiêu dùng khác cũng chọn cách im lặng vì cho rằng sản phẩm giá trị nhỏ. Hơn nữa, đa số người dân còn có tâm lý ngại va chạm, phiền phức, sợ mất thời gian khi đến cơ quan chức năng phản ánh, khiếu kiện. Từ năm 2021 tới nay, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh đã phát 28.000 tờ rơi tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng. Theo ông Trần Hữu Hạnh - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh, người tiêu dùng có 8 quyền và 2 nghĩa vụ được quy định rõ tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tuy nhiên, thực tế hiện nay nhiều người tiêu dùng vẫn chưa thực sự quan tâm đến quyền lợi của mình trong hoạt động mua bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ. Nhiều người vẫn “làm ngơ”, không lên tiếng dù quyền lợi chính đáng của mình bị xâm hại hoặc có tâm lý dễ dãi trong lựa chọn mua hàng. Chính điều này đã góp phần tiếp tay, tạo cơ hội cho hoạt động gian lận thương mại, hàng kém chất lượng xuất hiện. Nhằm tăng cường công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thời gian qua, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh đã phối hợp với các chính quyền địa phương và lực lượng chức năng tổ chức nhiều hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng như: phát tờ rơi, dán thông báo đường dây nóng, đặt hòm thư tiếp nhận phản ánh, kiểm soát thị trường hàng hóa, xử lý các hành vi vi phạm trong kinh doanh... Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định rõ 8 quyền và 2 nghĩa vụ của người tiêu dùng. “Từ đầu năm 2021 đến nay, hội đã in ấn, phát 28.000 tờ rơi tuyên truyền quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng tại các địa phương trên địa bàn tỉnh. Cán bộ hội đã phối hợp với địa phương trực tiếp phát tờ rơi, tuyên truyền qua loa phát thanh… để người dân nâng cao nhận thức và hành động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trong tiêu dùng hàng hóa và sử dụng dịch vụ. Trong năm 2021, hội cũng đã tiếp nhận, giải quyết 105 phản ánh, khiếu nại, yêu cầu của người tiêu dùng về việc nghi vấn chất lượng, không thực hiện bảo hành hàng hóa, nâng giá dịch vụ, hủy hợp đồng mua bán không đúng quy định... ” - ông Trần Hữu Hạnh - Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh cho biết thêm. Theo đánh giá của các lực lượng chức năng, hiện nay, đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh đã nhận thức được vai trò, trách nhiệm trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, các cơ sở đã chú trọng hơn việc nâng cao chất lượng sản phẩm, niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết. Cùng với đó, có các hoạt động khuyến mãi, tri ân khách hàng, tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng. Lực lượng quản lý thị trường kiểm soát thị trường hàng hóa lưu thông trên địa bàn. Tuy nhiên, bên cạnh phương thức kinh doanh truyền thống, hoạt động kinh doanh ngày càng phong phú với nhiều phương thức, giao dịch. Điều này đòi hỏi không chỉ các cơ quan quản lý mà chính người tiêu dùng cũng cần chủ động bảo vệ quyền lợi của chính mình. Trong đó, những vấn đề thường gặp nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng là: nguồn gốc, xuất xứ, giá cả, chất lượng sản phẩm, hạn sử dụng, vệ sinh an toàn thực phẩm... Chị Trần Thị Phương trú tại thị trấn Hương Khê cho hay: “Thông qua các kênh tuyên truyền của Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các cấp chính quyền, chúng tôi đã biết hơn về cách kiểm chứng sản phẩm hàng hóa, nhờ vậy có thể giảm tránh việc mua phải hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, chúng tôi cũng thường tìm mua các loại hàng hóa, sản phẩm tiêu dùng ở những cửa hàng, thương hiệu có uy tín, tuyệt đối không mua hàng khi không biết rõ nguồn gốc, giá cả các sản phẩm”. Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam (15/3) năm 2022 tại Hà Tĩnh được tổ chức với chủ đề: “Tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới”. Do tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp nên các hình thức mít tinh, diễu hành không được thực hiện do tập trung đông người. Thay vào đó, các sở, ngành, địa phương triển khai các hoạt động phù hợp như: treo băng rôn, biểu ngữ, cờ phướn; chạy chữ điện tử tại trụ sở làm việc; thiết kế banner hưởng ứng ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam; thực hiện các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhằm đưa luật và các văn bản liên quan đến công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đến với mọi người dân. Ông Nguyễn Đình Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Tĩnh cho biết: “Nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, lực lượng quản lý thị trường thường xuyên triển khai các hoạt động kiểm tra, kiểm soát hàng hóa lưu thông trên địa bàn. Hằng năm, đơn vị đã xử lý hàng nghìn vụ vi phạm trong kinh doanh. Tuy nhiên, cùng với sự vào cuộc của lực lượng chức năng, người tiêu dùng đóng vai trò rất quan trọng trong việc góp phần đấu tranh chống tệ nạn hàng giả, hàng kém chất lượng. Mỗi người hãy là người tiêu dùng thông thái, kỹ lượng trong lựa chọn hàng hóa và chủ động phản ánh, kiến nghị đến các cơ quan quản lý Nhà nước khi nghi ngờ, phát hiện dấu hiệu hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng hay các hành vi gian lận thương mại". |
