Những ngành nghề không bị robot thay the

Theo CNBC, ông Lee có lý lịch ấn tượng, từng làm Phó chủ tịch Apple, Microsoft và Google và hiện là CEO của hãng đầu tư mạo hiểm Trung Quốc Sinovation Ventures. Ông còn là tác giả quyển Các siêu cường AI: Trung Quốc, Thung lũng Silicon và Trật tự thế giới mới. Mới đây, ông chia sẻ trên kênh CBS: “Tôi tin rằng AI sẽ thay đổi thế giới nhiều hơn bất cứ thứ gì trong lịch sử nhân loại. Hơn cả điện”.

Theo chuyên gia, sự trỗi dậy của AI đặc biệt ảnh hưởng đến thị trường lao động. Đây là thực tế mà nhiều người lao động quan tâm. Tuy nhiên vẫn có bốn loại nghề nghiệp sẽ an toàn trước cuộc cách mạng AI, ông Lee viết trong một bài bình luận đăng trên tờ Time. Dưới đây là cụ thể bốn nhóm nghề nghiệp.

1. Công việc sáng tạo

Những ngành nghề không bị robot thay the

Ông Kai-Fu Lee

Ảnh: Getty Images

Mảng sáng tạo bao gồm các nghề như nhà khoa học, tiểu thuyết gia và nghệ sĩ. “AI cần phải có mục tiêu để tối ưu hóa. Nó không thể phát minh”, ông Lee viết. Dù đây là sự thật nhưng năm 2018, AI đã sử dụng sự tối ưu hóa để tạo ra bức chân dung một người hư cấu.

AI sử dụng nhiều mạng lưới thần kinh để quét hàng ngàn hình ảnh, sau đó dựng lên thông tin và dùng thông tin này để tạo ra hình ảnh mới. Kết quả của quá trình này là bức tranh có tựa Edmond de Belamy, from La Famille de Belamy được bán trực tuyến qua nhà đấu giá Christie’s với giá 432.500 USD.

[VIDEO] Trí tuệ nhân tạo đã vẽ và bán được tranh, họa sĩ có lo ngại?

2. Công việc phức tạp và chiến lược

Đây là nhóm công việc bao gồm nhà điều hành, nhà ngoại giao và nhà kinh tế. Nhu cầu phức tạp của con người trong các ngành nghề này vượt xa những gì mà máy tính có thể xử lý, ông Lee nhận định.

3. Công việc đồng cảm và sáng tạo

Những ngành nghề không bị robot thay the

Bức họa chân dung do AI vẽ

Ảnh: Twitter

Danh mục này gồm các nghề nghiệp như giáo viên, bảo mẫu và bác sĩ. Ông Lee lưu ý rằng công việc mảng này “lớn hơn rất nhiều” so với công việc ở các mảng khác. “Những nghề nghiệp này đòi hỏi lòng trắc ẩn, sự tin tưởng và đồng cảm - điều mà AI không có. Ngay cả khi AI cố gắng tạo ra những cảm giác kể trên, không ai muốn nghe một chatbot thông báo rằng mình bị ung thư, hay một robot trông chừng con em họ”, ông Lee cho biết.

Những ngành nghề không bị robot thay the
Hãng Trung Quốc công bố công cụ AI phát hiện ung thư

Dù robot không thể thông báo tin tức về chẩn đoán sức khỏe cho bệnh nhân, nó vẫn được dùng để hỗ trợ công việc cho các bác sĩ. Đơn cử, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Stanford sử dụng AI để xác định khi nào bệnh nhân sẽ chết để cải thiện khả năng tiếp cận hoạt động chăm sóc giảm nhẹ, hoặc chăm sóc chuyên biệt cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.

4. Công việc mới

Khi AI được sử dụng nhiều hơn tại nơi làm việc, nhiều công việc mới sẽ trở nên cần thiết để giám sát và điều phối máy móc, robot. Ví dụ theo tỉ phú công nghệ Mỹ Elon Musk, trong tương lai, xe bán tải có thể tự lái. Dù những chiếc xe tải không còn cần tài xế riêng lẻ, chúng vẫn sẽ cần người điều khiển cả đội xe. Theo ông Musk, đây sẽ là vị trí làm việc hấp dẫn hơn là lái một chiếc xe tải.

Không những dự báo về bốn nhóm nghề nghiệp khó lòng bị AI thay thế, ông Lee còn dự báo rằng 40% công ăn việc làm trên thế giới sẽ bị thay thế bởi công nghệ này. “Cơ bản, tài xế hay bất cứ ai lái xe để kiếm sống sẽ chịu ảnh hưởng nhiều hơn trong 15-20 năm tới. Nhiều công việc có vẻ phức tạp hơn một chút như đầu bếp, bồi bàn sẽ được tự động hóa. Chúng ta sẽ có cửa hàng tự động, nhà hàng tự động”, ông Lee chia sẻ.

Chuyên gia nhận định thêm: “Phát minh về hơi nước, máy may, điện đều khiến công ăn việc làm bị thay thế. Chúng ta đã vượt qua nó. Thách thức của AI này là con số 40%, bất kể trong 15 hay 25 năm, đều đến nhanh hơn các cuộc cách mạng trước đó. Chìa khóa ở đây là đào tạo lại lực lượng lao động để mọi người có thể làm việc. Đây là trách nhiệm không chỉ của chính phủ, nơi có thể cung cấp trợ cấp, mà còn là trách nhiệm của các tập đoàn và các bên thụ hưởng giàu có của AI”.

Tin liên quan

Có nhiều hạng mục công việc mà robot không phù hợp để thực hiện.

Một nghiên cứu của trường Oxford Martin đã nhóm các công việc ít có khả năng bị thay thế bởi robot thành ba loại cơ bản, được liệt kê dưới đây kèm theo các ví dụ:

1. Công việc yêu cầu thao tác tỉ mỉ:

- Bác sĩ phẫu thuật miệng.

- Nghệ sĩ trang điểm.

- Bác sĩ trị liệu thần kinh cột sống.

- Lính cứu hỏa.

2. Công việc đòi hỏi sáng tạo:

- Biên đạo múa.

- Giám tuyển.

- Giám đốc nghệ thuật.

3. Công việc đòi hỏi nhận thức xã hội:

- Lĩnh vực sức khoẻ tâm thần.

- Giáo sĩ.

- Y tá.

- Huấn luyện viên và hướng đạo sinh.

Hình dưới đây minh hoạ các hạng mục này, cũng như xác suất mà mỗi ví dụ trên có thể được tự động hóa.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Mỗi hạng mục đều có một số kỹ năng và nghề nghiệp chưa được đề cập. Từ những quan sát của riêng mình, tôi đã xác định được vài yếu tố bổ sung khiến cho một số công việc khó tự động hoá hơn, bao gồm:

1. Những công việc không dùng nhiều dữ liệu: Không có công việc nào được liệt kê trong ba hạng mục trên liên quan việc phân tích hoặc thu thập lượng lớn dữ liệu.

Ngược lại, hãy xem xét các loại công việc được thực hiện bởi một người trong lĩnh vực tài chính, trong đó số liệu và xu hướng là một phần chủ yếu trong các nhiệm vụ hàng ngày. Hiển nhiên là điều này không ngụ ý rằng tất cả công việc trong một lĩnh vực như tài chính sẽ bị mất cho công nghệ AI; chỉ đơn giản là chúng sẽ dễ bị thay thế hơn so với những việc làm không cần xử lý dữ liệu.

Ngoài ra, việc triển khai các công cụ AI thu thập và phân tích dữ liệu có thể tạo ra những loại công việc mới chưa tồn tại.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Robot Sophia. Ảnh: Reuters.

2. Công việc dựa trên sự tương tác của con người: Mỗi công việc được liệt kê ở trên đều có một mức độ giao tiếp nhất định giữa các cá nhân. Đây sẽ luôn là một lĩnh vực mà con người vượt trội hơn so với các hệ thống AI. Vì vậy, việc phát triển các kỹ năng giao tiếp có thể sẽ nâng cao giá trị của bạn trong thị trường việc làm trong tương lai.

3. Các công việc ít có sự lặp lại: Do các nhiệm vụ lặp đi lặp lại là một điều mà các công cụ robot rất giỏi thực hiện, nên các công việc thay đổi nhiều từ ngày này sang ngày khác ít có khả năng bị thay thế bởi các công nghệ AI.

4. Công việc khó học được nhờ quan sát đơn giản: Các công cụ AI dựa vào màn hình và máy ảnh để thu thập dữ liệu và học hỏi. Do đó, những công việc đòi hỏi mức độ trực giác hoặc tính linh hoạt cao sẽ khó bị thay thế hơn.

Ngoài ra, các công việc đòi hỏi lập kế hoạch hoặc tư duy phối hợp nhiều lĩnh vực không phù hợp robot và do đó nên được các trường đại học và các tổ chức giáo dục khác thúc đẩy tích cực hơn.

Tôi đề nghị mọi người nên xem xét các cách thức mà AI có thể được sử dụng để mang lại lợi ích cho quy trình làm việc của mình. Điều này bao gồm tự giáo dục về các ứng dụng tiềm năng cho AI và thử nghiệm những giải pháp dựa trên AI khác nhau.

Bạn cũng có thể nghiên cứu các công nghệ mới nổi khác và cách chúng giúp mình trong công việc, như in 3D, công nghệ nano, điện toán lượng tử, blockchain, công nghệ sinh học, Internet Vạn vật, thực tế ảo và thực tế tăng cường.

Nhiều nghề sẽ biến mất trong tương lai trong khi các ngành liên quan STEM, sức khỏe vẫn phát triển nhanh.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Môi trường Trái đất đang có nhiều vấn đề. Do đó, các ngành liên quan khoa học môi trường và bền vững sẽ có chỗ đứng trong tương lai. Cử nhân ngành này có thể làm về chính sách, truyền thông, dịch vụ công. Ngoài ra, họ nên học thêm các khóa về kinh doanh, khoa học, luật để có nghề nghiệp tốt nhất trong tương lai. Ảnh: University of Washington.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Robotics: Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS), tính đến năm 2030, khoảng 146.000 nghề mới sẽ ra đời, liên quan đến kiến trúc và kỹ thuật vũ trụ, bao gồm các ngành về robot. Người máy xuất hiện ở nhiều lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, xây dựng, kinh doanh, thám hiểm đại dương hay vũ trụ. Ảnh: EdgeHill.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Chăm sóc sức khỏe: Đây là lĩnh vực luôn có nhu cầu lao động vì xã hội phát triển đến đâu vẫn cần đến bác sĩ, điều dưỡng được đào tạo bài bản. Trong bối cảnh dịch Covid-19 cùng với việc dân số thế giới già hóa, y tế công cộng được đánh giá là ngành duy nhất luôn duy trì tăng trưởng trong thập kỷ tới. Ảnh: Intendhealth.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Phân tích kinh doanh: Chỉ cần doanh nghiệp vẫn tồn tại, nghề phân tích kinh doanh không biến mất. Khi truyền thông xã hội, thương mại điện tử, công nghệ phát triển, phân tích kinh doanh sẽ tăng trưởng cao. Người làm nghề này không chỉ đưa ra phương pháp luận kinh doanh cốt lõi mà còn nắm bắt xu hướng kinh doanh. Ảnh: NTT Data.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Kỹ thuật y sinh: Nghề này tập trung vào việc ứng dụng công nghệ và y học để nâng cao việc chăm sóc sức khỏe. Các kỹ sư y sinh luôn đi đầu trong việc tạo ra bộ máy cứu sống con người như thận nhân tạo (đã hỗ trợ, cứu sống hơn 2 triệu người). Nhu cầu tìm kiếm cử nhân ngành này rất cao. Theo BLS, đến năm 2030, ngành kỹ thuật y sinh sẽ tăng trưởng 6%. Ảnh: Shutterstock.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Sinh trắc học: Đây là lĩnh vực tạo ra các thiết bị nhằm phát hiện, xác thực sinh vật sống như hệ thống nhận diện khuôn mặt. Trong những năm tới, sinh trắc học sẽ thay thế các kiểu nhận dạng truyền thống, mật khẩu mọi người dùng trên thiết bị điện tử (điện thoại, máy tính). Theo công ty nghiên cứu Grand View, ngành liên quan sinh trắc học sẽ tăng trưởng khoảng 25% tính đến năm 2025. Ảnh: EY.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Khoa học pháp y: Người có bằng cấp về lĩnh vực này sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng khi công nghệ hiện đại được ứng dụng trong điều tra tội phạm. Nhà khoa học pháp y, dưới sự hỗ trợ của máy móc, sẽ tìm kiếm, kiểm tra bằng chứng vụ án. Ảnh: ATA Scientific.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Thiết kế game: Lĩnh vực này được dự đoán tiếp tục phát triển mạnh trong vài thập kỷ tới. Người lao động phải hiểu về toán, đồ họa, âm thanh, lập trình. Ước tính, đến năm 2025, thị trường game đạt 268,8 tỷ USD trên toàn thế giới, cho thấy đây là lĩnh vực phát triển tốt. Ngoài ra, kỹ sư có thể tạo ra trò chơi mô phỏng giúp đào tạo lính cứu hỏa, quân nhân hay lực lượng phản ứng các tình huống khẩn cấp. Ảnh: Shutterstock.

Những ngành nghề không bị robot thay the

Kỹ thuật dầu khí: Những năm gần đây, tiến bộ công nghệ giúp các công ty dầu khí khai thác dầu ở những nơi mà 10 năm trước, con người không thể. Ngoài ra, việc phần lớn kỹ sư dầu khí có nhu cầu nghỉ hưu sớm, ngành này luôn cần đến nhu cầu lao động cao. Lương khởi điểm cho nghề kỹ thuật dầu khí rơi vào khoảng 100.000 USD/năm. Vì thế, đây được đánh giá là ngành đáng theo đuổi cho tương lai. Ảnh: Shutterstock.

Những ngành nghề không bị robot thay the

An ninh mạng: Mỗi năm, thế giới lại có thêm ngành mới liên quan hệ thống máy tính. Vì vậy, các chính phủ, công ty lớn rất cần kỹ sư bảo vệ hệ thống máy tính của họ, bao gồm việc cải tiến an ninh mạng. Internet Vạn vật (IoT) khiến số lượng người làm việc, giao tiếp online tăng đồng nghĩa ngày càng cần nhiều kỹ sư an ninh mạng. Ngoài ra, người học ngành này có thể làm việc trong lĩnh vực y tế, công ty an ninh. Ảnh: Bucks.