Sàn giao dịch phái sinh là gì

Chứng khoán phái sinh là gì? Điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh (Ảnh minh họa)

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

(Khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

2. Phân loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn:

- Hợp đồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh, xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

+ Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai;

+ Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

- Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

+ Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;

+ Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.

- Hợp đồng kỳ hạn là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết giữa các bên về việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai.

(Khoản 11, 12, 13 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019)

3. Đối tượng, điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh

Công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán (sau đây gọi tắt là công ty quản lý quỹ) chỉ được thực hiện kinh doanh chứng khoán phái sinh sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh:

- Công ty chứng khoán được thực hiện một hoặc một số hoặc toàn bộ hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh, bao gồm: môi giới chứng khoán phái sinh, tự doanh chứng khoán phái sinh, tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh;

- Công ty quản lý quỹ chỉ được thực hiện hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh.

(Khoản 1 Điều 4 Nghị định 158/2020/NĐ-CP)

XEM THÊM: Điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận kinh doanh chứng khoán phái sinh TẠI ĐÂY.

Diễm My

HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT LIÊN QUAN

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở. Đây cũng chính là một trong những công cụ tài chính giúp nhà đầu tư sinh lời hiện nay. Vậy chứng khoán phái sinh là gì? Ưu điểm của chứng khoán phái sinh ra sao và có nên chơi chứng khoán phái sinh hay không? Tất cả các câu trả lời sẽ được bật mí trong nội dung bài viết dưới đây.

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, trong đó giá trị của nó phụ thuộc vào một hay nhiều loại tài sản cơ sở khác như là chứng quyền, chứng khoán, chỉ số chứng khoán, hợp đồng tương lai chỉ số VN30, chỉ số VN-Index cổ phiếu, lãi suất, tăng giảm hàng hóa, vàng, dầu,…

Hay hiểu một cách đơn giản hơn, các chứng khoán phái sinh Việt Nam cho phép nhà đầu tư đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của tài sản cơ sở, ví dụ như chỉ số VN30 trong tương lai. Nhà đầu tư sẽ có lãi nếu sự thay đổi diễn ra đúng như dự đoán ban đầu.

Nhà đầu tư đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của chỉ số VN30 trong tương lai

Khác với cổ phiếu, chứng khoán phái sinh thường có kỳ hạn và sẽ hết giá trị khi hết hạn.

Các loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh được chia ra thành 4 loại, đó là:

1. Hợp đồng kỳ hạn

• Là thỏa thuận giữa 2 bên mua và bán về việc thực hiện một giao dịch hàng hóa với khối lượng và mức giá xác định tại một thời điểm chắc chắn trong tương lai.
• Hợp đồng kỳ hạn được các nhà đầu tư sử dụng để tiến hành đầu cơ, bảo hộ và nó không được trao đổi trên thị trường, không tuân theo các tiêu chuẩn của thị trường riêng biệt và không được định giá hàng ngày.

2. Hợp đồng tương lai

• Là thỏa thuận để mua, bán tài sản với mức giá xác định tại thời điểm chắc chắn trong tương lai.
• Chức năng của hợp đồng tương lai là cung cấp cơ hội cho các nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro khi có biến động bất lợi về giá và là một công cụ đầu cơ.
• Các hợp đồng tương lai dựa trên cơ sở một công cụ tài chính hoặc chỉ số tài chính bao gồm hợp đồng tương lai lãi suất, hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu và hợp đồng tương lai tiền tệ.
• So với hợp đồng kỳ hạn thì hợp đồng tương lai có tính linh hoạt hơn.

Hợp đồng tương lai là cung cấp cơ hội cho các nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro khi có biến động bất lợi về giá

3. Hợp đồng quyền chọn

• Là hợp đồng cho phép người chủ sở hữu được mua (quyền chọn mua) hoặc bán (quyền chọn bán) một khối lượng hàng hóa cơ sở nhất định (cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số cổ phiếu,…) với mức giá và thời gian xác định.
• Đặc điểm của hợp đồng quyền chọn là: loại quyền chọn (mua hoặc bán), tên hàng hóa, khối lượng được mua (bán), ngày đáo hạn và giá thực thi.
• Có 2 loại hợp đồng quyền chọn là: Hợp đồng quyền chọn Mỹ (có thể thực hiện vào bất cứ thời điểm nào cho đến ngày đáo hạn hợp đồng) và hợp đồng châu Âu (thực hiện vào ngày đáo hạn).

4. Hợp đồng hoán đổi

Là một thỏa thuận pháp lý mà 2 bên cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của bên này cho dòng tiền của công cụ tài chính bên kia trong một khoảng thời gian nhất định.

Có nên chơi chứng khoán phái sinh không

Để trả lời được câu hỏi “có nên chơi chứng khoán phái sinh không”, chúng ta cùng đi phân tích các ưu, nhược điểm của chứng khoán phái sinh nhé.

1. Ưu điểm của chứng khoán phái sinh

Ưu điểm của chứng khoán phái sinh

Tỷ lệ đòn bẩy cao

Đòn bẩy tài chính chính là công cụ mà nhà đầu tư sử dụng để sở hữu được nhiều cổ phiếu hơn với mức giá thấp. Trong giao dịch chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản cũng đã có thể được giao dịch với cổ phiếu có giá trị gấp 7 đến 10 lần số tiền ký quỹ. Do đó, nguồn vốn ban đầu mà nhà đầu tư cần có sẽ không yêu cầu cao như đầu tư trong thị trường chứng khoán cơ sở.

Không giới hạn số lượng chứng khoán phái sinh phát hành/niêm yết

Chứng khoán phái sinh không bị giới hạn số lượng phát hành/niêm yết và nó có quy định về các vị thế như sau: .

• Với nhà đầu tư chuyên nghiệp là 20000 vị thế/tài khoản.
• Với nhà đầu tư tổ chức là 10000 vị thế/tài khoản.
• Với nhà đầu tư cá nhân là 5000 vị thế/tài khoản.

Thị trường có tính 2 chiều

Với đặc điểm là thị trường có tính 2 chiều nên nhà đầu tư vẫn có thể có lợi nhuận cả khi thị trường tăng hoặc giảm giá nếu dự đoán đúng được xu hướng của nó.

Phòng ngừa rủi ro biến động giá

Hợp đồng tương lai chính là công cụ được sử dụng để đề phòng rủi ro đối với vị thế của một tài sản cơ, nhờ đó mà các nhà đầu tư có thể giảm thiểu được một số thiệt hại hoặc thua lỗ khi tài sản với vị thế cơ sở của mình đang trên đà biến động bất lợi về giá.

Giao dịch linh hoạt

Cách thức giao dịch của chứng khoán phái sinh trong ngày là T+0 nên nhà đầu tư có thể bán khống hoặc giao dịch T+0 chốt lỗ/ lãi ngay trong ngày mà không cần chờ đợi.

Bán khống chứng khoán phái sinh

Trong thị trường chứng khoán cơ sở, chứng khoán cơ sở sẽ có giới hạn vì nó phụ thuộc vào tổ chức phát hành và có thể bị cấm hoặc hạn chế tại một số thị trường còn với chứng khoán phái sinh, các nhà đầu tư có thể bán khống lên.

Tính thanh khoản cao

Chứng khoán phái sinh có tính thanh khoản cao

Sự ra đời của sở giao dịch chứng khoán, trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ đã giúp các nhà đầu tư nhỏ lẻ giảm thiểu được khá nhiều rủi ro khi đầu tư. Với khả năng tân dụng lợi thế về đòn bẩy, giao dịch linh hoạt, không giới hạn việc nắm giữ cổ phiếu, được phép bán khống chứng khoán và có thể liên tục dự đoán xu thế thị trường mà chứng khoán phái sinh có tính thanh khoản cao.

2. Nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Rủi ro trong chiến lược đầu cơ của nhà đầu tư

Mặc dù rủi ro của chứng khoán phái sinh thấp hơn chứng khoán cơ sở nhưng nó vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây thua lỗ, đặc biệt, nếu không có chiến lược tốt, việc sử dụng lợi thế đòn bẩy chính là con dao hai lưỡi khiến việc đầu tư thất bại.

Trong trường hợp giá tài sản cơ sở trên thị trường chứng khoán thay đổi không đúng với dự đoán ban đầu và nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy thì mức thua lỗ tính theo phần trăm số vốn ban đầu sẽ lớn hơn rất nhiều lần.

Nếu giá tài sản cơ sở trên thị trường chứng khoán thay đổi không đúng với dự đoán ban đầu thì nhà đầu tư sẽ thất bại

Yêu cầu ký quỹ bổ sung

Cơ chế thanh toán của hợp đồng tương lai chính là thanh toán hàng ngày. Các khoản lỗ, lãi phát sinh trong loại hợp đồng này được hiện thực hóa hàng ngày và được phản ánh cụ thể ngay trên chính tài khoản ký quỹ của nhà đầu tư.

Các nhà đầu tư sẽ phải ký quỹ ngay khi số tiền trên tài khoản ký quỹ xuống bằng hoặc thấp hơn mức ký quỹ duy trì. Nếu không kịp thời ký quỹ bổ sung khi có yêu cầu thì vị thế của nhà đầu tư sẽ đóng lại, gây thua lỗ, thậm chí là phá sản. Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư muốn tham gia hợp đồng tương lai là phải có năng lực nhất định về tài chính.

Vậy “có nên đầu tư chứng khoán phái sinh không”. Câu trả lời chính là “CÓ”. Bởi vì bất cứ sản phẩm chứng khoán nào cũng luôn tồn tại những rủi ro và nhà đầu tư có thể hạn chế nó bằng cách tăng cường nghiên cứu thị trường, học hỏi, trau dồi kiến thức mới và tham khảo các báo cáo phân tích từ các trang tin tức hoặc các công ty chứng khoán uy tín.

Những lưu ý khi tham gia chứng khoán phái sinh

• Việc đầu tiên cần làm trước khi tham gia chứng khoán là phải trau dồi kiến cho bản thân thật kỹ càng, thường xuyên đọc các báo cáo phân tích tài chính, phân tích tình hình kinh tế vi mô, vĩ mô…
• Xác định rõ về số tiền có thể đầu tư và phân bổ vào danh mục đầu tư sao cho hợp lý nhất
• Với những người chưa có đủ kinh nghiệm thì nên chọn một nhà môi giới chứng khoán giỏi và có uy tín để được hỗ trợ. Đồng thời phải tìm hiểu kỹ những các sàn, quỹ đầu tư chứng khoán phái sinh uy tín và phù hợp nhất để có những trải nghiệm an toàn, hạn chế rủi ro và tăng lợi nhuận
• Liên tục bám sát xu hướng, cập nhật thường xuyên tin tức về thị trường để có thể phân tích và đưa ra quyết định chính xác trong suốt quá trình giao dịch.
• Sẵn sàng cắt lỗ khi cần để đảm bảo nguồn vốn không bị sa đà vào các giao dịch khi đang ở trạng thái hoang mang.
• Cần tính toán, lựa chọn những loại lệnh phù hợp với khả năng và sự hiểu biết của mình. Với người mới bắt đầu thì nên sử dụng các lệnh LO, ATO và ATC.

Hướng dẫn giao dịch chứng khoán phái sinh

Bạn đang phân vân không biết làm thế nào có thế mở tài khoản giao dịch chứng khoán, không biết cách giao dịch ra sao. Thì FTV sẽ hướng dẫn các bạn các bước giao dịch cụ thể:

Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh

Bất cứ nhà đầu tư nào trước khi bắt đầu giao dịch vào thị trường Chứng khoán phái sinh đều thực hiện bước này. Mở tài khoản có thể online hoặc thực hiện bằng cách thủ công.
Với FTV trong vòng 1 phút các bạn đã có tài khoản giao dịch hoàn toàn online. FTV cung cấp cho nhà đầu tư công cụ nhằm tối ưu vốn và tận dụng cơ hội khi thị trường tích cực đặc biệt nhà đầu tư giao dịch chứng khoán phái sinh sẽ được tối ưu các khoản thuế phí khi mở tài khoản tại FTV.

Bước 2: Chọn gói hợp tác và ký quỹ

Tại bước này, nhà đầu tư cần trọn gói hợp tác cùng FTV sau đó ký quỹ và thực hiện giao dịch. Quy trình rất nhanh gọn, tiết kiệm thời gian cho các nhà giao dịch. Với đa dạng các gọi hợp tác và ký quỹ, nhà đầu tư chứng khoán phái sinh có thể thoải mái lựa chọn phù hợp với tình hình tài chính của mình. Và tiến hành ký quỹ.

Bước 3: Sau khi ký quỹ các nhà đầu tư có thể bắt tay vào giao dịch luôn với nhiều phí ưu đãi và tiện ích

FTV quản lý tài khoản của các nhà đầu tư rất minh bạch, các công cụ giao dịch thuận tiện.

Thời gian diễn ra giao dịch chứng khoán phái sinh

Thời gian hoạt động của thị trường phái sinh cụ thể là giao dịch hợp đồng tương lại sẽ diễn ra trước thị trường cơ sở 15 phút nhưng cả 2 thị trường lại có thời gian kết thúc cùng nhau:

Phiên giao dịch buổi sáng mở cửa từ: 8h45 – 9h00 đây được gọi là phiên khớp lệnh định kỳ.
Phiên khớp lệnh liên tục từ: 9h00 – 11h30.
Thời gian nghỉ trưa từ 11h30 – 13h00.
Phiên giao dịch buổi chiều khớp lệnh liên tục từ: 13h00 – 15h00.

Thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam

Theo đánh giá từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đang trên đà hội nhập toàn cầu, xu hướng tăng trưởng ổn định có sự phát triển cùng chiều với thị trường phái sinh thế giới. Thị trường chứng khoán phái sinh sau 4 năm hoạt động đã có sự phát triển vượt trội, thể hiện rõ vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro, góp phần ổn định dòng vốn trên thị trường cơ sở. 

Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội cũng cho rằng, thị trường phát triển sàn giao dịch phái sinh đang là xu thế tất yếu đối với thị trường Việt Nam nói riêng và xu thế phát triển thị trường chứng khoán thế giới nói chung. Với hơn 100 thị trường chứng khoán trên thế giới và trong khu vực thì hiện nay có khoảng 40 thị trường phía sinh được đưa vào sử dụng vận hành với tốc độ tăng trưởng tốt qua nhiều năm.

Trong khi đó ở Việt Nam, thị trường chứng khoán phái sinh hiện có 2 dòng sản phẩm là hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (hợp đồng tương lai VN30) và hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ.

Hai dòng sản phẩm này được lựa chọn trước tiên vì tính chất sản phẩm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Cách thức giao dịch hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

Thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế

Hiểu một cách đơn giản thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, giao dịch chuyển giao tài sản trên sàn quốc tế theo mức phí đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc ngày đã được xác định trong tương lai.

Nơi diễn ra giao dịch là các sản phẩm chứng khoán phái sinh trên sàn quốc tế với tên tiếng anh là Contract For Difference viết tắt là CFD. Thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế cho phép các nhà đầu tư lớn nhỏ lựa chọn đa dạng sản phẩm chứng khoán phái sinh của nhiều công ty khác nhau trên thế giới bao gồm dầu thô, cổ phiếu hay nông sản, kim loại…

Các thành phần tham gia thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế. Giống như thị trường chứng khoán phái sinh nội địa, thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế cũng là nơi diễn ra giao dịch của các thành phần bán và mua khác nhau. Các thành phần tham gia thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế gồm:

• Các chuyên gia kinh doanh chênh lệch giá
• Các nhà bảo hiểm rủi ro
• Các nhà đầu cơ
• Các nhà giao dịch ký quỹ

Một số sàn chứng khoán phái sinh uy tín hiện nay

Tại Việt Nam, hiện nay có rất nhiều các sàn chứng khoán phái sinh uy tín để các nhà đầu tư lựa chọn, dưới đây là một số sàn tham khảo giúp các trade chọn được nơi giao dịch chứng khoán an toàn và uy tín để có thể đầu tư số tiền mà bạn đang muốn sinh lời. 

• Mytrade – nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán tối ưu.
• Sàn giao dịch VPS (Công ty Chứng khoán VPS).
• Sàn giao dịch chứng khoán Sài Gòn - SSI.
• Sàn chứng khoán BSC (CTCP Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam).
• Sàn chứng khoán HSC (Công ty cổ phần chứng khoán Hồ Chí Minh).
• Sàn giao dịch chứng khoán phi tập trung (OTC).
• Sàn giao dịch chứng khoán SHS (CTCP Chứng Khoán Sài Gòn Hà Nội).

Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh không?

Đây là câu hỏi của rất nhiều người đặt ra cho chính mình khi bắt tay vào nghiên cứu và đầu tư. Chứng khoán phái sinh với đặc tính giá biến động theo thị trường, tỉ lên đòn bẩy cao, do đó nhà đầu tư cần nắm vững kiến thức cũng như tâm lý để có thể giao dịch sinh lợi nhuận tránh mua bán quá nhiều lệnh trong ngày theo biến động giá dẫn đến thua lỗ.

Trong quá trình giao dịch phái sinh, nhà đầu tư chỉ phải ký quỹ một mức theo quy định nên nếu trong phiên đó giá biến động ngược chiều hoặc không theo đúng như kỳ vọng thì nhà đầy tư cần phải bổ sung thêm vốn để tránh bị đóng bớt hợp đồng đang nắm giữ và đưa tài khoản về mức an toàn.

FTV địa chỉ đầu tư chứng khoán phái sinh uy tín hàng đầu Việt Nam

Với những ưu điểm và nhiều vượt trội hơn với thị trường chứng khoán cơ sở. Cùng một lượng tài sản mua bán vào thị trường chứng khoán phái sinh cùng thời điểm giao dịch nhưng nhờ mức ký quỹ và đòn bẩy mà chứng khoán phái sinh mang lại lợi nhuận hơn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên thị trường nào cũng sẽ có những rủi ro nhất định, lợi nhuận cao, nhiều ưu điểm dẫn đến sự lạm dụng đòn bẩy khi chưa nắm chắc kiến thức.

Hiện nay, FTV đang là một trong những đơn vị tư vấn đầu tư tài chính uy tín hàng đầu tại Việt Nam với sự tham gia của các chuyên gia tài chính giàu kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán nói chung cũng như chứng khoán phái sinh nói riêng. Do đó, nếu bạn nào đang quan tâm đến hoạt động đầu tư chứng khoán phái sinh hoặc có thắc mắc nào liên quan đến chứng khoán phái sinh là gì, các bạn có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo số HOTLINE 0963 668 883  để được tư vấn, hỗ trợ trực tiếp từ các chuyên gia.

Xem thêm: