So sánh đường lối công nghiệp hóa của Đảng thời kỳ trước đổi mới và sau đổi mới.Rút ra nhận xét
CNH thời kì trước đổi mới: Mục tiêu và phương hướng CNH: Đường lối công nghiệp hóa đất nước đã được hình thành từ Đại hội III (tháng 9-1960) của Đảng. Quá trình CNH của nước ta diễn ra trong bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế luôn diễn biến phức tạp và không thuận chiều. Thực hiện công nghiệp hóa được 4 năm (1960 – 1964) thì đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc. Đất nước phải trực tiếp thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: Miền Bắc vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại, vừa xây dựng kinh tế, miền Nam thực hiện cách mạng giải phóng dân tộc. Khi đất nước vừa thống nhất (1975), cả nước đi lên CNXH được vài năm thì lại xảy ra chiến tranh biên giới phía bắc, rồi kết thúc cuộc chiến này lại kéo theo sự cấm vận của Mỹ. Như vậy, trước thời kỳ đổi mới, nước ta có khoảng 25 năm tiến hành công nghiệp hóa theo 2 giai đoạn: từ 1960 đến 1975 công nghiệp hóa ở miền Bắc và từ 1975 – 1985 công nghiệp hóa trên phạm vi cả nước, hai giai đoạn này có mục tiêu, phương hướng rõ rệt. 1. Ở miền Bắc từ 1960-1975: Đại hội Đảng lần III (9/1960) trên cơ sở phân tích đặc điểm kinh tế miền Bắc:Từ nền kinh tế lạc hậu tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn TBCN. Từ đó Đảng khẳng định: + Tính tất yếu của công nghiệp hóa đối với công cuộc xây dựng CNXH ở nước ta trong đó CNH XHCN là nhiệm vụ trung tâm trong suốt thời kì quá độ lên CNXH. + Mục tiêu cơ bản của CNH XHCN là: *Xây dựng một nền kinh tế XHCN cân đối và hiện đại. *Bước đầu xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của CNXH \=>Là mục tiêu cơ bản, lâu dài, phải thực hiện qua nhiều giai đoạn. - Hội nghị lần 7 BCH TW Đảng khóa III ( 4/1962) nêu phương hướng chỉ đạo và phát triển công nghiệp: + Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lí + Kết hợp chặt chẽ phát triển công nghiệp với phát triển nông nghiệp. + Ra sức phát triển công nghiệp nhẹ song song với ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. + Ra sức phát triển công nghiệp trung ương, đồng thời đẩy mạnh phát triển công nghiệp địa phương.
+ Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lí trên cơ sở phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ, kết hợp xây dựng công nghiệp và nông nghiệp trong cả nước thành một cơ cấu công-nông nghiệp. + Vừa xây dựng kinh tế trung ương, vừa phát triển kinh tế địa phương, kết hợp kinh tế trung ương và kinh tế địa phương trong một cơ cấu kinh tế quốc dân thống nhất. Đường lối này nhất trí với những nhận thức cơ bản về CNH ở miền Bắc trước đây đồng thời cần phát triển thêm. Đại hội đại biểu toàn quốc lần V (3/1982), từ thực tiễn chỉ đạo CNH 5 năm ( 19761981) + Đảng rút ra nhận xét: từ 1 nền sản xuất nhỏ đi lên, điều quan trọng là phải xác định bước đi của CNH cho phù hợp với mục tiêu và khả năng của mỗi chặn đường. + Đại hội xác định nội dung chính của CNH trong chặn đường trước mắt của thời kì quá độ là: • Tập trung phát triển nông nghiệp, lấy nông nghiệp làm mặt trận hàng đầu. • Tiếp tục xây dựng một số ngành công nghiệp nặng quan trọng. • Kết hợp nông nghiệp, công nghiệp hàng tiêu dùng và công nghiệp nặng trong cơ cấu công-nông hợp lí.
Quá trình đổi mới tư duy về công nghiệp hóa: 1. Đại hội VI của Đảng (12-1986 ) phê phán sai lầm trong nhận thức và chủ trương công nghiệp hoá thời kỳ 1960-1986: Trong xác định mục tiêu và bước đi về xây dựng CSVC – KT, cải tạo XHCN và quản lý kinh tế, v.v… muốn xóa bỏ những bước đi cần thiết nên đã chủ trương đẩy 2 mạnh CNH trong khi chưa có đủ các tiền đề cần thiết, mặc khác chậm đổi mới cơ cấu kinh tế Trong bố trí cơ cấu kinh tế, cơ cấu SX và đầu tư, không kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu CN với NN hợp lý. Kết quả là đầu tư nhiều nhưng hiệu quả thấp. Không thực hiện nghiêm chỉnh Nghị quyết của Đại hội lầnV(3-1982): chưa thực sự coi nông nghiệp là mặt hàng đầu, công nghiệp nặng không phục vụ kịp thời nông nghiệp và công nghiệp nhẹ. 2. Quá trình đổi mới tư duy về CNH từ ĐH VI đến ĐH X - Đại hội VI đề ra chương trình mục tiêu +Lương thực-thực phẩm, + Hàng tiêu dùng + Hàng XK - HNTW 7 (1/1994) nêu lên nhận thức mới về khái niệm CNH- HĐH:(CNH- HĐH là quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lí kinh tế, xã hội từ sử dụng lao động thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến, hiện đại, dựa trên sức phát triển công nghiệp và tiến bộ khoa học-công nghệ, tạo ra năng suất lao động xã hội cao.) - ĐH VIII (6/1996): + Đánh giá sau 10 năm đổi mới nước ta ra khỏi khủng hoảng kinh tế-xã hội. + Đề ra nhiệm vụ là chuẩn bị tiền đề cho CNH đã cơ bản hoàn thành, cho phép chuyển sang thời kì mới đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước. - ĐH IX (4/2001) và ĐH X (4/2006) nhấn mạnh một số điểm mới về CNH-HĐH: +Thời gian CNH: chúng ta cần và có thể rút ngắn thời gian so với các nước đi trước. Đó là con đường vừa tuần tự, vừa nhảy vọt, kết hợp “đi tắt”, “đón đầu” những công nghệ mới. +Hướng CNH: phát triển nhanh và có hiệu quả các sản phẩm; các ngành, các lĩnh vực có lợi thế, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. +CNH nông nghiệp, nông thôn: đẩy nhanh và hướng vào việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đại hội XI (1-2011): Bổ sung và nhấn mạnh một số điểm mới về mục tiêu, con đường CNH rút ngắn ở nước ta, về CNH-HDH gắn với kinh tế tri thức; CNH-HDH và phát triển nhanh, bền vững. II.Mục tiêu, quan điểm CNH-HĐH: 1. Mục Tiêu: Mục tiêu cơ bản của quá trình công nghiệp hoá, hiên đại hoá là cải biến nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Mức sống vật chất tinh thần cao, quốc phòng an ninh vững chắc, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. 3 - A. Để thực hiện mục tiêu trên, ở mỗi thời kỳ phải được mục tiêu cụ thể, đại hội X xác định mục tiêu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức để sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển: tạo nền tảng để đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp hoá theo hướng hiện đại. 2. Quan điểm: - Đảng ta đưa ra những quan điểm mới chỉ đạo quá trình thực hiện CNH-HĐH đất nước trong điều kiện mới từ ĐH VI (1986) đến ĐH X (2006): • Một là: CNH phải gắn với HĐH và CNH-HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức. • Hai là: CNH-HĐH gắn với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế thế giới. • Ba là: lấy phát huy nguồn lực con người là yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững. • Bốn là: khoa học và công nghệ là nền tảng và động lực của CNH-HĐH. • Năm là: phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững, tăng trưỡng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân:
SO SÁNH
II. Điểm khác: Tiêu chí đánh giá Lợi thế Trước đổi mới Sau đổi mới Dựa vào lao động, tài nguyên, đất đai, nguồn viện trợ các nước XHCN 4 Tri thức , khoa học-CN Dựa vào yếu tố con người Cách làm Nóng vội, giản đơn,ham làm nhanh ,không quan tâm hiệu quả kinh tế xã hội Đề ra chủ trương, kế hoạch định hướng.Quan tâm hiệu quả kinh tế xã hội. Phương hướng Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng Mô hình kinh tế khép kín, hướng nội Ưu tiên phát triển nông nghiệp và nông thôn, phát triển nhanh hơn các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. mở và hội nhập kinh tế quốc tế Cơ chế quản lý kế hoạch hóa tập trung quan liêu, được tiến hành trong thể chế kinh bao cấp. tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế. Chủ lực thực nhà nước và các doanh nghiệp nhà toàn dân và thành phần kinh tế xã hiện CNH nước hội Nhận xét: 1. Mặt tích cực: Giúp cho người lao động vơi bớt một phần gánh nặng về công việc do có máy móc thiết bị hiện đại trợ giúp. Hệ thống giao thông vận tải hiện đại rút ngắn thời gian di chuyển mang đến nhiều lợi ích về kinh tế (hệ thống cầu đường, đường sắt, sân bay). Máy móc hiện đại trợ giúp cho việc khai thác khoáng sản một cách thuận tiện và an toàn hơn ( trong lĩnh vực khai thác và chế biến dầu khí …) Mặt tiêu cực: Nền kinh tế phát triển chưa được vững chắc ( còn phải tiếp nhận viện trợ từ các cường quốc lớn) Một số vấn đề VH-XH gây bức xúc chưa được giải quyết (nạn thất nghiệp, mua bằng cấp…); tỉ lệ thất nghiệp còn cao, tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp và 1 số giá trị đạo đức xuống cấp trầm trọng. Tình trạng tham nhũng, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, Đảng viên tạo nên một lỗ hỏng lớn về niềm tin của người dân vào Đảng, vào con đường XHCN. Đô thị phát triển kéo theo sự xuất hiện một cách ồ ạt các khu công nghiệp, khu chế xuất gây ô nhiễm môi trường trầm trọng. III. -
- - 5 - Sự tiếp nhận đầu tư nước ngoài một cách vô tội vạ gây nên sự phẫn nộ từ thiên nhiên, dư luận ( formosa) 6 |
