Thiết chế là gì? Cơ cấu và đặc điểm của thiết chế như thế nào? Đây là những câu hỏi được nhiều người đặt ra nhất. Bài viết sau đây sẽ giải đáp chi tiết các câu hỏi trên về thiết chế. Hãy cùng theo dõi nhé! Show 1. Thiết chế là gì?Thiết chế là tổng hợp của các quy định điều chỉnh hoạt động của một tổ chức hoặc tập thể, tạo thành một hệ thống tổ chức và giám sát toàn bộ các hoạt động xã hội. Đây là cơ chế giúp các mối quan hệ xã hội tương hợp và hoạt động một cách mượt mà. Thiết chế còn được hiểu như một bộ máy tổ chức, được xây dựng dựa trên cơ sở của các quy định trong Hiến pháp và pháp luật, nhằm thực hiện các hoạt động xã hội. Thiết chế bao gồm cả hệ thống các cơ quan quyền lực và đại diện cho cộng đồng, đảm bảo rằng những hoạt động này đáp ứng đa dạng các nhu cầu của cộng đồng và cá nhân. Ngoài các quy định pháp luật, thiết chế còn bao gồm hệ thống giám sát và điều chỉnh về đạo đức và hành vi của các thành viên trong cộng đồng, chẳng hạn như phong tục, tập quán và dư luận. Thực tế, thiết chế xã hội có thể được hiểu như một mạng lưới phức tạp gồm các chuẩn mực, vai trò xã hội liên kết chặt chẽ với nhau, được hình thành và hoạt động để đáp ứng những nhu cầu quan trọng cũng như việc thực hiện các chức năng xã hội quan trọng.  2. Cơ cấu của thiết chếSau khi giải đáp được khái niệm thiết chế là gì, bạn đọc nên tìm hiểu đến cơ cấu của thiết chế ra sao. Cụ thể cơ cấu của thiết chế bao gồm:
3. Đặc điểm của thiết chếTrong thực tế, xã hội thường tồn tại dưới sự phát triển của năm loại thiết chế cơ bản, tạo nên nền móng cho sự hoạt động của toàn bộ xã hội, cụ thể gồm: gia đình, giáo dục, tôn giáo, kinh tế và Nhà nước (chính trị). Mỗi thiết chế mang trong mình một chức năng và nhiệm vụ cụ thể. Dù tồn tại ở mọi xã hội, nhưng cách thức hoạt động của chúng thay đổi tùy theo đặc điểm của từng xã hội, thể hiện những nét văn hóa độc đáo. Sự ra đời của các thiết chế xã hội có nguồn gốc từ điều kiện khách quan và phản ánh sự thống nhất với cơ sở kinh tế xã hội. Tuy thiết chế xã hội tồn tại độc lập đến mức độ nhất định và có ảnh hưởng trở lại đối với xã hội và kinh tế, nó vẫn chặt chẽ liên kết với nhau, tạo thành một hệ thống hoạt động. Thuật ngữ "thiết chế" chỉ đến những mối quan hệ tương tác giữa các phần tử, có tác động và sự phụ thuộc lẫn nhau. Việc xảy ra tại một phần sẽ ảnh hưởng và tạo ra biến đổi tại các phần khác. Mặc dù các thiết chế có đặc điểm phụ thuộc, tương tác, nhưng mỗi thiết chế tồn tại ở mức độ cao và tổ chức quanh các giá trị, chuẩn mực cũng như quy tắc được xã hội thừa nhận. Điều này thể hiện mức độ thống nhất trong hệ thống. Mọi thay đổi tại một thiết chế cũng sẽ kéo theo sự biến đổi tại thiết chế khác. Thiết chế luôn nhận được sự công nhận và chấp thuận của cả xã hội. Điều này không đồng nghĩa với việc tất cả mọi người đều tuân thủ một cách tuyệt đối các mô hình thiết chế. Sự tương tác giữa các mô hình thiết chế và việc không tuân thủ mô hình cũng sẽ tạo ra những tác động và biến đổi trong xã hội. Chúng ta dễ nhận thấy rõ vai trò và ảnh hưởng quan trọng của thiết chế xã hội đối với đất nước. Một xã hội để tồn tại và phát triển bình thường cần sự tổ chức có trật tự và hệ thống. Điều này bao gồm việc hình thành những mô hình hành vi, khuôn mẫu và quy tắc chung để định hướng hành động. Không thể nói về sự tồn tại và phát triển của xã hội mà không nhắc đến thiết chế, tức là cơ chế quy tắc và quy định. 4. Tìm hiểu thiết chế xã hội hiện nayThiết kế xã hội là sự gắn kết mạnh mẽ của các giá trị chuẩn mực, vị thế, vai trò và các nhóm hoạt động xã hội xung quanh các nhu cầu cơ bản của xã hội. Đây được xem là một cách tổ chức nhất định của hoạt động xã hội và các mối quan hệ xã hội, được thể hiện thông qua hệ thống các hành vi con người tuân thủ các tiêu chuẩn và quy phạm xã hội. Thiết kế xã hội có hai chức năng chính:
Trong một xã hội, thường có năm loại thiết chế cơ bản đóng vai trò là nền móng cho xã hội: gia đình, giáo dục, tôn giáo, kinh tế và nhà nước (chính trị). Mỗi loại thiết chế mang theo một chức năng và nhiệm vụ rõ ràng. Những thiết chế này tồn tại ở mọi xã hội, nhưng hình thức và cách tổ chức của chúng có thể khác nhau tùy theo ngữ cảnh xã hội. Điều này thể hiện sự đa dạng văn hóa và phản ánh các đặc điểm riêng biệt của từng xã hội. Thiết kế xã hội đóng vai trò quan trọng và ổn định trong toàn bộ nền văn hóa. Thường thì cá nhân hiếm khi phản đối hoặc vi phạm các quy tắc của thiết chế. Điều này bởi vì cách suy nghĩ và cách hành động đã được hình thành theo mô-đun của thiết chế, có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống cá nhân. Thiết chế mang đến sự an tâm và cảm giác an toàn cho những người tuân thủ, vì thiết chế được xem là đúng và chuẩn mực - việc tuân thủ thiết chế cũng đồng nghĩa với việc tuân theo những quy tắc xã hội. Những cá nhân không tuân thủ thiết chế thường cảm thấy không an tâm vì có thể bị cộng đồng lên án. Ví dụ, quy tắc phổ biến "trai lớn lấy vợ, gái lớn gả chồng" là một ví dụ về thiết chế. Đây là một hành động bình thường và được chấp nhận trong xã hội. Tuân theo quy tắc này là tuân theo một phần của thiết chế. Thiết chế xã hội luôn kèm theo các kỳ vọng của xã hội. Những kỳ vọng này giúp cá nhân biết cách hành động và suy nghĩ trong giao tiếp với người khác. Trong trường hợp thiết chế xã hội thực hiện nhiệm vụ điều hòa và kiểm soát xã hội một cách không cân nhắc, có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực đối với xã hội. Khi sự điều hòa và đặc biệt là sự kiểm soát của thiết chế trở nên quá mức có thể hạn chế sự sáng tạo của cá nhân và làm mất đi tính đa dạng. Điều này dẫn đến tính bảo thủ của thiết chế, khi nó cố gắng duy trì các mô hình và phong cách cổ điển, không còn phù hợp với thời đại. Tính bảo thủ của thiết chế thể hiện ở việc nó tạo ra sự kháng cự với việc thay đổi và cố gắng duy trì các quy tắc và chuẩn mực đã lỗi thời. Điều này có thể gây hạn chế trong việc phát triển xã hội và ức chế sự thích nghi với những thay đổi mới. |
